Multatuli Encyclopedie

Handel,

In Idee 1205 schrijft m. over de handel, zoals die in de Woutergeschiedenis door de firma *Ouwetyd & Kopperlith werd gedreven:

‘Och, zo'n “handel” is zo eenvoudig. Men koopt iets voor... zoveel, en verkoopt het voor 'n beetje meer, liefst voor den hoogsten prys die er te bedingen is, getemperd door de zorg om vandaag iemand af te schrikken door 'n inhaligheid, die hem al te duidelyk zou waarschuwen tegen 't vilproces waaraan men hoopt hem mogen te onderwerpen. (...) Nog eens: er is handel en handel, maar de meeste beoefenaars van dergelyke speciaal-vakken staan waarschynlyk byzonder laag in ontwikkeling, en zéker is 't dat zy tot de uitoefening van hun “vak” aan die ontwikkeling geen behoefte hebben.’ (vw vii, p. 330-331)

In Idee 451 schrijft hij over de Nederlandse handel en de ‘veerkrachteloosheid van den groothandelaar’:

‘Ik laat nu in 't midden, of handel alleen in staat is een natie te onderhouden, met wat zekerheid voor de toekomst, doch dit nu voorbygaande, welke handel dryft Nederland? De beide hoofdartikelen van den zogenaamden Nederlandsen handel bestaan in koffie en suiker, en die handel zal ophouden, zodra wy de tuinen missen, waarin wy die artikelen doen voorbrengen op zeer onzedelyke wys. En, de onzedelykheid der manier van voortbrengen daargelaten, kan het handel heten, dat kunstmatig makelaarschap tussen consumerend Europa, en den tot slaaf gemaakten Javaan?’ (vw iii, p. 82)