Multatuli Encyclopedie

Buys, Johannes Theodoor-,

1828-1893, geb. te Amsterdam, hoogleraar Staatswetenschappen te Leiden (1864-1893). In de periode 1855-1864 was hij redacteur van de Wetenschappelijke Bladen, waarin hij in 1860 (nr. 111, bijblad p. 21-34) een beoordeling van de Max Havelaar publiceerde. In 1866 schreef hij de brochure Het regt der Tweede Kamer, een woord aan de kiezers, waarin hij n.a.v. de benoeming van P. Mijer tot gouverneur-generaal, enkele kritische kanttekeningen bij de politiek van minister Heemskerk plaatste. Zijn hoofdwerk is De Grondwet, toelichting en kritiek (3 dln., Arnhem, 1883-1888). In liberale kring was Buys een toonaangevend man.

In bovengenoemde beoordeling van de Max Havelaar betuigt Buys onverdeelde bijval met de strekking ervan, maar veroordeelt m. als ambtenaar en als mens, wiens grote fout hij ‘een volslagen gebrek aan tucht’ noemt. Als het hem ernst was geweest met zijn pleidooi voor de Javaan, aldus Buys, zou hij bezadigd zijn opgetreden. Het is treurig ‘zooveel naïve zelfvergoding als er in dit boek doorstraalt’. De Javaan heeft verstandige vrienden nodig, betoogt hij. In Minnebrieven (vw ii, p. 18) noemt m. het verwijt van ‘verregaande tuchteloosheid’ ‘ten rechte’, wat hij in een noot van 1872 bij Idee 43 nuanceert (vw ii, p. 670-671). *Opzoomer *Schultze-Delitzsch