Hervorming,
de grote godsdienstige omwenteling in de 16e eeuw, aanvankelijk bedoeld als zuivering van de Kerk, maar geëindigd als de breuk met Rome en de stichting van nieuwe protestantse kerkgenootschappen. De Hervorming heeft niet gunstig gewerkt op de Verlichting, schrijft m. in Idee 897. De hervormers ‘veranderden juist genoeg om te doen berusten in het torsen van de nachtmerrie die ons drukt, niet genoeg om op te wekken tot het afschudden van dat spook.’ (vw iv, p. 634). In een noot van 1872 bij Idee 233 voegt hij hieraan toe:
‘Zie overal waar de zogenaamd-hervormden de macht hadden om kwaad te doen, of liever: let op de gruwelen die te allen tyde en overal het gevolg zyn geweest van Goddienery!’ (vw ii, p. 693)
Auteursrechtelijk beschermd