Bedriegers en bedrogenen: opstellen over het werk van Willem Frederik Hermans

[p. 7]

Verantwoording

De hier gebundelde opstellen zijn geschreven in de jaren 1971-1977 en zijn verschenen in de literaire bladen Raam en De Revisor. De oorspronkelijke publikaties vindt men hieronder opgegeven:

Hermans in 1945 (Over een artikel in een Belgisch dagblad), in Raam nr. 96 (sept. 1973);

Het gelijk van Pyrrhon (Over De tranen der acacia's), in Raam nr. 78 (okt. 1971);

Bedriegers en bedrogenen (Over De blinde fotograaf), in De Revisor 5 (1978), nr. 1 (febr.);

Varianten in orde en chaos (Over de varianten in de tiende druk van De donkere kamer van Damokles), in Raam nr. 80 (jan. 1972);

Waarheid en dromen (Over King Kong), in Raam nr. 90 (dec. 1972);

Een nieuwe tekenfilm (Over Het Evangelie van O. Dapper Dapper), in Raam nr. 100 (jan. 1974);

Leve de democratie! (Over Periander), in De Revisor 1 (1974), nr. 9/10 (dec.);

Splinters (Over een proefschrift), in De Revisor 3 (1976), nr. 6 (dec.).

De opstellen vormen geen eenheid, ze zijn in verschillende omstandigheden en met uiteenlopende doelstellingen geschreven. Het eerste opstel is van literair-biografische aard, het tweede en het derde vormen een thematische analyse van één werk, het vierde omvat een verslag van een bibliografisch-filologisch onderzoek, terwijl het vijfde, zesde en zevende als recensies op recente werken van Hermans geschreven zijn; het laatste opstel is een recensie op secundaire literatuur. Omdat enerzijds van een algehele omwerking van de opstellen moest worden afgezien terwijl anderzijds een herziening op bepaalde punten wenselijk was, heb

[p. 8]

ik mij bij de voorbereiding van deze bundeling beperkt tot een aantal kleinere wijzigingen, aanvullingen en weglatingen (het laatste daar waar ik een langer fragment van een opstel al in een ander boekje gebruikt heb - uiteraard is in die gevallen naar dat boekje verwezen). Elk opstel blijft een zelfstandig geheel; in deze bundeling treedt dan ook af en toe herhaling van dezelfde zaken op. Bij citaten uit of verwijzingen naar de werken van Hermans is de thans laatste druk opgegeven. Tevens zijn enkele illustraties toegevoegd.

Deze opstellen zijn vergezeld van een flink aantal voetnoten. Deze hebben niet alleen een verantwoordingsfunctie, doordat ze vindplaatsen van citaten of mededelingen opgeven, maar dienen ook tot documentatie voor diegenen die van mening zijn dat ik hier en daar al te eenzijdig ben, een verkeerd spoor volg, of zelfs het spoor helemaal bijster ben. Deze opstellen willen niet meer schijnen dan ze in feite zijn: enkele beschouwingen naar aanleiding van enkele aspecten van het werk van Willem Frederik Hermans.

1 augustus 1978