Hogere burgerscholen (HBS),
opgericht na de wet op het middelbaar onderwijs, door Thorbecke in 1863 ingesteld. De komst van deze scholen ging gepaard ging met ‘schrikbarende vermenigvuldiging van knappe kinderen’, aldus m. in Idee 1096 (vw vii, p. 52). In Idee 914 schrijft hij dat ‘uit den prys van 't onderwys op onze hogere-burgerscholen’ blijkt dat ‘wy den ‘geringen man het tweesnydend zwaard der wetenschap niet in de hand durven geven’:
‘De kennis moet privatief eigendom bly ven, zy 't dan niet als in vroeger eeuwen, van den vechtadel en de monniken dan toch van de aristokratie der kruieniery die 'n “fatsoenlyke opleiding” betalen kan.’ (vw iv, p. 655)