De doodskunstenaar

De anatomische lessen van Frederik Ruysch

[p. 489]

[ ]
Literatuur en bronnen

Literatuur

A

Ackerknecht, Erwin H., ‘Gemaniëreerde anatomie: Frederik Ruysch en zijn verzameling’, in: Image. Medische beelddokumentatie Roche 43 (1971): 27-32.

Adelmann, H.B., The correspondence of Marcello Malpighi. New York, 1975.

Aen den Eedelen Cocceaanschen doctor. Amsterdam, 1678.

Ahlrichs, E., Albertus Seba. Aurich, 1986.

[Albinus, B.S. (leerlingen van)], Physiologia of natuurkundige ontleding van het menschelijk lichaam. Amsterdam, 1758.

Alston, Mary Niven, ‘The attitude of the Church towards dissection before 1500’, in: Bulletin of the History of Medicine 16 (1944): 221-238.

Amman, Johann Konrad, Surdus loquens. Amsterdam, 1692.

Andel, M.A. van, ‘Concurrentie tusschen apothekers en doctoren in den ouden tijd’, Pharmaceutisch Weekblad 56 (1919): 9-17, 55-67.

Andel, M.A. van, ‘Willem Piso, een baanbreker der tropische geneeskunde’, Bijdragen tot de Geschiedenis der Geneeskunde IV (1924).

Andel, M.A. van, Chirurgijns, vrije meesters, beunhazen en kwakzalvers. De chirurgijnsgilden en de praktijk der heelkunde (1400-1800). Amsterdam, 1941. 2^e druk Den Haag, 1981.

Antal, G. von, ‘Het dagboek van een Hongaarsch student 1714-16’, in: Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde 5e reeks, 9 (1922): 88-112.

Arber, Agnes, Herbals, their origin and evolution. Cambridge, 1953.

Asch van Wijk, L.H.G.M., ‘Geslachtsregister van het geslacht Ruysch’, Navorscher, 1878: 362-365.

B

Bachmann, Fredo, Aert van der Neer. Bremen, 1982.

Bake, Laurens, Mengelpoëzy. Amsterdam, 1737.

Balzac, Honoré de, La peau de chagrin, 1831.

Banga, Jelle, Geschiedenis van de vroegere geneeskunde en van hare beoefenaren in Nederland vóór en na de stichting der hoogeschool te Leiden tot aan de dood van Boerhaave. Leeuwarden. 1868, herdruk Schiedam, 1975.

Barge, J.A.J., ‘Het geneeskundig onderwijs aan de Leidsche universiteit in de 18^e eeuw’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 78 (1934): 47-68.

Bartholinus, Thomas, Anatomische Abhandlung über die Milchgefässe der Brust die kürzlich beim Menschen und bei Tieren entdeckt wurde. Kopenhagen, 1652. Ed. Heinz Grün, Bonn, 1986.

[p. 490]

Baumann, Evert Dirk, De dokter en de geneeskunde. De wetenschap. Amsterdam, 1915.

Baumann, Evert Dirk, De dokter en de geneeskunde. Maatschappelijk leven. Amsterdam, 1915.

Baumann, Evert Dirk, Een Haarlemsche chirurgijn uit de XVIIe eeuw, 1918.

Baumann, Evert Dirk, ‘Een zeventiende eeuwsche voorloper van ons tijdschrift’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 65 (1921) I: 2563-2570.

Baumann, Evert Dirk, ‘Cornelis Stalpart van der Wiel’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 65 (1921) II: 1689-1712.

Baumann, Evert Dirk, ‘Hendrick van Roonhuijse’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 66 (1922) I: 856-874.

Baumann, Evert Dirk, ‘Job van Meekren’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 67 (1923) IA: 456-479.

Baumann, Evert Dirk, François dele Boë Sylvius. Leiden, 1949).

Baumann, Evert Dirk, Uit drie eeuwen Nederlandse geneeskunde. Amsterdam, 1951.

Beauvoir, Roger de, Ruysch. Histoire hollandaise du VIIe siècle. Parijs, 1839.

Becker, G., e.a., Tournefort. Parijs, 1957.

Beer, E.S. de, ed., The correspondence of John Locke. Oxford, 1976-1989.

Beijer, Tiemen, e.a., Nicolaes Tulp. Leven en werk van een Amsterdams geneesheer en magistraat. Amsterdam, 1991.

Belloni, Luigi, ‘Boerhaave et la doctrine de la glande’, in: Lindeboom, Boerhaave and his time, 69-82.

Berardi, Marianne, Science into art. Rachel Ruysch's early development as a still-life painter. Pittsburgh, 1998.

Berardi, Marianne, ‘Florale distinctie en detaillering’, in: Kunstschrift 1 (2000): 4-15.

Bergvelt, E. en R. Kistemaker, red., De wereld binnen handbereik. Zwolle, 1992.

Berkel, Klaas van, Citaten uit het boek der natuur. Amsterdam, 1998.

Beukers, Harm, ‘Geen wijzen beter als die van Rau’, Geschiedenis der Geneeskunde januari 1995: 43-47.

Beukers, Harm, ‘Publycque lessen in de faculteyt van de medicina’, in: Eco Haitsma Mulier e.a., Athenaeum Illustre. Amsterdam, 1997: 311-327.

Bidloo, Govert, Anatomia humani corporis. Amsterdam, 1685.

Bidloo, Govert, Mirabilitas mirabilitatum & omnia mirabilitas, 1698.

Bidloo, Govert, Mengelpoëzy. Leiden, 1719.

Bierbaum, Max en Adolf Faller, Niels Stensen. Anatom, Geologe und Bischof, 1638-1686. Münster, 1959.

Bils, Louis de, Vertooch van verscheijde eijghene anatomische stucken. Amsterdam, 1655.

Bils, Louis de, Waarachtig gebruik der tot noch toe gemeende gijlbuis. Rotterdam, 1658.

Bils, Louis de, Aan alle ware liefhebbers der anatomie. Rotterdam, 1659.

Bierman, A.I., M.J. van Lieburg en D.A. Wittop Koning, Biografische index van Nederlandse apothekers tot 1867. Rotterdam, 1992.

Bitter, H., ‘Stadsoperateurs en steensnijders in de 17^de en 18^de eeuw te Haarlem’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 58 (1914): IIA, 568-576.

Blok, P.J., ‘Drie brieven van Samuel Sorbière over den toestand van Holland in 1660’, Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap 22 (1901): 1-89.

Boccone, Paul, Recherches et observations naturelles. Amsterdam, 1674.

Boekelman, Andries, Nootwendig bericht aengaende het afhalen van een doode vrucht. Amsterdam, 1677.

Boekelman, Andries, Wederlegging van dr. Bonaventura van Dortmonts antwoort op het nootwendigh bericht. Amsterdam, 1677.

Boekelman, Andries, Nader vertoog. Amsterdam, 1677.

[p. 491]

Boeles, W.B.S., Frieslands Hoogeschool II. Leeuwarden, 1879.

Boerhaave, zie Lindeboom.

Boesman, Theodoor, De examens in de chirurgijnsgilden. Utrecht, 1942.

Bonelli, M.L.R. en W.R. Shea, Reason, experiment and mysticism in the scientific revolution. New York, 1975.

Bontekoe, Cornelis, Tractaat van het excellenste kruijd thee. Den Haag, 1678.

Bontekoe, Cornelis, Reden over de koortzen. Den Haag, 1682.

Bontekoe, Cornelis, Vervolg van de reden over de koortzen. Amsterdam, 1683.

Bontekoe, Cornelis, Alle de philosophische, medicinale en chymische werken. Amsterdam, 1689.

Bontemantel, Hans, De regeeringe van Amsterdam I. Den Haag, 1897.

Boon, A. van der, Geschiedenis der ontdekkingen in de ontleedkunde van den mensch, gedaan in de Noordelijke Nederlanden. Utrecht, 1851.

[Bosch, Petrus van den en Abraham Cyprianus], Aanmerkingen op de Staatkundige Bedenking. Amsterdam, 1677.

[Bosch, Petrus van den en Abraham Cyprianus], Luijelack of t'samenspraeck tusschen Wit en Swart. Amsterdam, 1677.

Bosch, Petrus van den, Antwoort op de Toegift van dr. Johan Baptista Lamsweerde. Amsterdam, 1678.

Boyle, Robert, ‘Some considerations touching the usefulnesse of experimental naturall philosophy’ (1663), in: Michael Hunter, Edward B. Davis, ed., The Works of Robert Boyle. Londen, 1999.

Brandt, Gerard, Poëzy. Amsterdam, 1725-1727.

Brandt, Johannes, Mengeldichten. Amsterdam, 1701.

Bredius, Abraham, Künstler Inventare. Den Haag, 1915-1922.

Brion, Marcel, Art fantastique. Parijs, 1961.

Brockbank, William, ‘Old anatomical theatres and what took place therein’, in: Medical History 12 (1968): 371-384.

Broers, H.J., ‘Buiksnede na buitenbaarmoederlijke zwangerschap’, Nederlandsch Tijdschrift voor Heel- en Verloskunde XII (1862): 456-59.

Brooks, E. St. John, Sir Hans Sloane. Londen, 1954.

Brown, Elizabeth A.R., ‘Death and the human body in the later Middle Ages’, in: Viator 58 (1981): 221-271.

Bruijerij. Amsterdam, 1677.

Bruin, Claas, Verzameling der overgeblevene bijbel- en zede- en mengelpëzy. Amsterdam, 1741.

Buberl, Brigitte en Michael Dückershoff, ed., Palast des Wissens. Die Kunst- und Wunderkammer Zar Peters des Grossen. München, 2003.

Burggraeve, Adolphe Pierre, Précis de l'histoire de l'anatomie. Gent, 1840.

Burggraeve, Adolphe Pierre, Histoire de l'anatomie physiologique, pathologique et philosophique. Parijs, 1880.

C

Catalogus van de alom beroemde kabinetten, bestaande in sierlijke anatomische praeparata, onder welke van den prof. F. Ruysch... alles bijeen vergadert en aldus nagelaten door den heer Adrianus Deknatel. Amsterdam, 1765.

Cavazza, Marta, ‘The editorial fortune of Bolognese scientists in Holland’, in: C.S. Maffioli, L.C. Palm, ed., Italian scientists in the Low Countries in the XVIIth and XVIIIth centuries. Amsterdam, 1989: 165-188.

Chastel, André, ‘Le baroque et la mort’, in: Retorica e Barocco. Rome, 1955: 33-46.

Chomel, Noel, Huishoudelijk woordenboek. Amsterdam, 1768.

Choulant, Ludwig, Geschichte und Bibliographie der Anatomischen Abbildung. Leipzig, 1852.

[Coenerding, Jan en J.B. van Lamzweerde], Staetkundige bedencking over het verschil tusschen den Heer Bonaventura Dortmond, doctor van het gasthuijs, en den vroetdoctor en meester Fredericus Ruysch en Andries Boeckelman. Amsterdam, 1677.

[p. 492]

[Coenerding, Jan en J.B. van Lamzweerde], Horrel in de wacht. Amsterdam, 1677.

[Coenerding, Jan en J.B. van Lamzweerde], Den aftocht ter eeren van de krakkeelende doctoren en chirurgijns van Amsterdam. Amsterdam, 1677.

Cohen, M.H., Spinoza en de geneeskunde. Amsterdam, 1920.

Cole, F.J., Early theories of sexual generation. Oxford, 1930.

Cole, F.J., A History of Comparative Anatomy. Londen, 1944.

Cole, F.J., ‘The History of Anatomical Injections’, in: C. Singer, ed., Studies in the History and Method of Science. Oxford, 1921: 2, 286-343.

Commelin, Caspar, Beschrijvinge van Amsterdam. Amsterdam, 1693.

Commelin, Caspar, Beschrijvinge en curieuse afbeeldingen van rare vreemde Africaansche, Oost-, West-Indische en andere gewassen vertoont in den Amsterdamsche kruijdhof. Amsterdam, 1701.

Commelin, Johan, Frederik Ruysch en François Kiggelaar, Beschrijvinge en curieuse afbeeldingen van gewassen vertoont in den Amsterdamsche kruijdhof. Amsterdam, 1697.

Cook, Harold J., Trials of an ordinary doctor. Johannes Groenevelt in seventeenth-century London. Baltimore, 1994.

Coxe, William, Travels into Poland, Russia, Sweden and Denmark. Londen, 1792.

Cranston, Maurice, John Locke, a biography. Londen, 1957.

Crosland, Maurice, The emergence of science in Western Europe. Londen, 1975.

Cunningham, Andrew en Roger French, ed., The medical enlightenment of the eighteenth century. New York, 1989.

D

Dandy, J.E., The Sloane Herbarium. Londen, 1958.

Daniels, C.E. en A.H. Israels, De verdiensten der Hollandsche geleerden ten opzichte van Harvey's leer van den bloedsomloop. Utrecht, 1883.

Dankmeijer, J., Petite histoire de l'anatomie de Leyde. Leiden, 1957.

Daston, Lorraine en Katharine Park, Wonders and the order of nature. New York, 1998.

Daubenton, L.J.M., ‘Pièces d'anatomie injectées, desséchées etc.’, in: Georges-Louis Leclerc de Buffon, Histoire naturelle III. Parijs, 1749: 133-170.

Daubenton, L.J.M., ‘Pièces d'anatomie conservées dans les liqueurs’, in: Georges-Louis Leclerc de Buffon, Histoire naturelle III. Parijs, 1749: 171-209.

Degenaar, Marjolein, ‘John Locke en de zeventiende-eeuwse Nederlandse geneeskunde’, Gewina 24 (2001): 1-17.

Denijs, Jacobus, Heelkundige aanmerkingen over den steen der nieren, blaaze en waterpijp, het snijden der zelven, mitsgaders over de blaassteek. Leiden, 1730.

Dewhurst, Kenneth, John Locke, physician and philosopher. Londen, 1963.

Dichtlovers voor de uitmuntende schilderesse Mejufvrouwe Rachel Ruisch (1750).

Dijksterhuis, Eduard Jan, De mechanisering van het wereldbeeld. Amsterdam, 1950.

Dobell, Clifford, Anthony van Leeuwenhoek and his little animals. New York, 1958.

Does, Jacob van der, 's Gravenhage met de voornaemste plaetsen en vermaecklyckheden. Den Haag, 1668.

Dohmen, J., ‘Wetenschappelijke erediensten voor publiek. De anatomische lessen van Frederik Ruysch’, Folia Civitatis 35 (1981-82); 19: 17-21.

Dongelmans, Berry, Nil Volentibus Arduum. Documenten en bronnen. Utrecht, 1982.

Doolin, William, Wayfarers in medicine. Londen, 1941.

Dortmond, Bonaventura van, Antwoort op het Nootwendigh Bericht van meester Andries Boeckelman. Amsterdam, 1677.

Dortmond, Bonaventura van, Nootwendigh Bericht aen de Heer Doctor Fredericus Ruysch en meester Andries Boeckelman. Amsterdam, 1677.

[p. 493]

Dortmond, Bonaventura van, Aennemingh van de presentatie van mr. Andries Boekelman. Amsterdam, 1677.

Dran, Henri-François le, Vergelijking der verscheiden wijzen om den steen uit de waterblaas te haalen (vert. E.P. Swagerman), Amsterdam, 1765.

Driessen, Jozien, Russen en Nederlanders. Uit de geschiedenis van de betrekkingen tussen Nederland en Rusland 1600-1917. Amsterdam, 1989.

Driessen, Jozien, Tsaar Peter de Grote en zijn Amsterdamse vrienden. Utrecht, 1996.

Drijfhout van Hooff, A.H., ‘De naaste verwanten van de architect Pieter Post’, De Nederlandsche Leeuw 1959, 109-125.

Droeze, J.J. Haver, Het Collegium Medicum Amstelodamense. Haarlem, 1921.

Dumaître, Paule, La curieuse destinée des planches anatomiques de Gérard de Lairesse. Amsterdam, 1982.

Duverney, Joseph-Guichard, Oeuvres anatomiques. Parijs, 1761.

E

Edelstein, Ludwig, ‘The history of anatomy in antiquity’, in: Owsei Temkin, C. Lilian Temkin, ed., Ancient medicine. Selected papers of Ludwig Edelstein. Baltimore, 1967: 247-301.

Edwards, J.J. en M.J. Edwards, Medical museum technology. Londen, 1959.

Eeghen, I.H. van, ‘De verzameling van Jacob de Wilde’, Jaarboek Amstelodamum 51 (1959): 72-92.

Eeghen, I.H. van, De gilden. Theorie en praktijk. Bussum, 1965.

Eeghen, I.H. van, ‘Rembrandt en de mensenvilders’, Maandblad Amstelodamum 56 (1969): 1-11.

Eeghen, I.H. van, H.F. Wijnman en G. Roosegaarde Bisschop, Vier eeuwen Heerengracht, 1976.

Eeghen, I.H. van, ‘Van gasthuis tot academisch ziekenhuis’, in: Daniel de Moulin, I.H. van Eeghen, R. Meischke, Vier eeuwen Amsterdams Binnengasthuis. Wormer, 1981: 47-104.

Egerton, Frank N., ‘Richard Bradley's relationship with Sir Hans Sloane’, Notes and Records of the Royal Society 25 (1970): 59-77.

Egmond, Florike, Erik Jorink en Rienk Vermij, Kometen, monsters en muilezels. Haarlem, 1999.

Eikema Hommes, Margriet van en Arie Wallert ‘Een evenwichtige wemeling. Over de schildertechniek van Rachel Ruysch’, Kunstschrift 2000, 39-44.

Elaut, L., Het medisch denken in de oudheid, de middeleeuwen en de renaissance. Antwerpen, 1952.

Elias, J.E., De vroedschap van Amsterdam, 1578-1795. Haarlem, 1903-1905.

Elshout, Antonie Maria, Het Leidse kabinet der anatomie uit de achttiende eeuw. Leiden, 1952.

Endtz, L.J., De Hage-Professoren. Den Haag, 1972.

Engel, H., ‘The life of Albert Seba’, Särtryk ur Svenska Linné-Sällskapets Arsskrift XX (1937): 75-100.

Engel, H., ‘Records on Jan Swammerdam in the Amsterdam archives’, Centaurus I (1950): 143-155.

Engelsman, S.B., red., Antony van Leeuwenhoek, 1632-1723. Leiden, 1982.

Erndtl, Christian Heinrich, The relation of a journey into England and Holland (1711).

Esso, I. van, ‘Hollandsche artsen in Russischen hof- en staatsdienst’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 82 (1938) II: 1582-1590.

F

Faller, Adolf, Die Entwicklung der makroskopischanatomischen Präparierkunst. Basel, 1948.

Faller, Adolf, ‘Was erfahren wir über Jan Swammerdam (1637-1685) aus dem Briefwechsel Niels Stensen’, Gesnerus 43 (1986): 241-247.

Feitama, Sybrand, Nagelaten dichtwerken. Amsterdam, 1764.

Fischer, I., ‘De geneesheren onder Spinoza's vrienden’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 65 (1921) I: 1856-1873.

[p. 494]

Fölting, H.P., De vroedschap van 's-Gravenhage, 1572-1795. Pijnacker, 1985.

Fokker, A.A., ‘Louis de Bils en zijn tijd’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 1865, 2e reeks: 167-221.

Fontenelle, Bernard le Bovier de, ‘Eloge de M. Ruysch’, in: Histoire de l'Académie Royale des Sciences pour l'année 1731. Parijs, 1733: 100-109.

Fournier, Marian, ‘Jan Swammerdam en de 17^e eeuwse microscopie’, Tijdschrift voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Natuurwetenschappen, Wiskunde en Techniek 4 (1981): 74-86.

French, Roger Kenneth en Andrew Wear, ed., The medical revolution of the seventeenth century. New York, 1989.

Furst, Herbert, The art of still-life painting. Londen, 1927.

G

Gaehtgens, Barbara, Adriaen van der Werff. München, 1987.

Gannal, J.N., Histoire des embaumements. Parijs, 1838.

Gebhard, J.F., Het leven van mr. Nicolaas Cornelisz Witsen. Utrecht, 1881-1882.

Gemar-Költzsch, Erika, Holländische Stillebenmaler im 17. Jahrhundert. Lingen, 1995.

Genealogia of geboortens afkomst van Bonaventura van Dortmont en Johan Bapt. van Lamzweerde. Amsterdam, 1678.

Geyl, Arie, ‘Over de opleiding en maatschappelijke positie der vroedvrouwen in de 17^e en 18^e eeuw’, Medisch Weekblad 4 (1897-1898): 6, 18, 35, 53, 67, 86, 115.

Geyl, Arie, De geschiedenis van het Roonhuysiaansch geheim. Rotterdam, 1905.

Geyl, Arie, ‘Die Geschichte des Roonhuysschen Geheimnisses’, in: Janus 11 (1906): 253-267.

Geyl, Arie, ‘Friedrich Ruysch und die Soziale und Ethische Bedeutung des Geheimnisse’, in: Janus 11 (1906): 292-313.

Geyl, Arie, ‘Enkele mededelingen en opmerkingen over de twee oudste methoden van steensnijding’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 1911; IA: 280-285.

Geyl, Arie, ‘Over half-voldoende examens en voorwaardelijke bevoegdheid in vroeger dagen’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 1911; IA: 642-647.

Geyl, Arie, ‘Abraham Titsingh, de deken der Amsterdamsche chirurgijns’, Geneeskundige bladen 16^e reeks, 1. Haarlem, 1911.

Gils, J.B.F. van, De dokter in de oude Nederlandsche tooneelliteratuur. Haarlem, 1917.

Gnirrep, Kees, Voor de Kruyd-Lievende Leser. De bibliotheek van de Amsterdamse Hortus in de 17^e en 18^e eeuw. Amsterdam, 1992.

Goes, J. Antonides van der, Gedichten. Amsterdam, 1685.

Gool, Johan van, De nieuwe schouburg der Nederlantsche kunstschilders. Den Haag, 1750.

Gould, Stephen J. en Rosamond Purcell, Finders, keepers: Eight collectors. Londen, 1992.

Graaf, Reinier de, Alle de wercken. Amsterdam, 1686.

Gracht, Jacob van der, Anatomie der uutterlicke deelen van het menschelick lichaem. Den Haag, 1634.

Graef, Hendrik de, Op de mensch-ontleding door de uijtstekende geneesheer Fredericus Ruysch. Amsterdam, 1667.

Graft, C. Catharina van de, Agnes Block. Utrecht, 1943.

Gram, Johan, De schildersconfrerie Pictura. Rotterdam, 1882.

Grant, M.H., Rachel Ruysch. Leigh-on-Sea, 1956.

Grootes, E.K., Het literaire leven in de zeventiende eeuw. Leiden, 1988.

Groshans, G.Ph.F., ‘Abraham Cyprianus’, Nederlandsch Tijdschrift voor Heel- en Verloskunde XII (1862): 542-546.

Grote, Andreas, ed., Macrocosmos in microcosmo, die Welt in der Stube: zur Geschichte des Sammelns, 1450 bis 1800. Opladen, 1994.

[p. 495]

Guenellon, Pieter, ‘Lettre sur l'état present de la Moscovie’, in: Adam Brand, Relation du voyage de mr. Evert Isbrand (1699).

Guerrini, Anita, ‘The ethics of animal experimentation in 17th-century England’, in: Journal of the History of Ideas 50 (1989) 3: 391-407.

Gysel, Carlos, ‘Jacques-Benigne Winslow et chirurgiens français chez Frédéric Ruysch’, Histoire des Sciences Médicales XIX (1985): 151-160.

Gysel, Carlos, ‘Le peintre Johan van Neck et la leçon d'anatomie de F. Ruysch 1683: une enigme resolue’, Actes du XXXe Congrès International d'Histoire de la médecine. Düsseldorf, 1986.

Gysel, Carlos, ‘Frederik Ruysch: mondchirurg en bioloog van het gebit’, in: Geschiedenis der Geneeskunde 1 (januari 1994): 15-20.

Gysel, Carlos, ‘Faciale preparaten: het Museum Ruyschianum en zijn faciale preparaten’, in: Geschiedenis der Geneeskunde 3 (1996-97): 81-89.

H

Haak, B., Regenten en regentessen, overlieden en chirurgijns. Amsterdamse groepsportretten van 1600 tot 1835. Amsterdam, 1972.

Habsburg, Géza von, Fürstliche Kunstkammern in Europa. München, 1997.

Haeser, H., Leerboek van de geschiedenis der geneeskunde. Utrecht, 1859.

Hahn, Roger, The anatomy of a scientific institution. The Paris Academy of Sciences, 1666-1803. Berkeley, 1971.

Hall, A. Rupert en Marie Boas Hall, eds., The correspondence of Henry Oldenburg, 7 delen. Madison, 1965-1971.

Hallema, A., ‘De benoeming van Frederik Ruysch tot gerechtelijk geneeskundige van de stad Amsterdam’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 95 (1951): 1380-1383.

Haller, Albrecht von, Tagebücher seiner Reisen nach Deutschland, Holland und England 1723-1727. Bern, 1971.

Haller, Albrecht von, Bibliotheca Anatomica. Zürich, 1774.

Haneveld, G.T., Oude medische gebouwen van Nederland. Amsterdam, 1976.

Haneveld, G.T., W.J. Mulder, J.D. van Gool en S. Savenko, Dutch anatomists and the bifid spine. Utrecht, 1996.

Hansen, Julie V., ‘Resurrecting death: anatomical art in the cabinet of dr. Frederick Ruysch’, Art Bulletin 78 (1996) 4: 663-680.

Hazard, Paul, La crise de la conscience européenne, 1680-1715. Parijs, 1935.

Hazen, A.T., ‘Johnson's Life of Frederic Ruysch’, Bulletin of the History of Medicine 7 (1939): 324-334.

Heckscher, William S., Rembrandt's anatomy of Dr. Nicolaas Tulp. New York, 1958.

Heister, Lorenz, Redenvoering over den aanwas der ontleedkunde in dese agtiende eeuw (1729).

Heister, Lorenz, Heelkundige onderwijzingen. Amsterdam, 1776.

Hellinga, G., Geschiedenis van het St. Pieters- of Binnengasthuis. Amsterdam, 1930.

Hellinga, G., ‘De beteekenis van het Amsterdamsche St. Pietersgasthuis voor het ontleedkundige onderwijs in ons land, in vroeger tijden’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 77 (1933) III: 3042-3054.

Hellinga, G., ‘Een pamflet uit de 17^e eeuw tot klaarheid gebracht’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 86 (1942): 3077-3080.

Helvetius, J.F., Den ontwapenden pest-doodt in den theriakelpot. Den Haag, 1664.

Heniger, J., ‘Some botanical activities of Herman Boerhaave’, in: Janus 58 (1971).

Heniger, J., Hendrik Adriaan van Reede tot Drakestein (1636-1691) and the Hortus Malabaricus. Rotterdam, 1986.

Henrey, Blanche., British botanical and horticultural literature before 1800, II: The eighteenth century. Londen, 1975.

[p. 496]

Herrlinger, Robert., ‘Bidloos Anatomia: Prototyp barocker Illustration?’ in: Gesnerus 23 (1966): 40-47.

Hoogewerff, G.J., De twee reizen van Cosimo de Medici, prins van Toscane, door de Nederlanden (1667-1669) Werken Historisch Genootschap 3e serie, 41. Amsterdam, 1919.

Horne, Jan van, Waerschouwinge aen alle lieffhebbers der anatomie teegens de gepretendeerde weetenschap derselver van joncheer Louys de Bils. Leiden, 1660.

Houbraken, Arnold, De groote schouburgh der Nederlandtsche konst-schilders en schilderessen. Den Haag, 1718-1721.

Houtzager, H.L., ‘Maurits van Reverhorst’, Jaarboek Die Haghe 1979: 296-307.

Houtzager, H.L. en F.B. Lammes, red., Obstetrics and gynaecology in the Low Countries. Zeist, 1997.

Hunger, F.W.T., ‘Jan of Johannes Commelijn’, in: Nederlandsch Kruidkundig Archief 1924: 187-202.

Huygens, Christiaan, Oeuvres complètes. Den Haag, 1888-1950.

Huygens, Constantijn, Briefwisseling. Den Haag, 1911-1917.

Huygens jr., Constantijn, Journaal. Utrecht, 1876-1906.

Hyrtl, Joseph, Handbuch der praktischen Zergliederungskunst. Wenen, 1860.

Hyrtl, Joseph, Lehrbuch der Anatomie des Menschen. Wenen, 1889.

I

Impey, O. en A. McGregor, ed., The origin of museums: the cabinet of curiosities. Oxford, 1985.

Israels, A.H., ‘De ouderdom van het Roonhuyziaansch geheim’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 1873; II: 1-3.

J

Jansma, J.R., Louis de Bils en de anatomie van zijn tijd. Utrecht, 1919.

Jacobsen Jensen, J.N., Reizigers te Amsterdam. 1919 (supplement 1936).

Jongh, Eddy de, Still-life in the age of Rembrandt. Auckland, 1982.

Jongh, Eddy de, ‘Letterkroontjes voor een manhafte Kunstheldin’, in Kunstschrift 2000: 26-31.

Jorink, Erik, Wetenschap en wereldbeeld in de Gouden Eeuw. Hilversum, 1999.

Juvenalis, De satiren. Amsterdam, 1984.

K

Kaiser, Helmut, Maria Sibylla Merian. Düsseldorf, 1997.

Kaiser, Wolfram en Arina Völker, ‘Niederländische Leopoldina-mitglieder des 17. und 18. Jahrhunderts und ihre Korrespondenz mit dem Akademiepräsidium’, Janus LIX (1972): 249-268.

King, Lester S., The medical world of the 18th century. Huntingdon, 1971.

King, Lester S., The philosophy of medicine. The early eighteenth Century. Harvard, 1978.

Kistemaker, R., N. Kopaneva, A. Overbeek, (ed.), Peter de Grote en Holland. Culturele en wetenschappelijke betrekkingen tussen Rusland en Nederland ten tijde van tsaar Peter de Grote. Bussum/Amsterdam, 1996.

Klever, Wim, Mannen rond Spinoza (1650-1700). Hilversum, 1997.

Knoeff, ‘Over “het kunstige, toch verderfelijke gestel”. Een cultuurhistorische interpretatie van Bidloos anatomische atlas’, Gewina 26(2003): 189-202.

Knoppers, Jake V.Th., The visits of Peter the Great to the United Provinces. Montreal, 1997.

Knuttel, W.P.C., ‘Govert Bidloo voor het gerecht’, Nederlandsche Spectator. 1899: 193-195.

Koeckoecxzangh van de nachtuijlen van het collegie Nil Volentibus Arduum. Amsterdam, 1677.

[p. 497]

Kooijmans, Luuc, Vriendschap en de kunst van het overleven in de zeventiende en achttiende eeuw. Amsterdam, 1997.

Kooiman, H.N. en J. Venema, ‘Jan Moninckx en de illustraties van Commelyn's Hortus Medicus’, in: Gedenkboek J. Valckenier Suringar (1942).

Kopaneva, Natalya, ‘Zur Geschichte der St. Petersburger Kunstkammer in der ersten Hälfte des 18. Jahrhunderts’, in: Brigitte Buberl, Michael Dückershoff, ed., Palast des Wissens. Die Kunst- und Wunderkammer Zar Peters des Grossen. München, 2003: 154-167.

Korst, J.K. van der, Een dokter van formaat. Gerard van Swieten, lijfarts van keizerin Maria Theresia. Amsterdam, 2003.

Kortenray, Johan, red., 1632-1982, 350 jaar wetenschap in Amsterdam. Amsterdam, 1982.

Kossmann, F., ‘Mr. Johan Koenerding's letterkundige betrekkingen’, Het Boek 12 (1923): 113-126.

Krivatsy, Peter, ‘Le Blon's anatomical color engravings’, Journal of the History of Medicine 23 (1968): 153-158.

Kronenberg, Albertus Jacobus, Het kunstgenootschap Nil Volentibus Arduum. Deventer, 1875.

Krul, Rochus, ‘Govard Bidloo’, in: Haagsch Jaarboekje 1890, 49-75.

Krul, Rochus, Haagsche doctoren, chirurgen en apothekers in den ouden tijd. Den Haag, 1891.

Krul, Rochus, ‘Haagsche en Amisfoortse Krukkendans’, Haagsch Jaarboekje. 1893: 4-32.

Krul, Rochus, ‘Jean-Frederic Helvetius et sa famille’, Janus mei-juni 1897: 1-8.

Kühn-Steinhausen, Hermine, Johann Wilhelm, Kurfürst von der Pfalz. Düsseldorf, 1958.

Kuijlen, Jos, ‘De Danziger botanicus en koopman Jacob Breyne (1637-1697) en zijn betekenis voor de Hollandse plantkunde’, Tijdschrift voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Natuurwetenschappen, Wiskunde en Techniek 6 (1982): 116-118.

Kuijlen, Jos, ‘De ruinen van Simon van Beaumont’, Gewina 39 (1977): 16-24.

Kurpershoek, Ernest, De Waag op de Nieuwmarkt. Amsterdam, 1994.

De kwijnende Amsterdamse heelkonst. Amsterdam, 1730.

De kwijnende heelkonst der Amsterdammers herstelt. Amsterdam, 1732.

L

Lamzweerde, J.B. van, Geluckwensingh, den leden van de Vergaderinghe, bekendt door den zinspreuk Nil Volentibus Arduum, gedaen over hunne crediteurschap van den Desolaten Boedel der Medicijnen deses tijdts. Amsterdam, 1677.

Lamzweerde, J.B. van, Toegift aen den scherpzinnighen heer Gerardus Leonardi Blasius van Oostvliet. Amsterdam, 1677.

[Lamzweerde, J.B. van,], Leer om leer. Amsterdam, 1678.

Larsen, Erik, Frans Post. Amsterdam, 1962.

Leopardi, Giacomo, Dialogo di Federico Ruysch e delle sue mummie (1824), in: Operette morali (1827).

Lescailje, Katarina, Toneel- en mengelpoëzy. Amsterdam, 1731.

Lieburg, M.J. van, ‘The first blood transfusion to man’, LIAS 16 (1989): 43-60.

Lindeboom, G.A., Herman Boerhaave, the man and his work. Londen, 1968.

Lindeboom, G.A., ed., Boerhaave and his time. Leiden, 1970.

Lindeboom, G.A., Boerhaave's correspondence. I, Leiden, 1962; II Leiden, 1964; III Leiden, 1979.

Lindeboom, G.A., Reinier de Graaf. Delft, 1973.

Lindeboom, G.A., Ontmoeting met Jan Swammerdam. Kampen, 1980.

Lindeboom, G.A., Het Cabinet van Jan Swammerdam. Amsterdam, 1980.

Lindeboom, G.A., The letters of Jan Swammerdam to Melchisedec Thévenot. Amsterdam, 1975.

Lindeboom, G.A., ‘Het Collegium privatum Amstelodamensis’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 119 (1975): 1248-1254.

[p. 498]

Lindeboom, G.A., ‘Dog and frog - physiological experiments’, in: Th.H. Lunsingh Scheurleer, ed., Leiden University in the 17th century. Leiden, 1975: 279-294.

Lindeboom, G.A., Haller in Holland. Amsterdam, 1979.

Lindeboom, G.A., Descartes and medicine. Amsterdam, 1979.

Lindeboom, G.A., Inleiding tot de geschiedenis van de geneeskunde. Rotterdam, 1993.

Lindeboom, G.A., Dutch medical biography. Amsterdam, 1984.

Lister, Martin, A journey to Paris in the year 1698. Londen, 1699.

Locke, zie Beer, de.

Löwenstein, Machteld, ‘De wondere wereld van Rachel Ruysch’, in Kunstschrift 2000: 16-21.

Luyendijk-Elshout, Antonie Maria, ‘Introductie’ bij: Frederik Ruysch, Dilucidatio valvularum in vasis lymphaticis et lacteis. Facsimile, Nieuwkoop, 1964.

Luyendijk-Elshout, Antonie Maria, ‘An der Klaue erkennt man den Löwen'. Aus den Sammlungen von Frederik Ruysch (1638-1731)’, in: Grote, Macrocosmos, 643-660.

Luyendijk-Elshout, Antonie Maria, ‘Death enlightened: a study of Fredrik Ruysch’, Journal of the American Medical Association 212 (1970): 121-126.

Lyons, Henry, The Royal Society 1660-1940. Cambridge, 1944.

M

Maar, Vilhelm, ed., Holger Jacobaeus' Rejsebog (1671-1692). Kopenhagen, 1910.

Maar, Vilhelm, ed., l'Autobiographie de J.B. Winslow. Parijs, 1912.

MacConnell, Anita, ‘A profitable visit’, in: C.S. Maffioli, L.C. Palm, ed., Italian scientists in the Low Countries in the XVIIth and XVIIIth centuries. Amsterdam, 1989: 189-206.

MacGregor, Arthur, ed., Hans Sloane, collector, scientist, antiquary. Londen, 1994.

Maehle, Andreas-Holger en Ulrich Tröhler, ‘Animal experimentation from antiquity to the end of the eighteenth century: Attitudes and arguments’, in: Nicolaas A. Rupke, ed., Vivisection in historical perspective. Londen, 1987: 14-47.

Mann, Gunter, ‘Anatomische Sammlung Fredrik Ruyschs (1638-1731)’, in: Sudhoffs Archiv für Geschichte der Medizin und der Naturwissenschaften 45 (1961): 176-178.

Mayor, A. Hyatt, Artists and anatomists. New York, 1984.

Medicus Politicus, dat is onderwijs aan een jongen medicus, wegens de politieke streeken welke in de praktijk der medicijnen ingesloopen zijn. Amsterdam, 1700.

Meekeren, Job van, Heel- en Geneeskonstige Aanmerkingen. Amsterdam, 1668.

Meerman, J., Discours sur le premier voyage de Pierre le Grand. Parijs, 1812.

Meijer Maaike, e.a., Elck zijn waerom: vrouwelijke kunstenaars in België en Nederland. Gent, 1999.

Meininger, J.V. en G. van Suchtelen, Liever met wercken als met woorden. De levensreis van doctor Franciscus van den Ende. Weesp, 1980.

Meinsma, K.O., Spinoza en zijn kring. Den Haag, 1896.

Mendels, Judica I.H., ‘Holger Jacobaeus' reizen in Holland’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 82 (1938) III: 4333-4344.

Merian, Maria Sybilla, Metamorphosis insectorum Surinamensium ofte Verandering der Surinaamsche Insecten. Amsterdam, 1705.

Meurs, L.L. van, ‘Het leven van den beroemden F. Ruysch’, in: Algemeen Magazijn Historiekunde III (1785): 447-488.

Middelkoop, Norbert, De anatomische les van dr. Deijman. Amsterdam, 1994.

Middelkoop, Norbert, e.a., Rembrandt onder het mes. De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp ontleed. Den Haag, 1998.

[p. 499]

Middelkoop, Norbert, ‘Nieuwe kansen voor een “vergeten” anatomische les’, in: Amstelodamum 2004.

Miert, Dirk van, Illuster onderwijs. Het Amsterdamse Athenaeum in de Gouden Eeuw. Amsterdam, 2004.

Minderaa, P., ‘Antonides' satire Marsyas’, in: Tijdschrift Nederlandse Taal en Letterkunde 81 (1965): 241-260.

Möhlig, Kornelia, Die Gemäldegalerie des Kurfürsten Johann Wilhelm von Pfalz-Neuburg (1658-1716) in Düsseldorf. Köln, 1993.

Molhuysen, P.C., Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche Universiteit. III Den Haag, 1918: IV, Den Haag, 1920.

Mooij, Annet, De polsslag van de stad. 350 jaar academische geneeskunde in Amsterdam. Amsterdam, 1999.

Morton, A.G., History of botanical science. Londen, 1981.

Moulin, Daniel de, A history of surgery. Dordrecht, 1988.

Moulin, Daniel de, I.H. van Eeghen en R. Meischke, Vier eeuwen Amsterdams Binnengasthuis. Wormer, 1981.

Muis, Joan, XII Tientallen behelsende een redelijke heelkonstoeffening. Amsterdam, 1699.

N

Napjus, J.W. en G.A. Lindeboom, De hoogleraren in de geneeskunde aan de hogeschool en het Athenaeum te Franeker. Amsterdam, 1985.

Nederduitsche en Latijnsche Keurdigten. Rotterdam, 1710.

Needham, J., A history of embryology. New York, 1976.

[Neer, Jan van der], De tweede Amsterdamsche Buuren-Kout. ‘Middelburg’ [Rotterdam], 1661.

Neverov, Oleg, ‘His majesty's cabinet and Peter I's Kunstkammer’, in: Impey, McGregor, The origins of museums, 54-61.

Niderst, Alain, Fontenelle. Parijs, 1991.

Nierop, Leonie van, ‘Het dagboek van Jacob Bicker Raye’, Jaarboek Amstelodamum 35 (1938): 131-178.

Nieuwenhuis, Tom, Vroedmeesters, vroedvrouwen en verloskunde in Amsterdam 1746-1805. Amsterdam, 1995.

[Nil Volentibus Arduum], Den Desolaten Boedel der Medicijne deses Tijdts. Amsterdam, 1677.

Nuijens, B.W.Th., ‘Het ontleedkundig onderwijs en de geschilderde anatomische lessen van het chirurgijns gilde te Amsterdam’, Jaarverslag in de 70^e algemeene vergadering op maandag 21 mei 1928 uitgebracht, Koninklijk Oudheidkundig Genootschap 71 (Amsterdam, 1928): 45-90.

O

Obreen, F.D.O., ed., Archief voor Nederlandsche kunstgeschiedenis. Rotterdam, 1877-1890.

O'Malley, C.D., ed., The history of medical education. Berkeley, 1970.

De Onschult, Amsterdam, 1678.

Otterspeer, Willem, Groepsportret met damel. Het bolwerk van de vrijheid. De Leidse universiteit 1575-1672. Amsterdam, 2000.

Otterspeer, Willem. Groepsportret met dame II. De vesting van de macht. De Leidse universiteit, 1673-1775. Amsterdam, 2002.

Overbeke, Aernout van, Anecdota sive historiae jocosae. Amsterdam, 1991.

P

Pagel, W., William Harvey's biological ideas. Basel, 1976.

Paré, Ambroise, De chirurgie. Amsterdam, 1649.

Park, Katherine, ‘The criminal and the saintly body: autopsy and dissection in Renaissance Italy’, Renaissance Quarterly XLVII (1994): 1-33.

Pasquillemakers Hekel. Amsterdam, 1678.

[p. 500]

Peereboom, Marianne, ‘“Lijsje haar kous leij aan duijgen”. Een medische pamflettenstrijd in Amsterdam’, in: Vingerafdrukken. Mengelwerk van medewerkers bij tien jaar short-title catalogue. Den Haag, 1993.

Pels, Andries, Minneliederen en mengelzangen. Amsterdam, 1684.

Pels, zie Schenkeveld.

Peters, Marion, ‘Nicolaas Witsen and Gijsbert Cuper’, Lias 16 (1989): 111-150.

Pies, Eike, Willem Piso (1611-1678). Düsseldorf, 1981.

Pijzel, E.D., Giacomo Leopardi, de dichter-pessimist. Deventer, 1882.

Portal, Paul, De practijk der vroedmeesters en vroedvrouwen. Amsterdam, 1690.

Pouchelle, Marie Christine, The body and surgery in the Middle Ages. New Brunswick, 1990.

Poynter, F.N.L., ed., The journal of James Yonge. Londen, 1963.

Privilegiën, Willekeuren en Ordonnantiën betreffende het Collegium Chirurgicum Amstelodamense, Amsterdam, 1728.

Punt, H., Bernard Siegfried Albinus. On ‘human nature’. Anatomical and physiological ideas in eighteenth century Leiden. Amsterdam, 1983.

Q

Querido, A., Het Wilhelmina Gasthuis. Lochem, 1966.

R

Radzhun, Anna, ‘De anatomische collectie van Frederik Ruysch in Sint-Petersburg’, in: Catalogus Peter de Grote en Holland, 46-53.

Radzhun, Anna, ‘Zur Geschichte der Anatomie und der anatomischen Theater’, in: Brigitte Buberl, Michael Dückershoff, ed., Palast des Wissens. Die Kunst- und Wunderkammer Zar Peters des Grossen. München, 2003: 194-200.

Raptschinsky, Boris, Peter de Groote in Holland in 1697-1698. Amsterdam, 1925.

Raptschinsky, Boris, ‘Frederik Ruysch en Peter de Groote’, Maandblad Amstelodamum 22 (1935): 77-79.

Raptschinsky, Boris, ‘Russische reizigers te Amsterdam in de XVIIIe eeuw’, in: Jaarboek Amstelodamum 33 (1936): 155-170.

Rasch, R., ‘Om den armen dienst te doen. De Amsterdamse schouwburg en de godshuizen gedurende het laatste kwart van de 17^e eeuw’, Holland 23 (1991): 243-267.

Rathlauw, Jan Pieter, Het berugte geheim in de vroedkunde van Rogier Roonhuijsen ontdekt en uitgegeven op hooge order. Amsterdam, 1747.

Ray, John, Observations, topographical, moral & physiological, made in a journey through part of the Low Countries, Germany, Italy and France. Londen, 1673.

Reeuwijk, A.J. van, Vroedkunde en vroedvrouwen in de Nederlanden in de 17^e en 18^e eeuw. Amsterdam, 1941.

Regteren Altena, I.Q. van en P.J.J. van Thiel, De portretgalerij van de universiteit van Amsterdam. Amsterdam, 1964.

Remie, Monique, ‘Peter I bezoekt de Nederlanden (1697-1698)’, Spieghel Historiael 1989: 266-268.

Richardson, Ruth, Death, dissection and destitude. New York, 1988.

Richter, Wilhelm Michael von, Geschichte der Medicin in Russland. Moskou, 1817.

Riemer, Jacob de, Beschrijving van 's-Gravenhage. Den Haag, 1730-1736.

Rigter, R.B.M., ‘De nalatenschap van Frederik Ruysch’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 139 (1995): 1989-1994.

Rixtel, Pieter, Mengelrijmen. Amsterdam, 1669.

Roberts, K.B. en J.D.W. Tomlinson, The fabric of the body. Oxford, 1992.

Roemer, Bert van de, ‘De geschikte natuur. De verhouding tussen kunst en natuur in het rariteiten kabinet van Simon Schijnvoet (1652-1727)’, in: Bulletin Geschiedenis Kunst Cultuur 5 (1996): 43-75.

[p. 501]

Roldanus, Cornelia W., Coenraad van Beuningen, staatsman en libertijn. Den Haag, 1931.

Roonhuijsen, Hendrik van, Heelkonstige aanmerkingen betreffende de gebreekken der vrouwen. Amsterdam, 1663.

Roosenboom, Maria, ‘Leeuwenhoek's life in the Republic of the United Netherlands’, in: A. Schierbeek, Measuring the invisible world. Londen, 1959: 13-42.

Rücker, Elisabeth, Maria Sibylla Merian, 1647-1717. Ihr Wirken in Deutschland und Holland. Bonn, 1980.

Ruestow, Edward G., ‘The rise of the doctrine of vascular secretion in the Netherlands’, Journal of the History of Medicine and Allied Sciences 35 (1980): 265-287.

Ruestow, Edward G., The microscope in the Dutch Republic. Cambridge, 1996.

Rupp, Jan, ‘Matters of life and death: The social and cultural conditions of the rise of anatomical theaters’, History of Science XXVIII (1990): 263-287.

Ruysch, Frederik, Alle de ontleed-, genees- en heelkundige werken. Amsterdam, 1744.

S

Scheltema, Jacobus, Peter de Grote, keizer van Rusland, in Holland en te Zaandam in 1697 en 1717. Amsterdam, 1814.

Scheltema, Jacobus, Rusland en de Nederlanden. Amsterdam, 1807-1818.

Scheltema, Pieter, Het leven van Frederik Ruysch. Sliedrecht, 1886.

Schenkeveld-Van der Dussen, Maria A., A. Pels, Q. Horatius Flaccus dichtkunst op onze tijden en zeden gepast. Assen, 1973.

Schenkeveld-Van der Dussen, Maria A., A. Pels, Gebruik en misbruik des tooneels. Culemborg, 1978.

Scherz, Gustav, Pionier der Wissenschaft. Niels Stensen in seinen Schriften. Kopenhagen, 1963.

Scheurleer, Th.H. Lunsingh, ‘Un amphithéâtre d'anatomie moralisé’, in: Leiden University in the 17th century. Leiden, 1975: 217-278.

Schierbeek, A., Bloed en bloedvaten. Utrecht, 1950.

Schierbeek, A., Measuring the invisible world. Londen, 1959.

Schierbeek, A., Jan Swammerdam. Lochem, 1946.

Schlichting, Th.H., ‘Het Roonhuijsiaans geheim’, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 100 (1956): IV, 3448-3454.

Schmitz-Cliever, Egon, ‘Der Bruch- und Steinschneider Jacques Beaulieu (“Frère Jacques”) in der Reichsstadt Aachen (1698)’, in: Sudhoffs Archiv für Geschichte der Medizin und der Naturwissenschaften 48 (1964): 18-26.

Schoorl, Marc, ‘Het theater van de dood’, in: De Groene Amsterdammer 4-12-1996.

Schoppen is troef. Amsterdam, 1678.

Schouten, Wouter, Verhandeling van de tegennatuurlijke gezwellen. Rotterdam, 1727.

Schrader, Catharina Geertruida, Memoryboeck van de Vrouwens. Amsterdam, 1984.

Schreiber, J.F., ‘Verhaal van 't leven en de verdiensten van Frederik Ruysch’, in: Frederik Ruysch, Alle de ontleed-, genees- en heelkundige werken I.

Schulz, Wolfgang, Aert van der Neer. Doornspijk, 2002.

Schuurman, Paul, ‘Locke and the Dutch: a preliminary survey’, Geschiedenis van de wijsbegeerte in Nederland 11 (2000): 119-140.

Schuurman, Paul, ‘Ex naturae lumine & Aristotele: Johannes de Raeys verdediging van de Cartesiaanse fysica’, Algemeen Nederlands Tijdschrift voor Wijsbegeerte 93 (2001): 237-254.

Schuurman, Paul, Ideas, mental faculties and method. The logic of ideas of Descartes and Locke and its reception in the Dutch Republic, 1630-1750. Leiden, 2004.

Segal, Sam, Flowers and nature. Amsterdam, 1990.

Seifert, Alfred, Die Apotheker familie Linck in Leipzig. Mittenwald, 1934.

[p. 502]

Sermes, Jan, Lithotomania Douglasiana ofte eene nieuwe wijze van steensnijden. Utrecht, 1726.

Shugg, Wallace, ‘Humanitarian attitudes in the early animal experiments of the Royal Society’, Annals of Science 24 (1968): 231.

Singer, Charles, A short history of scientific ideas. Londen, 1959.

Sinia, R., Johannes Swammerdam in de lijst van zijn tijd. Hoorn, 1878.

S̆ip, Jaromir, ‘Notities bij het stilleven van Rachel Ruysch’, Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 19 (1968): 157-170.

Smit, P., ed., Hendrik Engel's alphabetical list of Dutch zoological cabinets and menageries. Amsterdam, 1986.

Smith, R.W. Innes, English-speaking students of medicine at the University of Leyden. Edinburgh, 1932.

Smithers, Peter, The life of Addison. Oxford, 1954.

Smits-Veldt, Mieke B., Het Nederlandse Renaissancetoneel. Utrecht, 1991.

Snelders, H.A.M., De geschiedenis van de scheikunde in Nederland. Delft, 1993.

Sonnema, Roy Brian, The early Dutch vanitas still-life. Ann Arbor, 1983.

Sprat, Thomas, The history of the Royal Society of London. Londen, 1667.

Staehlin, Jacob von, Echte Anecdoten van Peter den Grooten. Amsterdam, 1787.

Stalpart van der Wiel, Cornelis, Hondertseldzame aanmerkingen, so in de genees- als heel- en snijkonst I. Amsterdam, 1682: II. Den Haag, 1686.

Staveren, Cornelis van, ‘Aenteekeningen omtrent operatiën van den steen’. Assen, 1934.

Stearns, Raymond Phineas, ‘James Petiver, promotor of natural science’, Proceedings of the American Antiquarian Society 1952: 243-365.

Steensma, Susanna, Otto Marseus van Schriek. Leben und Werk. Hildesheim, 1999.

Stegeman, Saskia, Patronage en dienstverlening. Het netwerk van Theodorus Janssonius van Almeloveen (1657-1712) in de Republiek der Letteren. Nijmegen, 1996.

Sterck, J.F.M., Hoofdstukken over Vondel en zijn kring. Amsterdam, 1923.

Stoeder, Willem, Geschiedenis der pharmacie in Nederland. Amsterdam, 1891.

Strien, Kees van, British travellers in Holland during the Stuart period. Amsterdam, 1989.

Strien, Kees van, Touring the Low Countries. Amsterdam, 1998.

Stuldreher-Nienhuis, J., Verborgen paradijzen: het leven en de werken van Maria Sibylla Merian. Arnhem, 1944.

Suringar, G.C.B., ‘Over de beoefening der voorbereidende en hulp wetenschappen’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 5 (1861): 121-138.

Suringar, G.C.B., ‘Het geneeskundig onderwijs van Kyper en Van der Linden’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 7 (1863): 193-206.

Suringar, G.C.B., ‘Chemiatrische school van Sylvius’; Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 7 (1863): 497-510.

Suringar, G.C.B., ‘De Leidsche Geneeskundige Faculteit in het begin der achttiende eeuw’; Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 1866; II: 1-39.

Swammerdam, Jan, Bijbel der Natuure. Leiden, 1738.

Syndram, Dirk, Die Schatzkammer Augusts des Starken. Leipzig, 1999.

T

Taylor, Paul, Dutch flower painting 1600-1720. New Haven, 1995.

Tel, A.G. de, ‘Het geheim van Roonhuyzen’, in: Geneeskundige Gids 34 (1956): 151-157.

Temkin, Owsei, Galenism. Rise and decline of a medical philosophy. Ithaca, 1973.

Thijssen, E.H.M., Nicolaas Tulp als geneeskundige geschetst. Amsterdam, 1881.

Thijssen-Schoute, Caroline Louise, Lodewijk Meyer en diens verhouding tot Descartes en Spinoza. Leiden, 1954.

[p. 503]

Thijssen-Schoute, Caroline Louise, Nederlands cartesianisme. Amsterdam, 1954.

Thijssen-Schoute, Caroline Louise, Uit de Republiek der Letteren. Den Haag, 1967.

Thomas, Keith, Man and the natural world. Londen, 1983.

Tideman, Joannes, De Remonstrantse Broederschap. Amsterdam, 1905.

Tilburg, Benno van, ‘Nicolaas Witsen, sleutel-figuur in de relatie Rusland en Nederland’, Spieghel Historiael 1989: 263-265.

Timm, Werner, ‘Bemerkungen zu einem Stilleben von Rachel Ruysch’, Oud Holland 1962: 137-138.

Timmers, Jan J.M., Gérard Lairesse. Nijmegen, 1942.

Titsingh, Abraham, De verdonkerde heelkonst der Amsterdammers. Amsterdam, 1730.

Titsingh, Abraham, Heelkundige verhandeling over den steen en het steensnijden. Amsterdam, 1731.

Titsingh, Abraham, Heelkundige verhandeling over de tegennatuurlijke splijtinge der ruggegraat. Amsterdam, 1732.

Titsingh, Abraham, Diana, ontdekkende het geheim der dwaazen, die zig vroedmeesters noemen. Amsterdam, 1750.

Todd, Ruthven, Tracks in the snow. Londen, 1946. De tweede onschult. Amsterdam, 1678.

U

Uffenbach, Zacharias Conrad von, Merkwürdige Reisen durch Niedersachsen, Holland und Engeland, III. Frankfurt, 1753.

Ulhoorn, Hendrik, Nodig denkbeeld van het nooit beschreevene ongemak spina bifida. Amsterdam, 1732.

Ulhoorn, Hendrik, Tweede vertoog over de spina bifida. Amsterdam, 1733.

V

Vasbinder, Willem, Govard Bidloo en William Cowper. Utrecht, 1948.

Verduijn, Pieter Adriaansz, ‘XXII Heelkonstige waarnemingen’, in: Johann Schulte, Het vermeerderde Wapenhuis der heelmeesters II. Amsterdam, 1748.

Verduijn, Pieter Adriaansz, Een nieuwe manier van afzetting in 't been. Amsterdam, 1696.

Verhael van een wonderlijk gesighte van een kleijn man op den bergh Parnassis over de hedendaegse soo oude als nieuwe philosophen en medecijns.

Verheijen, Philippe, Anatomie oft ontleedkundige beschrijvinge van het menschenlichaem. Brussel, 1711.

Vermij, Rienk, Secularisering en natuurwetenschap in de zeventiende en achttiende eeuw: Bernard Nieuwentyt. Amsterdam, 1991.

Vermij, Rienk, ‘Bijdrage tot de bio- en bibliografie van Johannes Hudde’, Gewina 18 (1993): 25-35.

Vermij, Rienk, De wetenschappelijke revolutie. Amsterdam, 1999.

Verster, J.F.L. de Balbian, ‘Peter de Groote te Amsterdam, in 1717’, Maandblad Amstelodamum 4 (1917): 49-52.

Verster, J.F.L. de Balbian, ‘Peter de Groote te Amsterdam’, Jaarboek Amstelodamum 17 (1919): 31-46.

Vesalius, Andreas, Brief behelzende de aanwending van het decoct van chynawortel. Amsterdam, 1915.

Visscher, Jacobus de en Hugo van de Poll, Het ontdekt Roonhuisiaansch geheim in de vroedkunde nader opgeheldert en bevestigt. Leiden, 1753.

Visser, R.P.V., ‘Theorie en praktijk van Swammerdams wetenschappelijke methode in zijn entomologie’, Tijdschrift voor de Geschiedenis der Geneeskunde, Natuurwetenschappen, Wiskunde en Techniek 4 (1981): 63-73.

[p. 504]

Vorenkamp, A.P.A., Bijdrage tot de geschiedenis van het Hollandse stilleven in de 17e eeuw. Leiden, 1933.

Vries, Lyckle de, Gerard de Lairesse. Amsterdam, 1998.

Vugs, J.G., Leven en werk van Niels Stensen (1638-1686). Leiden, 1968.

W

Wallert, Arie, ed., Still lifes: techniques and style. Amsterdam, 1999.

Webster, C., The Great Instauration: Science, medicine and reform, 1626-1660. New York, 1976.

Weijde, A.J. van der, ‘Iets over steensnijden en steensnijders’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 68 (1924) IIA: 655-666.

Weld, Charles Richard, A history of the Royal Society. Londen, 1848.

Wereld binnen handbereik, zie Bergvelt.

Wettengl, K., ed., Maria Sybilla Merian. Haarlem, 1998.

Weyerman, Jacob Campo, De levens-beschrijvingen der Nederlandtsche konstschilders en konstschilderessen. Den Haag, 1729-1769.

Wijnands, Dirk Onno, The botany of the Commelins. Rotterdam, 1983.

Wijnands, Dirk Onno, e.a., Een sieraad voor de stad. De Amsterdamse Hortus Botanicus 1638-1993. Amsterdam, 1994.

Wittop Koning, D.A., ‘De voorgeschiedenis van het collegium medicum te Amsterdam’, Jaarboek Amstelodamum 41 (1947): 51-66.

Wittop Koning, D.A., De oude apotheek. Bussum, 1966.

Wittop Koning, D.A., ‘s-Gravenhage en de pharmacie’, Jaarboek Die Haghe 1967: 49-65.

Wolf-Heidegger, G. en Anna Maria Cetto, Die anatomische Sektion in Bildlicher Darstellung. Basel, 1967.

Wolfe, David E., ‘Sydenham and Locke on the limits of anatomy’, Bulletin of the History of Medicine 35 (1961): 193-220.

Wolterson, Bertha, ‘Frederik Ruysch als romanheld’, Maandblad Amstelodamum 26 (1939): 28-32.

Een woortje in transitu aan Andries Boeckelman. Amsterdam, 1678.

Worp, J.A., ‘Dr. Pieter Bernagie’, Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde III, 1883: 123-167.

Wrangel, E., De betrekkingen tusschen Zweden en de Nederlanden. Leiden, 1901.

Wybrands, C.N., Het Amsterdamsche tooneel van 1617-1772. Utrecht, 1873.

Y

Yonge, zie Poynter.

Z

Zanetti, Carlo, Eine Geschichte der Anatomie von Albrecht von Haller. Bern, 1968.

Zeeman, Doede Hendrik, Bijdragen tot de geschiedenis der chirurgie in Frankrijk. Amsterdam, 1878.

Zuiden, D.S. van, Bijdrage tot de kennis van de Hollandsch-Russische relaties in de 16^e-18^e eeuw. Amsterdam, 1911.

Zuiden, D.S. van, ‘Een contract tusschen steensnijders (1694)’, Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 1916; II B: 1422-1424.

[p. 505]

Bronnen

Universiteitsbibliotheek Utrecht ms 47, Dagverhaal van Jan Cornelisz Noomen, Zaandam, 1697/1717

Rijksarchief Utrecht archief Huydecoper notariële archieven doop-, trouw- en begraafboeken

Universiteitsbibliotheek Amsterdam handschriften: I C 33: aantekeningen J. Monnikhof in Privilegiën betreffende het Collegium Medicum I C 38: Aentekeninge van die geene die van den steen sijn gesneden I E 20, 21: album Frederik Ruysch I E 36: album Hendrik Ruysch VI G 1-9: Afteekeningen van verscheijden vreemde gewassen in de Medicijnhoff der stadt Amsteldam XXI C 18: aantekeningen Hendrik Ruysch in: Paul Portal, De practijk der vroedmeesters en vroedvrouwen D m7: Instructie na de welke de heeren Ruysch en Hotton zig zullen hebben te reguleren, brieven aan Philippe Hecquet

Gemeentearchief Amsterdam archief collegium medicum archief chirurgijnsgilde archief gasthuis archief hortus botanicus doop-, trouw- en begraafboeken notariële archieven

Gemeentearchief Den Haag archief apothekersgilde archief chirurgijnsgilde archief stadsdoctoren archief Pictura doop-, trouw- en begraafboeken notariële archieven oud archief

Gemeentearchief Haarlem archief collegium medicum archief Sint-Lucasgilde doop-, trouw- en begraafboeken

British Library, Londen department of manuscripts: archief Hans Sloane

Bodleian Library, Oxford Lovelace Collection of the papers of John Locke

Akademia Nauk, Sint Petersburg razriad IV op. 1 n. 108: de thesauri.