Multatuli Encyclopedie

Hendrik IV,

1553-1610, eerste koning van Frankrijk (1589-1610) uit het huis Bourbon en koning van Navarra (1572-1610). In de St. Bartolomeusnacht ontkwam hij aan de dood door zijn protestantse geloof te verloochenen. Zodra hij de koningstitel had aangenomen, verklaarde hij zich in de katholieke leer te willen laten voorlichten op voorwaarde dat de Hugenoten volledige godsdienstvrijheid zouden krijgen. In 1593 bekeerde hij zich tot het katholieke geloof toen dat nodig bleek om Parijs te krijgen. Hij zou daarbij gezegd hebben: ‘Parijs is wel een mis waard.’. De Hugenoten kregen volledige godsdienstvrijheid van hem in 1598 (Edict van Nantes). In 1610 werd hij in Parijs vermoord.

In Idee 451c prijst m. hem als een koning die zich ‘den loop der zaken aantrok’:

‘Zie Hendrik den Vierden, die z'n koningschap beschouwde als 'n roeping om te zorgen dat z'n onderdanen goed gevoed werden, en elke week een hoentje in den pot konden steken.’ (vw iii, p. 130)

Het gemak waarmee Hendrik iv overstapte van het protestantse naar het katholieke geloof, wordt door m. genoemd in een aantekening bij Idee 527 (vw iii, p. 432). *Van Aerssen