Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur. Deel 5

Bijlagen

[p. 5]

Bijlage I
Edities van Anansitori's

Hoe het grote aantal edities van Anansitori's te rubriceren? Gert Oostindie merkt op dat geen van de hedendaagse Surinaamse culturen los gezien kan worden van het Nederlandse kolonialisme en de westerse cultuur. Hij stelt vervolgens die culturen voor als posities op een continuüm met aan de ene zijde de meest eigen, niet-westerse culturen, en aan de andere zijde de westerse, wellicht Nederlandse. Op de eerste meest extreme pool komen dan de inheemse culturen te staan met hun strikt eigen kosmologie, een positie verder de marrons, dan de creoolse volksklasse en tenslotte op de meest ‘Nederlandse’ pool de creoolse middenklasse. Zelf ziet hij de ‘verstikkende eenvoud, de dwangmatige toedeling van eigenschappen, de onhoudbare suggestie van onontkoombaarheid’ van het model maar al te goed in, en hij beseft dat met name de Aziatische bevolkingsgroepen zich aan een positionering op zo'n as onttrekken, maar hij meent er desalniettemin en ook op grond van de eigen concepties in Suriname ‘een zekere heuristische waarde en zelfs levensechtheid’ in te zien.¹ Hanteerbaarder lijkt het model te worden wanneer het corpus strikt wordt afgebakend: dat van de editie van orale vertellingen en daar binnen het genre waarover het hier gaat: de Anansitori's. We kunnen een pool aanhouden van vertellingen die zo exact mogelijk worden geregistreerd, tot vertellingen die geheel en al geredigeerd zijn naar het voorbeeld van geschreven verhalen. Het model geeft echter pas inzichtelijke resultaten wanneer duidelijke parameters gehanteerd worden die het toelaten de verhalen in een vergelijkend verband te plaatsen.

Hieronder zijn de belangrijkste uitgaven in kaart gebracht in chronologische volgorde, met aantal opgenomen vertellingen, taal, bron, doelgroep en karakter van de vertelling. Als die uitgaven worden gerangschikt naar de ‘authenticiteit’ van de vertellingen (nadrukkelijk tussen aanhalingstekens, want vanzelfsprekend is er zoiets als een oerbron niet bekend), dat wil dus zeggen in volgorde van de mate waarin zij dichter bij het orale vertellen staan, dan kan de volgende indeling worden gemaakt.

Een eerste groep wordt gevormd door uitgaven van Anansitori's die pretenderen een letterlijke weergave te zijn van de door een verteller uitgesproken tekst. Hiertoe behoren de oudste collecties, aangelegd door antropologen. De verhalen van H. van Cappelle, opgetekend in 1901 en verschenen in de Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch Indië (1916) en in zijn Mythen en sagen uit West-Indië (1926), zijn voornamelijk verzameld in Paramaribo en het district Nickerie. Die van Melville en Frances Herskovits, gepubliceerd in Rebel destiny (1934) zijn opgenomen onder de saamaka aan de Boven-Suriname, de vertellers van hun grote collectie in Surinam folk-lore (1936) leefden bijna alle in Paramaribo. Ook de vijf Anansitori's - in het Sranan - uit Sye! Arki tori! (1985) van Aleks de Drie kunnen tot deze groep gerekend worden. In de vertellingen van Van Cappelle, zo geeft hij ook zelf toe, is veel ‘ruis’ geslopen, dat wil zeggen dat ze niet meer de juiste uitdrukkingswijze van de vertellers weergeven, mede omdat er verschillende tussenstadia tussen ‘origineel’ en druk zijn en hij gebruik moest maken van een Javaans-Maleise tolk.² De andere uitgaven kunnen als betrouwbare weergave van oraal vertellen beschouwd worden.³

Een tweede groep van uitgaven geeft vertellingen van traditionele verhaalstof, maar in een gestileerde vorm. Ook hierbinnen is er een wijd spectrum aan varianten. De uitgaven van het

1 Oostindie 1997: 134-135.

2 Van Cappelle 1926/78: 206.

3 Ook ‘Anansi nanga Tiegri’, verteld in het Sranan door de Coroniaan Ludwig Cameron, met Nederlandse vertaling in Pée e.a. 1953: 20-27 hoort tot deze categorie. Het is een nauwkeurig geregistreerd, authentiek-traditioneel verhaal voorzien van antropologisch-comparatistisch en linguïstisch commentaar. Ook de vier Anansitori in Penard & Penard 1917 en de twintig in Penard 1924 kunnen als authentieke registraties gelden. Idem voor de Anansitori bij Voorhoeve & Lichtveld 1975: 104-115. W. Ahlbrinck legde twee Anansitori in het Sranan vast, hem verteld in 1912 door Maria Helena Alexandrina Lie-A-Kwie-Doffer (1846-1916), die met Nederlandse vertaling werden gepubliceerd door Donicie 1952: 164-173.

[p. 6]

Summer Institute of Linguistics zijn in principe gebaseerd op bandopnamen, maar zin voor zin geredigeerd. In het geval van Anasi ku dee kau [Anansi en de koeien] (1984) van Johan Panza en René Bobo lijkt de geredigeerde vorm dicht bij een vertelsessie van verteller en antwoordgever te blijven, terwijl bij de meeste andere vertellingen wordt vermeld dat er is naverteld. De SIL-uitgaven zijn echter van belang, omdat ze altijd de oorspronkelijke taal geven, en bovendien de enige zijn met Anansi-vertellingen in het Saamaka en Sarnami. R. Dobru met zijn Anansi-tori (1979)⁴ en Noni Lichtveld in haar Anansi: de spin weeft zich een web om de wereld (1984) proberen in een aantal verhalen nog iets van het oude vertellen terug te roepen door herhalingen of rechtstreeks aanspreken van de lezer. Dobru en Lichtveld komen dan nog het dichtste in de buurt van speakerly texts, geschreven verhalen die de illusie willen wekken dat er sprake is van mondelinge overdracht. Ze maken ook meer dan de hierna te noemen boeken gebruik van Surinaams-Nederlandse taalelementen. S. Franke ( Anansie: De avonturen van Heer spin in Suriname , 1954)⁵, Jan Voorhoeve ( Dikke Ikke en de rest , 1979), Johan Ferrier ( Het grote Anansi boek , 1986)⁶, Thea Doelwijt ( Volksverhalen uit kleurrijk Nederland , 1990-1991) en Jules Niemel ( Anansi-tori , 1997) houden zich wel aan de plot van traditionele vertellingen, maar geven die in een stijl die weinig reflecteert van een mondeling verhaal. In al deze gevallen gaat het om boeken verschenen bij Nederlandse uitgeverijen, die primair bedoeld zijn voor de Nederlandse markt. Dat vraagt zijn prijs, niet alleen in min of meer uitgebreide toelichtingen die al deze boeken geven, maar ook in adaptatie van de taal aan het taalgebruik in Nederland.

In een derde groep van Anansi-uitgaven zijn plot en vertelwijze geheel van de auteur zelf. De protagonisten zijn soms nog wel bekend uit de traditie, soms wordt er gebruik gemaakt van bepaalde traditionele elementen en daarop gevarieerd. Zo betrekt Edgar Cairo in Ba Anansi woi! woi! woi!: Die dood van Spin (1978) elementen uit de creoolse traditie als tussenwerpsels in het Sranan, traditionele formules, intermezzi, verteller en antwoordgever in een toneelstuk dat qua plot, taalgebruik en thematiek van geheel eigen Cairo-makelij is. Al de openingszin van Anansi tussen God en duivel (1997) van Noni Lichtveld maakt duidelijk dat we hier te maken hebben met een versie die sterk door het taalgebruik van Nederland is gekleurd: ‘Ontzettend lang geleden, toen God de wereld net zo'n beetje in elkaar had zitten, toen woonde Hij in Afrika.’ In Makuba wordt feministe! (1984) van Dorothee Wong Loi Sing, Avonturen met Anansie de spin (1982) van J. Koopman, Bruine bonen met zoutvlees (1992), Het zoo-syndroom (1992) en B'Anansi keert terug naar de eenentachtigste afslag (1997) alledrie van Ismene Krishnadath en Broeder Anansie in de politieke arena (1995) van Walther Donner hebben de auteurs hun verbeelding geheel de vrije loop gelaten. Koopman werd op het idee gebracht om (een wel erg braaf uitgevallen) Anansi in Nederland te introduceren toen hij op een ambassadepost in West-Afrika verbleef; hij introduceert de spin dus niet in Nederland via het Caraïbisch gebied, maar gaat wel vrij met de stof om. Het boek van Wong Loi Sing is een bewuste herschrijving in feministische zin van traditionele Anansitori's; zij doet geen poging de schijn op te houden dat het om een daadwerkelijk op mondelinge wijze gebracht verhaal gaat (ze hanteert wel Surinaams-Nederlandse taalelementen). Koop-

4 Enkele eerder in Ravales 1972 en Dobru 1974.

5 Over Franke: Daalder 1950: 142-144. Één Anansitori uit Franke, ‘De begrafenis van geweer’, in Romijn & Stronkhorst 1959: 133-138.

6 Ferrier schreef ook Hoe Anansi een half dorp veroverde (2 deeltjes, ca. 1965) en volgens mededeling van Leonore de Vries (Van Kempen 1987b: 147) moeten er meer Anansiboekjes van zijn hand geweest zijn; ze zijn niet achterhaalbaar gebleken in openbare of privé collecties. Over Ferrier: Van Westerloo 1996: 266-285. Er bestaan opnames van Ferrier die Anansitori's leest: een daterend van 12-4-1983 in RNW, sign. 510.550; zeven van dezelfde omroep daterend van 7 tot en met 28-11-1984, sign. 544.049 t/m 544.055; een van de RVU, uitgezonden op 26-6-1985, in NAA, sign. NA117531; en een van de Vara, in NAA, dd. 28-8-1989, sign. VA9755. Interviews met Ferrier zijn aanwezig in RNW: van 16-9-1986 (sign. 553.636), 6-11-1995 (sign. 658890), 20-12-1995 (sign. 660324) en 27-12-1995 (sign. 660325). Lieke van Duin 1984b bespreekt Anansi-uitgaven, Wim Rutgers in de Amigoe Ñapa van 9-5-1987.

[p. 7]

man en Krishnadath schrijven nieuwe, eigentijdse verhalen voor de jeugd. Het dunst is het draadje tussen spintraditie en verhaal geworden in de ‘Caraibische komedie’ van Walther Donner, waarin geen spin meer voorkomt, maar een politieke intrigant de naam Ba Anansie draagt. In al deze uitgaven is Anansi een archetype geworden van óf de onscrupuleuze slimmerik, óf de survivor, zonder dat er verder veel is dat nog herinnert aan de afro-Surinaamse traditie. De collecties Anansi komt naar Nederland (1986) van Varina Tjon-A-Ten e.a. en Anansie en die andere beesten (1985) en Anansi tussen God en duivel (1997) van Noni Lichtveld horen deels bij de tweede, deels bij de derde groep: ze geven gestileerde teksten die gebaseerd zijn op traditionele verhaalstof, zowel als op een plot van eigen vinding.

Een voorbeeld van Anansitori's in de dagbladpers geeft De Ware Tijd. Het dagblad begon op 28-3-1961 met de strip Anansi; op 19-6-1961 met een nieuwe serie; op 18-11-1963 startte het feuilleton Hoe Anansie zich te goed deed aan Ma Akoeba's geit (naar Penard-Capelle). In de jaargang 1964 verscheen voor het eerst de rubriek Mamantin Torie in het Sranan [geschreven door H. Heinze] met ook Anansitori's in het Nederlands, m.i.v. 8-3-1969 heette de rubriek Mantin Stimofo . Op 3-7-1976 startte de reeks Eer-Tien-Tien.

Een aantal voorbeelden van de verwerking van Anansitori's tot toneelstof zijn de navolgende: Julius Defares deed dat met Te joe no tranga joe moes' koni/Wie niet sterk is moet slim zijn (1953) en Minnaar in de duisternis (1961), Eddy Bruma met Safrie wiwiri de dresi hati soro (1957) en Anansie Torie (1958), Maria Huisman met het ballet Anansie Torie (1959), Thea Doelwijt met Anansi kontra Masra Bobo, Masra Barbari, Misi Fes Koki, Misi Sabiman nanga Masra Kon Flaw (1976 & 1982) en Edgar Cairo met het al genoemde Ba Anansi Woi! Woi! Woi! uit 1978 dat in 1981 in Suriname werd opgevoerd. De jeugd kreeg haar eigen stukken: Anansie en de houthakkers (1960) van Ton Verwey, Anansie (1971) van Jo Dompig, Fa Anansie kies Ma Akoeba (1973) van Wil van Spall en Marlène Lie A Ling, Fa Anansie doe trouw nanga Makoeba (1977) van Johan Dalger en Moesje Ormskerk, Ba Anansie en zijn schuldeisers (1988) van een onbekend gebleven auteur, Koniman Anansie (1988) van Roy MacDonald, soms ook als poppenspel: Temehoe temebé (1954), door Don en L. Vermeire, Tante Lien met haar Anansi poppenkast.⁷

In onderstaand overzicht zijn opgenomen de als boekuitgave verschenen edities van Anansitori's (Spinvertellingen). Niet opgenomen zijn:

- anthologieën met verschillende verhaalgenres als Sprookjes van Noord- en Zuid-Amerika (1956), Meesters der negervertelkunst (1956), De Oost de West de stilte voorbij (1989), en Westindische sprookjes (1994)⁸ die zich baseren op andere gepubliceerde bronnen - vaak weinig exact verantwoord;

- studies en monografieën die zich niet bezighouden met orale cultuur maar wel enkele verhalen zijn afgedrukt⁹;

7 DWT 23-7-1986 meldt een opvoering op 28-7-1986. Een cassette met twee nieuwe verhalen is Anansie verhalen van het Schoolradio-Collectief, uitgebracht als cassette nr. 5 van Pkin Fowru Productions te Paramaribo (ca. 1990). Een cassette met twee sprookjes van Virginia Leetz bracht dezelfde uitgever onder de titel De babbelbus, op kant B een fabel. Hilli Arduin vertelde er één op de cassette De nacht op de Alternatief: Caraïbische vertellingen (ca. 1990), uitgebracht door de Basispers in Amsterdam, isbn 9071138089.

8 Braasem 1956. Van Loggem 1956; bevat een Afrikaanse spinvertelling en één overgenomen uit Herskovits & Herskovits 1936/69. De Oost... 1989: 17-19 neemt een Anansitori over uit Tjon-A-Ten 1986. Oosterhout 1994; bevat 9 verhalen met Anansi in de hoofdrol. In Het tweede gezicht (1985) van Mani Sapotille staat er één (pp. 54-61).

9 Zo geven Siebeck 1908 en Staehelin 1909 drie, resp. zes Anansitori van bosnegers. Schuchardt 1914 één.

[p. 8]

- Anansitori's verschenen in tijdschriftbijdragen, schoolboeken, taalcursussen enz.¹⁰

In de tellingen zijn Anansitori's waarin de spinfiguur zelf geen rol speelt, niet opgenomen.

Enkele Anansi-uitgaven bleken niet traceerbaar: Hoe Anansi een half dorp veroverde (2 deeltjes, ca. 1965) van Johan Ferrier en mogelijk nog enkele Anansiboekjes die hij in de jaren '50 uitgaf, voorts Anansi-Tori, een tweedelige uitgave van boekhandel C. Kersten & Co NV (een advertentie in DS 6271/2-8-1947 maakt gewag van deel II) en Waaldijk 1953, een stencil van 6 pagina's.

Met ‘Publiek’ wordt aangegeven het publiek waarop de uitgave in eerste instantie gericht is (V - Volwassenen; J = Jeugd; W = Wetenschappelijk publiek).

Onder ‘geredigeerd’ wordt verstaan: redactionele ingrepen ten opzichte van de versie zoals die verteld is.

Auteur/ titel	Aantal	Taal	Bron	Publiek	Aard	Bijzonder- heden
S.J. Barentz-Schönberg, Negersprookjes (1917)	5 [in deel II]	Neder- lands	Onbekend [Afrikaans?]	Ned. J	Sterk Nederlands-schriftelijk gestileerd	De spin wordt Anancy genoemd
H. van Cappelle, Mythen en sagen uit West-Indië (1926)^11	22	Neder- lands	Vertellers (stadscreolen van wie A.G. Fernandes Wordt genoemd, vermoedelijk ook bosnegers) via tussenkomst van folklorekenner C. van Drimmelen en de Javaans-Maleise tolk M.H. Nahar m.b.v. ‘phonograaf’	Ned. V	Geredigeerde (en ‘gefatsoeneerde’) versies. V.C. zegt zelf dat de verhalen van Nahar door de vertaling en vormverlies tegenvallen. Soms 4 of 5 stadia tussen vertellen en drukken	Bevat ook 8 Anansitori's waarin de spinfiguur niet voorkomt
M. & F. Herskovits, Rebel destiny (1934)	9	Engels	Saramakaners Sedefo, Kassanya en Asikanu	Internat. W	De eerste twee verhalen exacte weergave (bandtranscripties) van traditionele verhalen binnen het gehele vertelritueel; de andere korter weergegeven

10 B.v. Corly Verlooghen in het tijdschrift Mi Doro, 1 (1971), nr. 1, en in Oro, 1 (1974/5), nrs. 5 en 6); Dorothee Wong Loi Sing met ‘Makuba wordt feministe’ in De West, 3-5-1985 en ‘Het huwelijk als straf voor Ba Tigri’ in Van Kempen & Bongers 1990: 112-117; Noni Lichtveld met ‘Anansi zakt op Schiphol’ in Van Kempen 1989c: 113-17. Kees van Doorne gaf een spinvertelling de titel mee ‘Waarom computers het nooit doen in het begin’, in Dichter bij krom (1996: 7-9). Voorts komen ze voor in Jacobs & Lobato (1917-1920).

11 Het gaat hier om een herdruk in boekvorm van 22 van de 27 eerder door Van Cappelle (1916b) vastgelegde Anansitori; in 1916 legde hij ook 12 Anansitori zonder een rol voor de spinfiguur vast. In Van Cappelle 1904 komen 2 Anansitori voor die zijn herdrukt in Van Cappelle 1916b.

[p. 9]

Melville J. & Frances S. Herskovits, Surinam Folklore (1936/1969)	66	Sranan/ Engelse vert.	Frederik Bekker, Johan Bekker, Magdalena Bekker, Edwin Bundel, Emilius Bundel, David Bottse, Lupi Horner, Jacoba Abensitt en haar zuster Meli, M.H. Nahar, W.J. van Lier, Mathilde de Vries en een onbekende vrouw	Internat. W	Exacte weergave: transcripties van bandopnamen	Antropologisch-comparatistisch en bibliografisch commentaar. Bevat tevens 26 Anansitori's zonder de spinfiguur en 56 andere vertellingen
S. Franke, Anansie: De avonturen van Heer spin in Suriname (1954)	18	Neder- lands	‘De stof voor dit verhaal [?] is ontleend aan de Westindische legendenschat’	Ned.^12 J	Mengeling van traditionele verhaalstof met nieuwere elementen in sterk gestileerde vorm
Petronella Breinburg, Bre-Nancy's Dream (1976)	1	Engels	Geheel eigen verhaal	J (Engelstalig)	Nieuwe stof met enkele traditionele elementen	Bespreking in Rutgers 1988a: 208
W. Dharampal & S. Moella. Das djanaawar ke khiessa/Tien fabels (1976)	1	Sarna mi/ Ned. vert.	Eigen versie van een traditioneel verhaal (opgenomen of geschreven?)	Sur. J?	Geredigeerde versie van een verkort weergegeven traditioneel verhaal in hindostaanse stilering	SIL-uitgave Nederlandse vertaling: A.L. Bosch
Apeninge Amoida, & Fanjen Amoida, Tiini Amoida. Wanlö Kontu fu Anasi (1978)	5	Saramakaans/ Ned. vert.	Vertelde verhalen door Apeninge en Tiini (taki), Fanje Amoida heeft het verhaal geschreven (sikifi)	Sur. V ook J?	Geredigeerde versies van traditionele vertellingen	SIL-uitgave Vertaler onbekend. De vertelling van Apeninge verscheen eerder in Anasi ta-pii toobo (1974)
Dobru, Anansi-tori (1979)	7	Sur.-Ned. (6), Sranan (1)	Traditionele verhaalstof	Sur.	Geschreven versies, maar geheel volgens traditionele verhaalstof, enkele elementen van orale stilering (herhaling)	Tevens kleurboek. Besproken door Rutgers 1988a: 214
Hanneke Ronhaar-Rozema, Anansi-tori's (1979)	6	Nederlands	Bron onbekend	Ned. W	Schriftelijk gestileerde weergave van traditionele verhaalstof
Jan Voorhoeve, Dikke Ikke en de rest (1979)	23	Nederlands	Naverteld door Voorhoeve op basis van optekeningen in Suriname en de Antillen, met weglating van onderbrekingen	Ned. J	Schriftelijk gestileerde weergave van traditionele verhaalstof

12 Het boek was, blijkens een advertentie van Boekhandel Varekamp in DWT 1773/28-6-1963 wel in Suriname te koop; wat ook voor de meeste andere Nederlandse uitgaven geldt.

[p. 10]

Letitia Kaarsband, Anansi nanga Freifrei (1980)	1	Sranan/Ned. vert.	‘Naverteld door ---’; geen vermelding van oudere bron	Sur. V ook J?	Geredigeerde versies van navertelde traditionele verhalen, extreem korte versies	SIL-uitgave Nederlandse vertaling van Melany Bernadine en Hilda Bernadine
H.C. Tiendalli, 3 Anansi tori (1980)	3	Sranan/Ned. vert.	‘Naverteld door ---’; geen vermelding van oudere bron	Sur. V ook J?	Geredigeerde versies van navertelde traditionele verhalen	SIL-uitgave Nederlandse vertaling van M. Bernardine
J. Koopman, Avonturen met Anansie de spin (1982)	9	Nederlands	Eigen fantasie	Ned. J	Geschreven verhalen, die Anansie als verteller introduceren, gebruikmakend van enkele Anansitori-elementen	Hoofdpersonen zijn Opa en Oma die de andere dieren introduceren
Ursie Bernadine, Strafoe (1983)	1	Sranan/Ned. vert.	‘Naverteld door ---’ geen vermelding van oudere bron	Sur. J	Geredigeerde versie van een traditioneel (?) verhaal	SIL-uitgave Nederlandse vertaling: Ronny Hiwat
Heloise Hecbert, Anansi nanga Kownoe (1983)	7	Sranan/Ned. vert.	‘Naverteld door ---’; geen vermelding van oudere bron	Sur. V ook J?	Geredigeerde versies van traditionele verhalen	SIL-uitgave Ned. vert. van J. Koen-Boot
Heloise Hecbert, Sranan Anansi Tori (1983)	4	Sranan/Ned. vert.	‘Naverteld door ---’; geen vermelding van oudere bron	Sur. V ook J?	Geredigeerde versies van traditionele verhalen	SIL-uitgave Ned. vert. van J. Koen-Boot
Johan Panza & Rene Bobo, Anasi ku dee kau (1984)	1	Saramakaans/Ned. vert.	Registratie van een vertelsessie met verteller (takiman) en antwoordgever (pikiman)	Sur. V ook J?	Geredigeerde versie van traditionele vertelling	SIL-uitgave Nederlandse vertaling: A.L. Bosch
Noni Lichtveld, Anansi: de spin weeft zich een web om de wereld (1984)	24	Nederlands met Sur.-Ned. elementen (5 in sterk Sur-Ned.)	Eigen versie op basis van traditionele vertellingen van Suriname en de Antillen (‘gehoord van tantes’)	Ned./Sur./Antillen J/V	Geschreven vertellingen waarin getracht wordt de Surinaamse vertelsfeer te bewaren; mengeling van traditie met eigentijdse elementen	‘Hoe Anansi een dollar verdiende’ in de vorm van een stripverhaal; ‘Hoe Anansi voor dokter speelde’ in dialoogvorm (‘komediestukje voor poppen of mensen’)
Tjitra Mahadew Missier, Anansi ke khiessa (1984)	4	Sarna mi/Ned. vertaling	‘Naverteld in het Sarnami Hindoestani’ geen vermelding van oudere bron	Sur. J/V	Geredigeerde versie van een navertelde traditionele verhaalstof	SIL-uitgave Nederlandse vertaling: A.L. Bosch

[p. 11]

Dorothee Wong Loi Sing, Makuba wordt feministe! (1984)	2	Nederlands met Sur.-Ned. elementen	Eigen fantasie variërend op verhaalgegevens uit Van Cappelle (1926)	Sur. V ook J?	Geschreven moderne varianten, met actuele eigentijdse elementen en feministische rolverdeling
De Drie/Guda, Sye! Arki tori! (1985)	5	Sranan (Ned. samenvatting)	Bandopnamen in het veld en van de radio van verteller De Drie	Sur. V W	Nauwkeurig geregistreerde verhalen, licht geredigeerd	Antropologisch-historische toelichting, met comparatistische noten
Noni Lichtveld, Anansie en die andere beesten (1985)	1	Nederlands	Eigen fantasie	Ned./Sur./Antillen J/V	Nieuw geschreven verhaal op basis van traditionele en eigentijdse elementen	Sterke wisselwerking beeld/tekst
Johan Ferrier, Het grote Anansi boek (1986)	26	Nederlands (met Sur.-Ned. en Sranan elementen)	Gehoord van overgrootmoeder die nog slavin was	Ned. J	Traditionele verhaalstof opgeschreven mede om Nederlandse schoolkinderen iets over Suriname uit te leggen (veel uitleg over inhoud en taal)
Varina Tjon-A-Ten, Anansi komt naar Nederland (1986)	16	Nederlands	Door Tjon-A-Ten, M. van Duin en W. Wendelaar herschreven versies van eerder in druk verschenen tori's (Dobru, Verlooghen etc.)	Ned. J ook V?	Traditionele en moderne vertellingen, in puur schriftelijke vorm geredigeerd
Hertoch Linger, Soema no tranga moes koni (1990)	1	Sranan/Ned. vert.	‘Naverteld door ---’ geen vermelding van oudere bron	Sur. V/J	Geredigeerde versie van de navertelde traditionele verhaalstof	SIL-uitgave. Vertaling van Linger. Bevat ook vier Anansitori's waarin de spinfiguur niet voorkomt
Thea Doelwijt, Volksverhalen uit kleurrijk Nederland (1990-1991, 6 dln)	16	Nederlands (in dialogen soms Sranan)	Naverteld op basis van oudere uitgaven en uit eigen geheugen	Ned. J	Geschreven gestileerde verhalen op basis van traditionele verhaalstof	De reeks geeft in elk deel ook verhalen uit andere culturen

[p. 12]

Johannes Gustaaf Anson, A strei fu Anansi nanga Tigri (1993)	5	Sranan/Ned. vert.	‘De verhalen heeft hij van zijn ouders gehoord.’ Anson (geb. 11-8-1917 te Onoribo, Para ‘heeft ze naverteld’	Sur./Ned. vert. V/J	Geredigeerde versie van de navertelde traditionele verhaalstof	SIL-uitgave Ned. vertaling: Margie MacBean en Chiquita Pawironadi-Nunes
Ronald L. Pinas, Anansi nanga a ston san abi barba (1995)	1	Sranan/Ned. vert.	‘Naverteld door ---’ geen vermelding van oudere bron	Sur./Ned. vert. V/J	Geredigeerde versie van de navertelde traditionele verhaalstof	SIL-uitgave Ned. vertaling: Dorothy Wong Loi Sing
Ismene Krishnadath, Bruine bonen met zoutvlees (1992)	1	Nederlands	Eigen tekst	Sur. J	Verhaal van eigen vinding met eigentijdse elementen in schriftelijke stilering met 2 liederen in de prozatekst
Ismene Krishnadath, Het zoosyndroom (1992)	1	Nederlands	Eigen tekst	Sur. J	Verhaal van eigen vinding met eigentijdse elementen in schriftelijke stilering
Don Walther Donner, Broeder Anansie in de politieke arena (1995)	1 (roman)	Nederlands	Eigen tekst	Ned./Sur. V	Roman op basis van eigen verbeelding, met menselijke figuren, in schriftelijke stilering	Politicus Peter Pendergast is Ba Anansie, die met corruptie, vleierij en vriendjespolitiek alle macht naar zich toe wil trekken
Ismene Krishnadath, B'Anansi keert terug naar de een-entachtigste afslag (1997)	1 (in 3 delen)	Nederlands	Eigen tekst	Sur./Ned. J/evt. ook V	Verhaal van eigen vinding met explciete verwijzing naar de actualiteit in schriftelijke stilering
Noni Lichtveld, Anansi tussen god en duivel. (1997)	15	Nederlands	Eigen tekst	Ned./Sur./Antillen J	Eigentijdse vertellingen op basis van eigen verbeelding, puur schriftelijke stilering	Speelt zich af in Afrika, Europa en het Caraïbisch gebied met varianten als Compa Nanzi enz.
Jules Niemel, Anansi-tori (1997)	5	Nederlands	Traditionele stof, op eigen wijze verteld	Ned. J	‘Zoals Jules zijn Anansi-verhalen vertelt zijn ze opgeschreven in dit boek.’ Niettemin enigszins gestileerd; idiomatisch-Nederlandse taal
Ronald Pinas, Anansi leri fisi (2000)	3	Sranan	‘Naverteld door ---’ geen vermelding van oudere bron	Sur./Ned. vert. V/J	Geredigeerde versie van de navertelde traditionele verhaalstof	SIL-uitgave