Ik ben een echt genie. De briefwisseling van Max de Jong en Hans van Straten 1942-1951

[p. 115]

Amsterdam, ca. 17 december 1947

Beste Hans,

Simon van het Reve eet tegenwoordig op de Biekorf, maar het is niet erg, want hij heeft een eigen vrouw bij zich. Een joods meisje met een gezicht dat op hoog niveau wijst. Merkwaardig, dat de werkelijk goeie literatuur niet geschreven wordt door het in culturele aangelegenheden geïnteresseerde type, maar altijd weer door die vlezige society-knapen van het uitgesproken indolente slag zoals Lehmann en deze Simon van het Reve. Céline en Camus en zo hebben natuurlijk allemaal ook zo iets. In elk geval heeft deze outsider de machtige Hermans met stukken geslagen. Als ik minister van onderwijs was, zou ik het probleem Hermans oplossen middels een klein wetje, artikel een, een verbod voor het leven om enigerlei functie in een redactie te bekleden, en artikel twee een garantie, dat al zijn geschriften ter landsdrukkerij gedrukt zouden worden. Geert geeft de Tranen niet uit - ik heb hem uitgelegd, dat hij niet lekker is. Uitgeverij Van Oorschot wordt op den duur een mammouth-bedrijf. Stop. Veertien dagen geleden ben ik nog eens bij Morriën op visite geweest. Ach ja, die Aa. Hij vloeit niet over van competentie, maar hij is toch wel aardig. Het is overigens wel een heterogeen huwelijk, Guusje en hij. Ze hebben feitelijk maar één aanrakingspunt, en dat is, dat ze zich geen van beien voor literatuur interesseren. Geen van beiden, zou ik vermoed ik van Wadman moeten zeggen. Je zult toch een vouw in je broek hebben! Ik vind hem wel aardig, maar hoe kwam je er bij, om deze Wadman voor een temperament te houden, ik geloof veeleer dat hij werkt voor een cummetje. O ja, meld me even, hoe dat zit met die adreswisseling van de 2^e Looyersdwarsstraat naar Bussum. Schrijf me dit even, ik moet het weten, omdat ik langzamerhand eens moet informeren, of ze nog wat gaan doen met die map uitspraken en aphorismen, die ik er destijds eens heen gedragen heb. Ik werk me op het ogenblik dood, heb geen tijd meer voor schrijven, lezen of vrijen. Omdat ik namelijk absoluut zonder geld zit, ben ik me aan 't inwerken als corrector in los verband aan één van de grote uitgeverijen hier ter stede, één, waarover ik het nooit met je gehad heb, doet er ook niet veel toe. Maar ze hebben me met zo'n beestachtige proefopdracht opgeknapt, dat ik er al drie maanden mee in gevecht ben. Nou, en verder heb ik brieven van Jim, die het goed gaat, uit Amerika, en van Aimé, die het niet goed gaat, uit Tsjecho-Slowakije. Als de opdracht af is, ga ik een advertentie zetten: ‘letterkundige zoekt vrije opgang, bouwt er desnoods zelf wel een kamer bij.’ Ik ben stapelgek geweest, dat ik die van jou toen niet genomen heb. Kom je eigenlijk weer in Amsterdam, of dat niet? Het beste

Max

[p. 116]

Ik ken de meeste personnages uit ‘De avonden’. De formidabele ‘stijl’ van het geheel heeft hij voor een belangrijk deel te danken, niet aan zichzelf, maar aan Jan Erik Romein, dit is de Louis van het boek. Dit is de zoon van het echtpaar Romein, even lang als zijn vader kort is, en de dwang-neurotische reactie op zijn vader, zijn vader leest altijd, hij leest níet. Hij heeft lak aan de literatuur en zou het niet in zijn hoofd halen, om iets te gaan schrijven, hij is fotograaf. Maar zijn manier van zich uitdrukken is nu toch in de literatuur tot gelding gekomen: als je zelf te indolent bent, om auteur te worden, kun je altijd nog een andere auteur imponeren, en personaadje worden. Hij heeft ook een poos op de B.k. gegeten, maar tegenwoordig komt hij er niet meer. Stop. Ik vind toch, dat Podium zichzelf niet moet overschatten. Het is tenslotte de verzamelde werken van Rodenko en Sierksma, uitgegeven in afleveringen. Maar als deze beide heren de essayistieke barok, die ze aan het ontwikkelen zijn, een half jaar zo volhouden, leest geen sterveling het meer. En ze hebben ook een echt provinciaalse afweer tegen vreemd bloed. Ik zal maar eens onthullen, dat ik volgens mijn persoonsbewijs Max Jelle de Jong heet, anders komt er van mij ook nooit wat in. Criterium is tot nader order nog wel degelijk het toonaangevende orgaan, al is dat dan bij gebrek aan beter. Dat tijdschrift van Gomperts, overigens een heel gepolitiseer momenteel, wordt wel akelig orthodox Forum, al heeft mevr. Roosevelt zelf niveau. En de Vrije Bladen, ach laat ze ook eigenlijk allemaal doodvallen, ik heb het te druk voor literatuur, ik moet weer aan mijn werk. Schrijf je even, hoe dat zit met de verhuizing van het redactiesecretariaat van Podium?

Max.

Ik zoek een Eckerfrau!¹ Voor jou had ik onlangs iets geweldigs, ze heette Evelientje van Onk² en was pas achttien, god wat word ik oud, maar ze is nu weg naar Utrecht en algeheel onbereikbaar, ze was niet belezen maar mooi.

[eronder, doorgehaald]

Voor Anne Wadman
Sljippe de birnje wippe
hljippe djippe snippe
hâm beernje weernje tsjeernje
fen nije fobijjene fûs.

Max Jelle de Jong

1 Verwijzing naar J.P. Eckermann, assistent van Goethe.

2 Evelien van Onck, Biekorf-vriendin van MdJ.