Multatuli Encyclopedie

Cicero, Marcus Tullius-,

106-43 v.Chr., Romeins staatsman en redenaar. Door zijn talrijke geschriften heeft hij veel invloed gehad op zijn tijdgenoten, en later op de wereldbeschaving. Hij genoot zijn opleiding bij verschillende bekende redenaars en wijsgeren. In 80 werd hij bekend door zijn verdediging van Roscius Amerinus, die beschuldigd werd van vadermoord. In 75 werd Cicero quaestor op Sicilië, waar hij zoveel aanzien verwierf dat de Sicilianen hem in 70 de aanklacht tegen de corrupte stadhouder Verres opdroegen, waarop Verres de stad verliet. Na het ambt van questor te hebben neergelegd, betrad Cicero het terrein van de staatkunde. Enkele bekende werken van zijn hand zijn: De divinatione, De officiis, De oratore en Tusculanae disputiones. In 44, na de dood van Caesar, werd hij gevangen genomen en vermoord door aanhangers van Caesars opvolger Antonius. Zijn hoofd en rechterhand werden te Rome tentoongesteld op het redenaarsgestoelte. Hierop zinspeelt m. in Idee 464, waarin hij over het proces van kennisverwerving schrijft: ‘Cicero wist niet wat er na z'n dood zou gebeuren met z'n hoofd. Nu weet dit elke latynse schooljongen, die op zyn beurt niet veel weet de officiis, of de oratore (...)’ (vw iii, p. 225). In Idee 1106, dat handelt over de vraag of het nuttig is om de jeugd Latijn en Grieks te leren, schrijft hij:

[p. 96]

‘Cicero zou raar hebben opgekeken, als men hem voorspeld had dat z'n “de officiis” eenmaal 'n sport worden zou - anders niet! - om met kans op goeden uitslag 'n machinefabriek op te zetten, 'n koortslyder onder handen te nemen, of de faits et gestes van 'n nieuwen God te verkondigen.’ (vw vii, p. 63)

Enkele malen haalt m. Cicero's woorden ‘Cura ut valeas’ (Lat. zorg dat het je goed gaat) aan, bijv. in een ‘preek’ aan Marie Berdenis van Berlekom, die haar positie en loopbaan lijkt te riskeren door steeds voor m.'s ‘recht’ op te komen. Hij schrijft haar:

‘M'n heele preek komt neer op de paar woorden, waarmee Cicero dikwyls z'n brieven besloot: ‘Cura ut valeas’ d.i. zorg dat het je goed gaat! (brief van 9 september 1885, vw xxiii, p. 426)

En in Idee 577 schrijft hij:

‘Indien my de betrekking van Voorzitter op den Olymp en wereld-wetgever ware opgedragen, zou ik myn toevlucht nemen tot een citaat uit Cicero, en wel tot het gewone slot zyner brieven: Cura ut valeas. Curate ut valeatis: mensen, zorgt dat het u goed ga! Dat zou voorwaar een korte bybel zyn! En voor schriftuitleggers zou er weinig te verdienen vallen!’ (vw iv, p. 334)