Het leven van Philippus den Stauten, Hertoch van Borgonien, ende van Margarita van Male, Gravinne van Vlaenderen

[p. π4]

[p. I]

[Inleiding]

Op de hevige staetsbewegingen der XVI^e eeuw tegen Spanje, volgde een tydstip van zwakheid en geestverbystering. Spanje was hier meester gebleven; en onder de middelen welke het noodig oordeelde ter onderwerping dezer landen plaetste het vooraen de stremming der volksliteratuer, 't geen tot eene volkomene zedelyke verbastering leidt en een onderdrukt volk eerst in echte slaven verandert. Het latyn alleen werd als geleerde tael aengemoedigd, en de yver tot de beoefening dezer doode tael werd zoo verre gedreven dat zy gebruikt werd tot het bezingen der eventydige gebeurtenissen en tot het dichten van alle slach van ligte en losse poezy: doode beelden eener doode maetschappy, zonder nut of verdienste, daer zy zelfs den hoo-

[p. II]

geren standen niet tot verlichtingsfakkel konden verstrekken; en zoo lag schier gansch ons land gedurende meer dan eene eeuw in eenen zedelyken slaep of werkeloosheid gedompeld.

De kryg over de erfenis van Spanje, in het begin der XVIII^e eeuw, wekte eenige verhevene geesten, en nadat de Franschen uit het land gejaegd waren en de Belgen onder het oostenryksch bestuer vreedzaem waren gezeten, herleefde de vaderlandsliefde in het hart van menigen, en het eerste uitwerksel dezer geestelyke beweging was het beoefenen der lang verwaerloosde vaderlandsche letteren.

Onder de mannen, die deze streving met hart en ziel toegenegen waren, neemt pater Bernard De Jonghe eene eervolle plaets in. Door den stroom der eeuw medegesleept begon hy ook met eenige opzoekingen in de tael der geleerden op te stellen; maer hy zag welhaest het verderfelyke dezer strekking aen en schreef zyne voornaemste werken in de volkstael.

Pater Bernard De Jonghe⁽¹⁾ zag het eerste daglicht te Gent den 14 February 1674, en na zyne studien geeindigd te hebben, trad hy nog jong in het klooster der Predikheeren, waer hy opvolgenlyk de ambten van geestelyken koster en subprior bekleedde; naderhand werd hy tot prior des

(1) Hy was zoon van Jan-Franciscus De Jonghe en van Maria Van Auweghem. Deszelfs broeder Maximiliaen was kanonik der kathedrale kerk van S. Baefs te Gent. Hy had twee zusters: de eene huwde met den heer Jan-Baptista Van de Vyvere, raedpensionaris der stad Gent; de andere met den heer Ant. Van de Woestyne, advocaet by den raed van Vlaenderen.

[p. III]

Predikheeren kloosters te Lier verheven. Hy kwam echter in hoogen ouderdom naer Gent terug; en na zyne vyftigjarige jubelfeest in 1743 gevierd te hebben, overleed hy alhier eenige jaren later, den 24 October 1749, in den gezegenden ouderdom van 75 jaren⁽¹⁾.

Zyne latynsche werken zyn gekend⁽²⁾; het zyn goede opstellen, die nuttige en belangryke opzoekingen behelzen; de Gentsche Geschiedenissen zyn nog in de handen van eeniegelyk, en ofschoon de oorspronkelyke kronyk door Ph. De Kempenare⁽³⁾ verschenen is, hebben zy nog eene zekere waerde behouden, omdat zy stukken bevatten uit verscheiden andere handschriften byeengezocht; maer zonder twyfel is het aenzienlykste werk uit de pen dezes schryvers gevloeid Het leven van Philippus den Stauten en van Margarita van Male, dat wy hier den lezeren aenbieden, naer een

(1) Zie de levensbeschryving van Pater De Jonghe door den heer P. Van Duyse, in den Messager des sciences historiques. Gand, 1848, p. 105.

(2) Hy schreef in 't latyn: 1^o Desolata Batavia Dominicana. Gandavi. De Graet. in-8^o. - 2^o Belgium Dominicanum, sive Historia provincioe Germanioe Inferioris sacri ordinis ff. Praedicatorum. Bruxellis, typis Fr. Foppens. 1719. - 3^o Index aphabeticus omnium secularium sepulturarum in Ecclesia nostra ab a^o 1326, quantum nobis post destructionem ab hereticis factum, scire licet, opera P. Bern. De Jonghe. a^o. 1713. In Hs. berustende ter stadsbibliotheek; dit zal wel hetzelve zyn, waervan hy spreekt in Belgium Dominicanum, bl. 35, en welk eerst door Denys Harduin in het midden der XVI^e eeuw verzameld werd; een groot deel dezer opschriften zyn aldaer uitgegeven.

(3) Vlaemsche kronyk, of Dagregister van al hetgene gedenkweerdig voorgevallen is, binnen de stad Gent, sedert den 15 July 1566 tot 15 Juny 1585, onderhouden in 't latyn door Ph. De Kempenare, overgezet door J.P. Van Male, pastor van Bovekerke. Gent, L. Hebbelynck. 1839.

[p. IV]

Hs. der stadsbibliotheek. Het behelst de geschiedenis van een merkwaerdig tydvak, de tweede helft der XIV^e eeuw (van 1356 tot 1405), en is derwyze opgesteld dat de lezing er van steeds belangryk is, afwisselend en onderwyzend. - Hy schreef in denzelfden trant Het leven van Jan den Onbevreesden, dat de Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen ook, onder een der volgende nummers zal uitgeven⁽¹⁾.

Het portret des schryvers, dat dit werk versierd, is naer eene schildery des tyds, gegraveerd, die nu berust ten Stadhuize alhier, in de verzameling van het historisch museum. Het werd gekocht in 't j. 1837 ten sterfhuize van mevrouw de douairiere Schoorman, geb. Van de Vyvere, nicht van den schryver. Het is wel bewaerd en niet onverdienstelyk geschilderd door Gielis Smeyers. Het familiewapen dat er op prykt, bestaet in vier azuren dwarsbalken op een zilveren veld, met de spreuk: In pace et aequitate.

(1) Men denkt dat Pater De Jonghe ook de schryver is van een klein werkje, eenige teregtwyzingen behelzende der misslagen, in de Cronyk van Vlaenderen voorkomende, welke Wydts, Blootacker en Vernimmen, te Brugge, 1728, in 't licht gaven; het draegt tot opschrift: Samenspraek tusschen J.N. ende L.N. in welke oogblykelyk worden aengewezen meer dan 40 contradictien, valscheden en ander misslagen van de Cronyk van Vlaenderen, 1728. In-8^o, bl. 30.