Multatuli Encyclopedie

Lauriergracht,

Batavus *Droogstoppel, de makelaar in koffie in de *Max Havelaar, woont op Lauriergracht nr. 37 te Amsterdam. De beroemde openingszin luidt: ‘Ik ben makelaar in koffie, en woon op de Lauriergracht, No. 37.’ (vw i, p. 15). Herhaling is de kracht van de reclame: Droogstoppel herhaalt zijn adres regelmatig, in dit hoofdstuk nog twee keer (vw i, p. 15 en 19); het hoofdstuk eindigt met een afbeelding van zijn visitekaartje (vw i, p. 20).

In de Divagatiën vertelt m. over het eerste commentaar op de Max Havelaar, dat kwam van een makelaar die het boek had gekocht in de veronderstelling ‘dat er van koffie zou inkomen’. De man ondertekende: ‘X, Y of Z, met de by voeging (letterlyk) “wonende in een fatsoenlyker buurt dan de Lauriergracht”’, m. reageert hierop: ‘Myn Droogstoppel was dus, na gestikt te zyn, verhuisd’ (vw v, p. 365).

In een brief aan H.L. Flemmich d.d. 4-5 april 1867 schrijft m.:

‘Ein Kaffemakler behauptete das Buch [Max Havelaar] war [lees: wäre] nichts werth “want een fatsoenlyk makelaar woonde in een fatsoenlyker buurt dan de lauriergracht”. Ach, du lieber Gott, wahr ist es, aber ich wusste damals noch so wenig von fatsoen. Jetzt weis ich ‘s.’ (vw xii, p. 165-166)

Overigens bestond en bestaat de Lauriergracht wel, maar er was geen huisnummer 37: tussen de nummers 35 en 39 was een ingang naar een klooster, bereikbaar via een gangetje. Vermoedelijk heeft m. hierom voor nr. 37 gekozen.