Multatuli Encyclopedie

Brieven van Multatuli (postuum gepubliceerd),

1. Brieven van Multatuli. Bydragen tot de kennis van zyn leven. Gerangschikt en toegelicht door Mevr. Douwes Dekker, Geb. Hamminck Schepel, Amsterdam (W. Versluys), 1890-1896, 10 dln.

Na de verschijning van *Theodoor Swart Abrahamsz' Eduard Douwes Dekker (Multatuli). Eene ziektegeschiedenis, besloot Mimi tot de uitgave van m.'s brieven. De tien delen bevatten niet alle brieven, en vaak zijn deze incompleet afgedrukt. De verschillende delen beslaan diverse periodes, waarbinnen de brieven op correspondent zijn gerangschikt.

Na de verschijning van deze uitgave kwam E. Douwes Dekker Jr. op tegen het openbaarmaken van de brieven aan zijn moeder. Hij beweerde dat Mimi niet de eigenares van deze brieven was (Prof. Eduard Douwes Dekker, Kermispret en correspondentie over Multatuli's Brieven, Edam 1891; overdruk uit de Tribune, 28 januari 1891). Mr. Tromp Meesters kwam tot dezelfde slotsom en stelde dat *mr. W. Paap, Mimi's raadsman, bewust gelogen had over het, door zijn toedoen, wederrechtelijk laten verdwijnen van de

[p. 70]

brieven uit de nalatenschap (De Waarheid over Multatuli en zijn gezin, door de schoondochter, 's-Gravenhage, 1939, p. 381). Hij vervolgde met de mededeling, dat Mimi f 3000 had ontvangen voor het rangschikken van de brieven en noemde haar ‘bedrieglijk, listig en baatzuchtig’ (a.w., p. 382).

Deze brievenuitgave leidde in de pers tot een meer algemene discussie over de vraag of deze uitgave van persoonlijke correspondentie m.'s nagedachtenis niet bedoezelde, zie bijv. A.J. (ps. van Lodewijk van Deijssel) Multatuli (Bussum, 1891).

2. Multatuli. Brieven. Bijdragen tot de kennis van zijn Leven, gerangschikt en toegelicht door M. Douwes Dekker-Hamminck Schepel. Tweede, herziene Uitgaaf. Amsterdam, 1912, 10 delen. Uitgegeven door de Maatschappij voor goede en goedkope Lectuur.

De oorspronkelijk brievenverzameling is in deze uitgave onder meer aangevuld met brieven uit Het leven van Jacob van Lennep (uitgegeven door diens kleinzoon) en brieven van Conrad Busken Huet (door diens zoon gepubliceerd in De Gids, 1910). Het tiende deel bevat een register op personen en onderwerpen.

3. Multatuli, Volledige Werken, dl. viii e.v., Amsterdam, Van Oorschot 1954-1994. Deze uitgave werd tot en met deel 17 bezorgd door Garmt Stuiveling; vanaf deel 18 door H. van den Bergh en B.P.M. Dongelmans. De volledige correspondentie van m. (voor zover beschikbaar) is hierin opgenomen en van annotaties voorzien. *Volledige Werken

4. In de loop der jaren zijn nog talrijke andere brievenuitgaven verschenen. De belangrijkste zijn: Brieven van Mevrouw E.H. Douwes Dekker-Van Wijnbergen aan Mejuffrouw Stéphanie Etzerodt..., uitgegeven door dr. Julius Pée. 's-Gravenhage, 1895;

Briefwisseling tusschen Multatuli en S.E.W. Roorda van Eysinga. Uitgegeven door M. Douwes Dekker geb.

Hamminck Schepel. Amsterdam, 1907. (bevat brieven uit de periode 12 december 1870 - 22 augustus 1886);

Multatuli, Reisbrieven aan Mimi en andere bescheiden. Met aanteekeningen in het licht gegeven door dr. Julius Pée. Amsterdam, 1941. (bevat brieven uit de periode 1 februari 1878 - 11 april 1881);

Brieven van Multatuli aan Mr. Carel Vosmaer, R.J.A. Kallenberg van den Bosch en Dr. Vitus Bruinsma. Naar het oorspronkelijke uitgegeven door dr. Julius Pée.

Brussel/Rotterdam, 1942. (bevat brieven uit de periode 5 augustus 1866 - 3 september 1886);

Keur uit de brieven van Multatuli. Naar tijdsorde gerangschikt en van aanteekeningen voorzien door dr. Julius Pée. Amsterdam, 1944. (bevat brieven uit de periode 28 september 1845 - 20 oktober 1886);

Briefwisseling tusschen Mutatuli en G.L. Funke. Uitgegeven door dr. G.L. Funke. Amsterdam/Antwerpen, 1947. (bevat brieven uit de periode 24 juli 1871 - 29 februari 1887);

Multatuli, Brieven aan J. Waltman Jr. Met een inleiding en aanteekeningen door Henri A. Ett. Amsterdam, 1947. (bevat brieven uit de periode 19 oktober 1872 - 27 maart 1882);

Multatuli, Twee brieven uit Menado. Met een inleiding en aantekeningen door Henri A. Ett. Amsterdam, 1948. (bevat twee brieven aan A.C. Kruseman d.d. 24 februari - 6 mei 1851 en 15-22 november 1851);

K. ter Laan, Multatuli en twee van zijn discipelen Mansholt en De Raaf. Met brieven van en over m. Leiden, 1949. (bevat brieven van m. uit de periode 6 mei 1876 - januari 1878);

Multatuli, Liefdesbrieven. Bezorgd en van aantekeningen voorzien door Paul van 't Veer. Amsterdam, 1979. Privé domein nr. 54;

Brieven van Multatuli. Gekozen door H. Brandt Corstius. Amsterdam, 1990.

Verder verzorgde Wilhelm Spohr in 1906 een grote brieveneditie in Duitse vertaling (Frankfurt am Main: Rütten & Loening).