Het leven van Philippus den Stauten, Hertoch van Borgonien, ende van Margarita van Male, Gravinne van Vlaenderen

[1372]

⁺Joanna, hertoghinne van Brabant, verstaen hebbende de ghevanghenisse van haeren man, ende de nederlaeghe van de Brabanders, is door den raedt van den coninck van Vranckrijck naer Coblentz vertrocken om met den keyzer, Carolus den Vierden, broeder van haeren man, over sijn verlossynghe te handelen. Den keyser heeft terstondt ghedreycht aen Guilielmus den oorloch aen te doen; maer door Albertus, graef van Hollandt, ende Ottho, synen broeder, hertoch van Beyeren, gheciteert sijnde om tot Aken voor den keyser te compareren, vreesende voor verder swaericheyt, heeft de ghevanghenen hertoch met de andere ghevanghenen⁺los ghelaeten ende naer den keyser ghesonden.

Den derthiensten Meert is binnen Parijs gheboren Ludovicus,⁺sone van Carolus den Vijfden, coninck van Vranckrijck ende van Joanna de Borbon; daer naer gheworden hertoch van Orleans, van wie wy daer naer noch voorder sullen spreken. Dese twee fackels, die niet alleen in Vranckrijck, maer oock in de omligghende landen het vier van soo eenen lanckdurighen oorloch hebben ontsteken, te weten Joannes, daer naer ghenoemt den Onbevreesden, hertoch van Borgonien, ende desen Ludovicus, daer naer hertoch van Orleans, al is 't saecke dat sy maer neghen maen-

+ 1372.

+ Den hertoch van Brabant verlost.

+ Gheboorte van den hertoch van Orleans.

[p. 30]

den ende derthien daeghen en schilden van auderdom, ende boven dien ghebroeders kinderen waeren; nochtans waeren sy seer verschillende van inborst ende ghenegentheyt, ghelijck wy daer naer breeder sien sullen.

Al is 't saecke dat de volghende gheschiedenissen meer raecken den staet van Vranckrijck als van Nederlandt; nochtans sullen wy die hier by voeghen om daer uyt eenichsints te bespeuren de cloeckmoedicheyt ende ghetrauwicheyt van onsen Philippus den Stauten. In desen selven tijdt als de Fransche ende Engelsche seer scherpe oorloghen waeren voerende teghen malcanderen, is Philippus den Stauten met den hertoch van Bourbon in Poitiers ghecommen, om de Engelsche aen te tasten, en hebben hun desseynen begonst⁺met de belegheringhe van S. Messant, welcke plaetse sy een weynigh tijdts daer naer hebben verovert, ende desselfs casteel naer een teghenweer van seven daeghen stormenderhandt inghenomen. Van daer is Philippus met den hertoch van Berry, den conestabel van Vranckrijck ende den hertoch van Bourbon gaen belegheren het casteel van Soubise; maer de Enghelsche synen aenslach tot op het uyterste niet dervende afwachten, hebben aen hem het selve overghegheven met conditie van goedt ende leven te moghen behauden. Op de selve maniere is het gheschiedt met Saintes, Martible, Angoulesme, Fontenay-le-Comte, Rochelle, S. Jean d'Angely ende by naer alle de steden, casteelen, ende sterckten van dat landt, de welcke hun aen Philippus ende den coninck van Vranckrijck hebben onderworpen.

Die van Poitiers ende Guienne siende het voordeel, het welcke de Franschen daeghclijckx behaelden, hebben van hun versocht eenen dach om met malcanderen te moghen

+ Plaetsen van Philippus veroverd.

[p. 31]

spreken, het welcke hun is toeghestaen, als oock eenen stilstandt van waepenen van de maent van Julius tot den thienden van November van het selve jaer. De conditie wierdt ghemaeckt, dat sy naer den coninck van Enghelandt souden moghen om hulpe senden, ende waer 't saecke dat den coninck niet en quame, oft soo groot ghetal van volck en sondt als noodtsaeckelijck saude sijn om aen de Franschen slach te leveren, dat sy ende alle hun volck sich aen den coninck van Vranckrijck souden overgheven; ende waer 't saecke dat den coninck van Enghelant hun volck ghenoech sondt, ende de Franschen den slach quaemen te verliesen, dat sy voor altijdt sauden moghen onder Enghelant blyven, sonder daer over van den coninck van Vranckrijck ofte van sijn volck te moghen beoorlocht worden, ende is den dach ende plaetse van den slach te gheschieden vast ghestelt tot Touars teghen den thienden van November. Dit accordt ghesloten sijnde, hebben die van Poithou ende de Engelsche het selve aen den coninck van Enghelandt te kennen ghegheven, den welcken terstondt alle sijn volck heeft doen vergaederen ende inschepen; maer den wint hun contrarie sijnde, en hebben in Vranckrijck niet connen aen landt commen, ende ghenoodtsaeckt gheweest naer Enghelandt wederom te keeren. Die van Gienne, Poitou ende de Enghelsche sijn met ontrendt vier duysent dry hondert mannen naer Touars in Poitou ghecommen; maer Philippus den Stauten, den hertoch van Berry, den hertoch van Bourbon, den Conestabel van Vranckrijck, Joannes van Arthois, den graef van Eu, den graef de la Marche, den graef van Alencon, ende Robertus, synen broeder, den graef de Perche, ende meer andere princen ende barons van Vranckrijck hadden een seer schoon legher van wel ontrent

[p. 32]

de acht duysent lancien. De Engelsche dit siende hebben aen die van Poitou gheseydt dat sy den slach niet en wilden waeghen, ende sijn alsoo naer hun fortressen in Gienne wederom ghekeert. Als die van Poitou saeghen dat sy van de Enghelsche gheen hulpe meer te verwachten en hadden, sijn sy onghewaepent ende seer costelijck ghecleedt uyt Touars ghecommen, ende hebben sich aen de Franschen overghegheven; onder die waeren: Ludovicus de Harcourt, den viscomte de Chasteleraut, den viscomte de Touars, den heere de Craon, den heere de Partenay, den heere de Brisseme ende meer andere, de welcke meesters waeren van meer als dry hondert fortressen.

⁺ Wenceslaus, hertoch van Brabant, den peys ghemaeckt hebbende met den marquis van Gulijck, ende uyt sijn ghevanghenisse in Brabant wederghekeert sijnde is ghenoodtsaeckt gheweest sijn ondersaeten met groote schattinghen te belasten, om den uytlanschen edeldom, die met hem ghevanghen hadden gheweest, te voldoen over de oncosten, de welcke sy t' synen dienste hadden uytghestaen.⁺Hy heeft oock eene groote veranderinghe ghedaen in de regeringhe van de stadt van Leuven, ende een placcaet doen uytgheven, dat voortaen bynaer het gheheel magistraet saude ghecosen worden uyt de gheslachten van de adelheeren, te weten: seven schepenen, neghenthien gheswornen, waervan sauden sijn twee borghemeesters, ses keurders van de Laecken-weverye, twee gheswornen van de ghemeente ende twee keurders. Hy heeft oock wederom doen vernieuwen syne placcaeten, waer in hy gheboodt dat men nauw ondersocck saude doen over alle deghene het magistraet bedient hadden tsedert het jaer 1351 tot den

+ Schattinghen in Brahant.

+ Magistraet van Leuven.

[p. 33]

dach van heden, om die, de welcke hun officie qualijck bedient hadden, 't sy in goedt oft lijf te doen straffen, ende op pyne van het leven verboden dat ymandt daer teghen saude wederstaen.