Het hof van Brussel of hoe Europa Nederland overneemt

[p. 184]

Verantwoording

Een journalist kan niet zonder bronnen ‘die liever anoniem willen blijven’. Niet alleen om feiten te achterhalen die anders onbekend zouden blijven, maar ook om het spel om de macht in kaart te brengen dat zich afspeelt in afgesloten vergaderzalen en tijdens informele ontmoetingen. Van beide wordt aan het hof in Brussel veelvuldig gebruikgemaakt. Zonder zegslieden die direct betrokken zijn bij de onderhandelingen, de verdeling van de miljarden, en de strijd tussen de nationale vertegenwoordigers, had dit boek niet geschreven kunnen worden.

Ik ben deze informanten dan ook zeer dankbaar voor de tijd die ze hebben genomen om mij, vaak uitvoerig, te vertellen over hun observaties en inzichten. Ik zou deze insiders graag noemen, maar daar stellen ze geen prijs op. Om een typerende zin te citeren uit een brief waarmee een Europees functionaris een afspraak bevestigde: ‘Ik onderstreep het achtergrondkarakter van dit gesprek, hetgeen inhoudt dat ik op geen enkele wijze wil worden geciteerd, d.w.z. ook niet op een wijze die is te herleiden tot de functie die ik thans bekleed.’

Mijn dank voor degenen die ik wel mag noemen is niet minder groot. In de eerste plaats gaat het om politici, diplomaten en ambtenaren die bereid waren een interview te geven in de functie die achter hun naam staat vermeld. Dat zijn Paddy Ashdown, leider van de Liberal Democrats, Enrique Barón Crespo, voorzitter van het Europees Parlement, Jan Willem Bertens, europarlementariër, dr B.R. Bot, Permanente Vertegenwoordiger van Ne-

[p. 185]

derland bij de Europese Unie, Laurens Jan Brinkhorst, europarlementariër, Piet Dankert, europarlementariër, Stuart T. Eizenstat, ambassadeur van de Verenigde Staten bij de Europese Unie, Uffe Ellemann-Jensen, minister van Buitenlandse Zaken van Denemarken, ir M.E.E. Enthoven, directeur-generaal dg xi, mr L.J. Hanrath, plaatsvervangend Permanente Vertegenwoordiger van Nederland bij de Europese Unie, Annemarie Jorritsma, minister van Verkeer en Waterstaat, prof. dr P.J.G. Kapteyn, rechter bij het Hof van Justitie, Wim Kok, minister-president, M. Kohnstamm, Ruud Lubbers, minister-president, Hanja Maij-Weggen, europarlementariër, Alman Metten, europarlementariër, drs A.J. Middelhoek, president van de Europese Rekenkamer, Hans van Mierlo, minister van Buitenlandse Zaken, Michiel Patijn, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Jean Penders, europarlementariër, Ivor Richard, lid van de Europese Commissie, C. Rutten, oud-ambassadeur, J. Santer, voorzitter van de Europese Commissie, P. de Schoutheete de Tervarent, Permanent Vertegenwoordiger van België bij de Europese Unie, D. Spierenburg, oud-ambassadeur, Gijs de Vries, europarlementariër, en Carlos Westendorp, staatssecretaris van Europese Zaken van Spanje.

Veel hulp bij mijn speurtocht heb ik gekregen van de woordvoerders Frank de Bruin, Bas Brusche, Bob Hiensch, Frits Kemperman, Peter Kramer, Klaus van der Pas, Lionel Veer, Nico Wegter, en vooral Johan van der Werff; de wetenschappers Tom Eijsbouts van de Universiteit van Amsterdam en Menno Wolters van de Universiteit Twente; de medewerkers van het bureau Den Haag van het Europees Parlement, in het bijzonder Eppo Jansen; de voorlichters van de fracties in het Europees Parlement Rose Moers van de pes en Eduard Slootweg van de evp; en de woordvoerders van het Europees Parlement Guido Naets, Monique van der Straeten en uiteraard allesweter en vriend Jacques Nancy.

Dankbaar ben ik mijn collega's op de redactie van Elsevier, met name Hugo Camps, Jaap Jansen en Elsbeth Tiedemann; de medewerkers van de afdeling documentatie van Bonaventura; de correspondenten in Brussel, van wie ik Theo Koelé speciaal wil noemen omdat hij mij liet profiteren van zijn ervaring en kennis op uiteenlopende terreinen; en Hans van der Werf en Klaas Jan

[p. 186]

Hindriks, die mij in 1979 aan het hof van Brussel hebben geïntroduceerd en de kans boden daar in de zesdelige documentaire televisie-serie Stemmen voor Europa... waarom zou je eigenlijk? met anderen verslag van te doen.

Voor dit boek heb ik rijkelijk geput uit de verhalen die ik de afgelopen jaren voor het weekblad Elsevier heb geschreven. Mijn bijzondere dank gaat uit naar de twee hoofdredacteuren die dit mogelijk hebben gemaakt: Johan van den Bossche en zijn opvolger H.J. Schoo, die al met de titel kwam toen het idee voor een boek nog niet eens was geboren.

Dat het boek er uiteindelijk kwam, is slechts te danken aan de vasthoudendheid van Uitgeverij Prometheus en de kritische begeleiding van Erik van Venetië. Waarvoor veel dank.

Amsterdam/Brussel, 18 oktober 1996