Multatuli Encyclopedie

Japanse Gesprekken,

satire van m., geschreven n.a.v. het bezoek van een Japans gezantschap aan Nederland (vw iii, p. 9-32). In de Japanse Gesprekken lezen we dat de groep Japanners op 14 juni 1862 in Rotterdam arriveerden, nadat zij eerder Frankrijk en Engeland hadden aangedaan om er Westerse instellingen en wetenschappen, o.a. scheepsbouw, artillerie en stoomwezen, te bestuderen. In enkele weken tijd bezochten zij allerlei instellingen in Den Haag, Amsterdam, Delft en Leiden. De Japanse Gesprekken bevat een scherpe ontleding van het Hollands fatsoen en de Hollandse deugd, die m. op schijnbaar serieuze manier aan de Japanners, die worden aangesproken met de titel *Kami, duidelijk worden gemaakt.

Het stuk verscheen als feuilleton in het Nieuw Amsterdamsch Handels- en Effectenblad van 23 en 30 juni 1862. In 1875 beschrijft m. in een aantekening bij de Japanse Gesprekken de reacties op de eerste druk. ‘De aandeelhouders liepen te hoop, en bedreigden den Direkteur van die courant met allerlei akeligheid, indien hy niet terstond 'n eind maakte aan de publikatie van zulke infame denkbeelden.’ (vw iii, p. 31). Hij vergelijkt de gang van zaken met de publikatie van de Millioenen-studiën, die immers door de redactie van Het Noorden afgebroken werd omdat de lezers er niets van begrepen. Deze dagbladen zijn, aldus m., inmiddels ‘aan uittering bezweken’, maar de Japanse Gesprekken zijn nog altijd springlevend ‘- wat ze waarschynlykblyven zullen -’ (vw iii, p. 32). Overigens waren de zinssneden die door het Nieuw Amsterdamsch Handels- en Effectenblad als meest aanstootgevend werden ervaren, al geschrapt. Een bijbelse formulering als ‘In den beginne, o Kami, waren alle kinderen onecht’ (vw iii, p. 22) werd niet geaccepteerd. De hoofdredacteur, *G. Broens, had er geen bezwaar tegen gemaakt, maar moest wijken voor de aandeelhouders.

Wel nam hij de Japanse Gesprekken mèt de gewraakte uitdrukkingen op in zijn bundel Papillotten van Oom Geurt (1862). Later werd het herdrukt in m.'s Herdrukken (1865, Amsterdam: R.C. Meijer) en de Verspreide stukken (1865, Amsterdam: R.C. Meijer; 1872, Amsterdam: G.L. Funke). In 1987 verscheen het verhaal in Multatuli!. Bloemlezing voor scholieren (Amsterdam: Van Oorschot).