Multatuli Encyclopedie

Genie, een-,

In Idee 1002 tracht m. te komen tot een definitie van het woord genie, nadat hij het Idee geopend heeft met: ‘Ik ben geen genie! 't Is me onmogelyk my te vereenzelvigen met de personen die daarvoor worden gehouden in Geschiedenis en Maatschappy.’ (vw vi, p. 270). Allereerst probeert hij de eigenschappen van een genie te bepalen, maar hij slaagt daar niet in. Een vergelijking van genieën uit de geschiedenis levert evenmin een definitie op omdat de verschillen tussen de genieën te groot zijn. Ook de laatste mogelijkheid om het woord etymologisch te verklaren, wordt door m. afgekeurd. In Idee 1003 oppert hij dat de definitie wellicht gezocht moet worden in de volksuitdrukking ‘die jongen heeft geen genie in leren’, hetgeen betekent dat hij lui is (vw vi, p. 270-274).

In de Ideeën 75-77 treffen we een voorbeeld van een genie: een bakker die slecht brood maakte, maar die een genie was in zijn verhandelingen over onsterfelijkheid (zijn roeping), m. concludeert dat de man

[p. 169]

van zijn roeping zijn beroep moet maken; een genie moet op de juiste plaats werken (vw ii, p. 322-323). Ook de Ideeën 103-104 (vw ii, p. 333-334) handelen over het genie. In Idee 103 lezen we:

‘Wie meent een genie te zyn, zal, wanneer hy 't niet is, geen genie worden door die mening. Maar als hy 't is, en gy allen zegt dat hy 't niet is, zult gy gelyk hebben tot hy u dwingt te erkennen dat hy 't is.’ (vw ii, p. 333)

In Idee 726-729 wijst m., over schrijvers-genie sprekend, op de ‘bekwaamheid in 't kiezen en bearbeiden van den vorm’ en de, voor de lezer meer herkenbare, ‘charme van de oprechtheid’ van het genie. Het volkomen genie bestaat echter niet omdat het wordt tegengewerkt door ‘navolging’ waardoor de oorspronkelijkheid verdwijnt (vw iv, p. 453-454).