Verzameld werk. Deel 3

[p. 1192]

Raamrozet

Het was een kind dat steeds in kerken speelde
En wentlen deed het grote raamrozet
Vol kleurenprachten van geschilderd glas.
Dat was haar vreugd, die cirkelen van gloed
En dan die wondren die zij daarin zag,
Waarvan zij droomde 's nachts en zong bij dag.
Heel haar verlangen was de schone droom
In slaap en in die slaap de droom des daags:
Te wentlen, als een schoon rad van Fortuin
't Rozet der ramen en de ringen kleur
Van goud doorgloeid, als er de zon door scheen,
Sneller en sneller tot een kreet van vuur
Door schal van kleur getemperd en verfijnd.

Doch bij die vreugde was een stille smart.
Wat zij daar zag, dat wist de wereld niet,
En toch 't was innig en onzegbaar schoon.
Zij kloeg heur leed aan blinden organist
En vroeg: ‘Speel gij mijn dromen uit 't klavier?’
Vergetend, dat die man slechts donker zag
En voelde alleen de tinten van de toon.
‘Ik weet niet, kind, wat schoonheid gij wel ziet,
Zing mij waarop het lijkt en ik beproef
Te toovren uit de pijpen, wat gij meent
Te zien in 't wervlen van de schone ruit!’
Dan zong het kind in gans zijn blonde jeugd
Bij sneller wentling steeds van 't heerlijk raam:

‘Een vlucht van vogels in carmijn azuur
Door wouden licht- en schaduw-esmeraud
Volgen de loop van een oranje stroom,
Pogend te vinden zomers vaderland.
Vergeefs. De werelt wentelt met hen mee.
Hoor ze angstig roepen luid-nabij, zacht-ver:

[p. 1193]

 

“De wouden vliegen even snel als wij,

 

Daar komt de winter die ons voedsel rooft.

 

Al sneller vluchten we en al sneller stroomt

 

De oranje vloed. De wouden valen geel,

 

De luchten koelen, huivren door 't gesuis

 

Van onze vleugels. Sneller, even snel

 

Volgt woud en stroom ons; lovers dorren bruin

 

En vallen; donker wordt de stroom, de lucht;

 

En dichte misten dempen de vallei.

 

Daar komt de dood, het hongert om ons heen;

 

De stroom stolt zich tot vreselijk kristal.

 

Wij moeten voort en vinden 't vaderland

 

- waar 't zomert - niet; wij kunnen niet meer sneller”

 

 

 

De schelle kreten worden minder schel

 

En minder snel de snelle vlucht; de vele

 

Roepen vervagen, nog een enkle kreet

 

En vele vogels liggen dood op ijs,

 

In sneeuw. Doch één is er die wondren weet,

 

Geheim van leven dat niet sterven kan,

 

En voor zijn macht wijkt 't winterland terug.

 

Hij wint op 't wentlen van de snellende aard;

 

Zijn zwakke borst wordt sterker en hij juicht:

 

 

 

“Door dal van neevlen ben ik heengesuisd

 

Naar streek, waar nauw de gele wouden bruinen

 

En heb het sterven van het loof gezien.

 

De gele wouden komen onder mij,

 

Ginds spreidt zich 't groene loof nog in de zon.

 

Sneller mijn vaart tot fluit van wondren pijl!

 

Al lokt het oord, hier mag ik nog niet toeven.

 

Dáár is de volle pracht gereed te wijken,

 

Maar ginds in de allerverste verte blinkt

 

Het blanke bloesemen der prille Lent'.

 

De geesten mijner dode broedren in

 

De Sneeuw-en-IJsvallei, zij leven voort,

 

En worden straal van zon, die vogel was

 

Voor eeuwen, worden zon na eeuwen tijd.

 

En als ik sterf zal ook mij glorie zijn;

[p. 1194]

 

Koesteren zal ik - eens geworden straal -

 

De lijkjes mijner broedren tot een nieuw

 

Leven in nieuw geslacht, dat vliedt slechts ééns

 

Voor barre winter, die niet wederkeert,

 

Naar zomers vaderland, dat eeuwig is!”

 

Wilde suist de vogel over dal en berg

 

Wilder dan wilde vaart van aardebal,

 

Wiens kleurgedaant' met de uren schoner wisselt...’

 

 

 

Doch even wild woelt de blinde orgelist

 

In het klavier een snelle handenvlucht;

 

In sneller klauwen op de toetsen bootst

 

Hij het gezang van de kind-vogel na,

 

Die wielen doet het prachtge raamrozet,

 

In toongetreur verklankend de IJsvallei,

 

Den val der vogels snevende van kou; -

 

En snel en sneller, snelst in razend gaan

 

Van gammen blijden jubel, hoger steeds

 

Juicht de overwinningsjoel dier éénge vlucht

 

Van laatste vogel, die een ziel moet zijn;

 

Want ziel alléén gedenkt te doden, niet

 

Een vogelbrein; alléén een ziel weet land

 

Waar 't eeuwig zomert onder eeuwge Zon.

21 juni 1914.