Het aerdsch paradys, of den zegeprael der broederliefde

[p. 4]

Vryheyd, Gelykheyd en Broederliefde.

[p. 5]

Voorrede.
Aen alle menschen vrienden.

Ziet hier dan een tooneelstuk, waer in ik myn plan heb ten toon gesteld. Het doel waer in ik de menschelyke volmaektheyd beschouw. Het zal zeker nog veél moeyte kosten en welligt nog lang aenloopen, eer de menschen zoo verre zullen gevorderd zyn, hoor ik veéle welligt zeggen, maer daerom is het niet aftekeuren, alleenlyk zoude men dat mogen doen, wanneer men konde goed maeken, dat het nooyt kon plaets hebben, of wel dat de menschen met den volmaekten staet, nog ongelukkiger zoude zyn dan met den onvolmaekten. In het eerste geval moet men de leer van Christus voór ongegrond verklaeren, en Christus voór eenen valschen leeraer uytmaeken; want de twee geboden van God boven al, en alle menschen als zich zelven te beminnen, bevat de waere gelykheyd in zich, en het tweede geval spreékt zich zelve tegen; veélen willen beweêren, dat in den staet van gelykheyd, de menschen voór

[p. 6]

elkander niets zoude willen verrigten, dit zoude wel het geval weézen, wanneer de liefde niet sterker was als nu, maer zulks kan immers dan niet wezen, want in den staet van gelykheyd komen alle afgescheyde deelen weder tot elkander, waerdoór ongetwyffeld de liefde versterkt word, waernu den heer den heer, den knegt den knegt, den soldaet den soldaet, den priester den priester en zoo ieder in zynen stand bemint, dan zouden zy in den staet van gelykheyd allen elkander kunnen beminnen, en 'er zoude dus eene waere zuyvere en algemeene vriendschap heerschen, en al die eenige vriendschap gevoeld, zal ook wel overtuygd zyn, dat hy voór zyne vrienden meer zal willen verrigten als voór die geéne, welke hem verdrukken; want daer voór zal hy niet meer doen dan hy volstrekt gedwongen is. Dat de menschen in eene volmaekte gelykheyd geene onnutte ledigloopers zullen willen onderhouden, dat wil ik wel gelooven, maer dat is ook niet rechtveêrdig, want die zyne broeders voór zich kan doen werken, is geenen mensch meer, maer eenen eerloozen, die het regt zyner medebroeders gestoólen heéft, daer hy van hun zweet wilt leéven. Ook zegt men, dat de eerste wet, welke God aen den mensch gegeéven heéft, aldus was: Gy zult niets zonder werken bekomen, maer doór het zweet van uw aenschyn zult gy u moeten onderhouden. Doch God heéft immers niet aen eenige menschen gezegd, gy zult uwe andere broedere en zusters voór u doen werken en van hun zweet bestaen.?

[p. 7]

Dit zal genoeg zyn om een denkbeéld van den wensch of doel, waerna ik heén wil, te vatten. Verders moet ik hier nog aen de vrienden van de vryheyd of liebertyd byvoegen: dat eene vryheyd zonder gelykheyd onmogelyk is, want de gelykheyd is de moeder der vryheyd, die geen geld heéft kan niets koopen, die arm is moet gebrek lyden, en deze zyn dus geenzints vry omdat geéne te doen waertoe de ryken in staet zyn.

Verders wil ik my aen het grondig oórdeel van myne lezers en aenschouwers van dit tooneelstuk onderwerpen. Terwyl ik een ieder vriendelyk verzoek, wanneer zy vinden dat ik hier of daer tegen de waerheyd of het geluk der menschen handel, zy my zulks doór rede, maer geenzints doór andere ongegronde middelen zoude aentoonen.

Den Schryver.