|
| |
| |
| |
Eeniche notabile dinghen diemen den kinderen mach laten leeren lesen, oft na schryven, oft van buyten leeren.
Ecclesiastica 6.
Mijn Soone, van ioncx op ontfanht die Leeringhe, ende tot u gryse Ouderdom sult ghy vvijsheydt vinden, als een die ploecht ende saeyt, gaet tot haer en vervvacht van haer goede vruchten.
| |
Remedie teghens de sonden.
WIlt ghy die sonden schouwen
Soo sult ghy dese puncten onthouden:
Denckt dat Godt hoort, siet, weet alle dinghen
Het goet loont hy, het quaet straft hy sonderlinghen,
Denckt dat u leven is cort, en onseker des doots termijn
Het oordeel Godts sal vreeselijck ende rechtveerdich zijn,
Denckt om die eeuwighe helsche pijn der Godloosen
Ende hoe die goeden tot die eeuwighe vreucht zijn vercoosen.
Schout quaet gheselschap, want dat doet dwalen
Gaet om metten goeden wildy eer behalen,
Schout oorsaecken der sonden cleyn ende groot
Hoort dickwils met devotie Godts woort,
Die Schriftuer leest, ende goede boecken
Ghy sult dickwils u sonden biechten en ondersoecken,
Ontfangt dickwils devotelijck het heylighe Sacrament
Peyst op Iesus leven en zijn bitter torment,
Bidt dickwils om die gratie ons Heeren
Soo sal hy alle sondighe ghebreken van u keeren.
| |
| |
| |
Vermaninghe tot die Ionckheyt.
De Ionckheyt is niet vvel besint
Datse haer tijt onnuttelijck overbringht.
Sy behooren te dencken op den oudeman
Die qualijck yet leeren oft vvinnen can.
Men behoort in zyn Ionckeheyt te beiaghen.
Datmen verteeren mach in zijn oude daghen.
Daerom seg ick dat hy vvijs en vroet is
Die zyn tijt ghebruyct te vvijl die goet is.
Roept niet met den Ravens cras, cras.
Denckt dat u leven is crancker dan glas.
VVant die tyt heeft ende tyt verbeyt
Die tyt comt dat hy hem beschreyt.
Men sal vveten dat wy niet costelijcker en hebben dan den tijt, daer vvy noch scherpe rekeninghe af sullen doen, vvaerom men den tijt vvel behoort in waer te nemen, ende die vvel over te brengen, vvant versuymen vvy onse costelijcke tijt, ten sal naderhandt gheen na claghen baten, alsmen dickwils hoort dat die menschen doen, ende segghen och tijt hoe onnuttelijck heb ick u overghebracht, had ick nu den tijt die ick plach te hebben, ick soudese beter besteden, ick soude so wel leeren. Ander roepen om een ure tijdts respijt alst op een sterven gaet. Daeromme beminde vrient neemt nu den tijdt vvel in vvaer, en schickt u die in deuchden over te brenghen.
| |
Nota.
Cleyne neeringhe onder een eyghen berdere dack
Houde ick te wesen meerder en grooter ghemack,
Dan onder vreemde luyden tafel zijn voeten ghesteken
Ende costelijcke spijs ghegeten,
Want versche vis ende nae maghen
Die stincken ten derden daghe.
Daerom seytmen vvel oost vvest thuys best, ende eyghen haert is gout vvaert. Want vvaer dat een mensch loopt ende hoe hy zyn saecken aen leyt, hy sal ouer al die vvaert thuys vinden, by vreemde luyden. Daerom can een mensch niet beter doen, dan hem selden leech te houden, ende schicken eerlijck zijn broot te vvinnen, ist niet vet [...] magher, ende daer in hem te laten genoegen.
| |
| |
| |
Vande neersticheyt.
Ist datmen 'tYser ghebruyckt en besicht ghestadich
Het sal blincken lustich als silver claer.
Maer blijft het stil leggehen, het verroest ouerdadich
En verdwijnt corts in hem selven voorwaer.
Soo mede die traecheyt bederft den mensch te gaer,
Maer die neersticheyt maect den mensch eerwaerdich.
| |
Schoone vraghen met de antwoort.
Wie zijn die liefste vrienden des Heeren?
Die hem van sonden tot deuchden keeren:
Wie is Godt zijn Hemelrijck schuldich?
Die ghene die hier zijn verduldich.
Wie zijn die hem selven meest verraden?
Die altoos sondighen op Godts ghenaden.
Wie zijnse die hier meest vrienden vinden?
Die swijghen en hen luttel onderwinden.
Wie is die zijn herte mach houden reyn?
Die zijn tonghe bewaert en is geern alleyn.
Wie zijnse die haer sonden meest mishaghen?
Die onrecht connen lijden sonder claghen.
Wie can onrechte versmaetheyt dooghen?
Die zijn sondenen Gods oordeel heeft voor ooghen.
Wie can lijden dat het wort vertreden?
Die denckt dat Godt niet verheugt sonder reden.
Wie comen ter hoochste hoocheydt?
Die begeert lijden ende verworpentheyt.
Die Werelt spreeckt tot haer minnaren
Dese naevolgende nieuwe maren.
Besiet my wel en merct op my
Behaegh ick u wel soo segghet my,
Maer siet dat ghy my wel doorsiet
Al behaech ick u ghy kent my niet,
Want ick hebbe een schoone bedriegelijcken schijn
Maer ick steke vol van dootlijck fenyn.
| |
| |
| |
Vermaninghe tot die ionckheyt.
Men sal perfeckt in zijn Ionckheyt leeren
Wanter menich deur comt tot eeren,
Hadde die menighe wel gheleert
Sy vvaren ghegroeyt ende gheeert,
Al spelende verloopt den tijt
Hy is vvys die hem vvaer neemt subijt,
Den verlooren tijt en can niet vveder keeren
Hy is vvijs die hem vvel can imployeren
Men moet in zijn Ionckheyt leeren,
Het ghene men in zijn ouderdom moet useren.
| |
Nota.
Inde Werelt ben ick ghecomen naect en bloot
Want ick bracht voor my cleyn noch groot,
Heb ick niet als ick sal comen te sterven,
Soo hebbense winst noch schade diet goet sullen erven.
O mensche staet op u hoede altoos
Want die valsche Werelt is soo loos,
Haer ghenoecht is vol onreynicheyt
Haer raet is hovaerdy en giericheyt,
Haer dienst is soet, haer loon is cranck
Haer bloem is schoon, haer vruecht is stanck
Haer sekerheyt is varradenis
Haer Medecijn is vergiffenis,
Want voor vreuchde gheeftse rouwe
Schande voor eer, loosheyt voor trouwe,
Voor rijckdom gheeft zy armoede groot
Voor 'teeuwighe leven, den eeuwighen doot,
Want corte vreuchde en lang leet,
Dat is der Werelt liefden cleet.
Wt dese voorgaende veerkens machmen verstaen die valscheydt ende die bitterheydt vande Werelt, die vvelcke een schijn heeft van glorie, eer of ghemack, maer in't lest soo loontse haer dienaers seer bitterlijck: Daerom machmen niet beter doen dan Wereltsche ydelheyt te schouwen.
Inde VVerelt is anders niet
Dan alle valscheyt en verdriet
Loosheyt, bedroch, varradery
Ick seg u die vvaerheyt ghelooves my.
| |
| |
| |
'Tis al niet dat Godt niet en is.
Het sal vergaen ghemeynlijck al
Dat yet was oft immer wesen sal.
Ten baet jonckheyt, rijckfom noch schoonheyt,
Hoe meerder liefde hoe grooter leyt
Wijsheyt noch abelheyt der sinnen
Sy en moghen soo subtijl niet beginnen
Het mach een wijl tijts blijven staen
Maer zy moeten int eynde al vergaen
Hoe vrolijck, frisch, hoe suyverlijck
Het vergaet certeyn al desghelijck
Out, jonck, groot, edel ende cleyn
Sonder alleen die wille ons Heeren
Daer sal ick hert en sinne toe keeren
Dat niet en is dan Heer die Heer
Ick en can daer toe ghesegghen niet meer
Dan een cort jolijt in desen tijt wtvercoren
Is sekerlijck voor 'tHemelrijck veel verloren.
Hier wt machmen verstaen dat die menschen dwalen die rust soecken inde creatueren, vvant 'tsmenschen hart is so edel ende driecantich geschapen, datter niet en is in Hemel of op Aerde dat 'tsmenschen hart versaden mach dan Godt alleen, vvat die menschen buyten hem soecken is al niet dan verdriet.
| |
Vermaninghe om die werelt te verlaten.
O ionghe herten van domme sinnen,
Hoe moechdy dus seer die Werelt beminnen
Aenmerckt wel u leste henen varen
Die doot en sal u toch niet sparen
Al zijt ghy schoon, edel ende rijcke
V lichaem is aerde niet anders dan slijcke
Wat wilt ghy veel den menschen behaghen,
Die wormen sullen u vleesch afknaghen:
Dus wilt u vande werelt scheyden,
Soo suldy Gods oordeel met blyschap verbeyden.
Waren die menschen vvijs zy souden soecken in dese tijdt der gratien, die vvereltsche ydelheydt te verlaten ende Godt den Heer aen te hanghen, vvant
| |
| |
het is beter hier op der aerden een vveynich tijts verschouen te vvesen met den almen Lazarus ende alle Gods vrienden, dan hier naemaels met den rijcke man ende alle vvereltsche menschen inden Hel te bennen. Wee u seyt onsen Heer die nu lacht vvant ghy sult noch schreyen. Men leest dat onsen Heer tot verscheyden reysen ghegheschreyt heeft, maer niet ghelacht, vvant alle zijn leven ende leeringhe heeft niet dan lijden ende strijden gheweest, daerom seyt hy die my volgen vvil, die versake hem selvven ende neme zijn cruys op hem ende volghe my na.
| |
Leeringhe om inden Hemel te comen.
Godt minnen en hem ontsien,
Sonden schouwen en die oock vlien,
Gaerne gheven en de noode wreken,
En vanden vyanden veel goets te spreken.
Die dit dede Godt soude hem gheven
D'eeuwighe blijschap na dit corte leven.
Alsoo leest men dat Christus zijnen Hemelschen Vader ghebeden heeft voor de gheen die hem cruysten, ende sinte Steven voor de gheen die hem steenichen.
Ons ghevende een exempel nae die leerininghen Christi, dat vvy sullen ghebenedijende gheen die ons vermaledijen, ende bidden voor de geen die ons vervolghen, ende goet doen die gheen die ons quaet ghedaen hebben. Dit doende sullen wy vierige coolen van liefde vergaren op't hooft vande gheen die ons zijn vervolgende, ende sullen haer alsoo oorsake gheven om ons vvederom te beminnen, en vrede en vrientschap met malcanderen te houden 'twelck Godt den Heer sonderlinge aengenaem sal vvesen, ende salt vergelden hier tytelijck ende naemaels eeuwelijck.
| |
VVaer verdriet af comt.
Groote hovaerdye en hooghe moet
Veel te spreken en onbehoet
Veel te wreken ende niet te verdraghen
Veel te verlaten op rijcke maghen.
Niet te hebben en veel te verteeren
Op levende luyden goet te gheneren.
Op vreemde dinghen veel te bedrijven,
Veel te doen by rade van wijven.
Luttel goets en veel kinderen
Brenghen menich man in groot hinderen.
| |
Denct altijt hierom.
Dijn doot en Christi lyden
Des Werelt bedrog aen allen zijden
Des Hemels vreucht der Hellen pijn
Laet altijt in u ghedachten zijn.
| |
| |
Denkt op den dach die niemant voorby en mach,
Denckt op het oordeel, daer niemant sal hebben voordeel
Denckt hoe het vvesen mach aldaer
Daer eenen dach deurt duysent Iaer
Daer duysent Iaer is eenen dach.
Die trou vint die houtse vast
Als u ontrou van menschen gheschiet
Soo en stoort oft en belchs u niet.
Maer peyst dat ghy loon nae wercken moet ontfaen
Dat ghy Godt dick ontrou hebt ghedaen.
Wilt hy dat deur zijn Creatueren wreken,
Dies sult ghy hem groote danckbaerheyt spreken,
En prijsen dat u beter is hier vande menschen zijn ghequelt,
Dan inde Helle oft in't Vagevier lange zyn ghestelt.
Men seyt ghemeenlijck voor een ghemeyn spreeckvvoort, vveest trou, maer en betrout niemandt, vvanter groote valscheyt en bedriegery onder die menschen gheschiet, vvaer mede zy dickvvils meer haer selven dan een ander bedrieghen. Want den trouvven ontbrack noyt broot, als die ontrouwe quam in groote noot. Daerom ist beter ongelijc geleden, dan yemant ongelijc achter te doen, Want die heus is van mont en trou van handt, die mach vvandelen in alle landt.
| |
Nota.
In Godt laet zijn u ghedachten,
VVoorden en wercken, met al u crachten.
In Godt laet zijn u ieucht en out,
In hem u rijckdom en begeerte menichfout,
V gheneucht en vreucht en u glorie.
V toeverlaet, troost en victorie.
In Godt laet zijn u begin en volbrenghen al,
Soo suldy ontgaen quaet ongheval.
Leert alle deuchden in deuchden vertrecken
Leert alle ondeucht met deuchden decken,
Leert alle v leden tot deuchden recken.
Leert alle menschen tot deuchden verwercken,
Leert verdraghen dat ander menschen met u gecken
Ghy sultet noch naemaels al in spel vertrecken
Want soo vvie alle deucht in deuchden vertreckt.
| |
| |
En alle ondeucht met deuchden deckt.
Gheschiet hem deucht dat is vvel recht,
Want hy is der deuchden dienstknecht.
Hy is vvijt en vvel gheleert
Die alle dinck ten besten keert.
Wie in zijn jeucht hem schickt tot deucht
Met menighe vreucht wort hy verheucht
Die outheyt sal hem verblijden
Maer daer het gaet die deur quaet raet
Onnut haer tijt verslijten
Sy comen te laet en crijghen schaet
Ten baet hier nae gheen cryten.
| |
Een vroom man zijn leven.
Ghelijck een Aenbeelt niet en schreumt die hamers groot
Vast zyn de van sonderinghe wel ghestelt
Wat slaghen hy ontfangt hy acht gheen aenstoot
Alsoo moet wesen een vroom man, in alle ghewelt
Datmen hem mach aen doen, niet achtende die Doot
Hy blijft altijt deuchdelijck in last en noot
Wat hem is aenstaende deur smenschen quaellinghe
Hy comt ter eeren deur zijn bequaeme opstellinghe.
Een ghestabelt Man sal niet beswijcken.
Zyn vromicheyt en deucht sal hy al tijt doen blijcken.
| |
Ydelheyt der ydelheyden, en al ist ydelheyt.
Als ick deursie die Werelt vlijt
Soo en vind ick niet in desen tijt
Dat my mach hertelijck verblyden
'Tis hier al niet dan druck en lijden
Want sie ick op of sie ick neder
Alle dinck vergaet daer en keert niet vveder
Ten baet ghemeten noch ghepast
Al salt vergaen dat nu staet vast
Hoe seer dattet oock met minnen vvort beseten
Het gaet al te niet en vvert vergheten
Het vergaet oock al dat op aerden leeft.
Het vergaet oock al dat vruchten gheeft
| |
| |
Dat my ghenuecht vvat hier te vooren
Heb ick met droefheyt al verloren
Och daer mijn sinnen haer in verblyden
Daer heb ick al inwendich lyden
Daerom zijt seker en ghewis
Het vergaet al dat ter Werelt ghenoechlijck is
Al die opter aerden nu leven
En connen u dat niet ontgheven.
| |
Een godt vruchtich leven.
Een Godtvruchtich mensch eer hy sal slapen gaen
Of dat hy smorghens op sal staen
Soo sal hy voor al ghedachtich wesen
Dat die Heer van zijn weldaden moet zijn ghepresen
Dan sal hy overdencken hoe hy dien dach
Alderbest in deuchden overbrenghen mach,
Nae zijn roepe in deuchden en eeren
En sal niemant te cort doen, 'tzyn knechten oft heeren
Hy sal neerstich schicken zijn cost te winnen,
En kennen altijt zijn ghebreken van binnen.
Ende die uytroeyen na recht en reden
So sal hy comen tot rust en vreden.
Die redelijckheyt sal hy volghen, quade lust verdreyven
En stellen die eerbaerheyt boven 'tprofyt van schyven.
Die leerlinghe Christi sal hy achter volghen.
En zyn ondersaten van als besorghen.
Den armen sal hy ontfermen, een yeghelijck bystaen,
En sal nimmermeer teghens zijn Overheyt opstaen,
Den quaden straffen, oock stichten en leeren
En sal die goeden houden in eeren
Daer twist is sal hy vrede maecken.
Den deuchden beminnen, de sonden laken.
Dus sal hy schicken te leven sonder blaem
Soo sal hy achterlaten een goede naem ende faem,
Het sal hem wel gaen in dese tijt
En sal naemaels eeuwich zyn ghebenedyt.
| |
Nota.
O menschen leert sterven,
Soo moecht ghy't Hemelrijck verwerven.
En laet een yeghelijck met 'tzijn begaen,
Soo mach u herte in vrede staen
Wilt ghy met Godt eeuwelijck leven
| |
| |
Soo moet ghy u selven overgheven.
En verwinnen u in alle dinghen
Soo moechdy vrede hebben van binnen
Met lijden ende met swijghen
Soo sult ghy vrede vercrijghen
Die veel lijden en swijghen can
Het is oock die wech des cruys
Lijden, pijn, druck en confys
Wilt ghy u in alle dinghen verwinnen
Soo moet ghy aen sterven beginnen
Soo suldy menich onvrede derven
Soo wie can wesen sonder bewint
En wesen simpel als een kint
En sien alle dinghe met goey ooghen aen
Die sal die beste loon ontfaen
Wy en moghen niet comen tot Gode
Sonder verdraghen, al verdraghen wy noode:
Godt heeft ons een exempel ghegheven,
Verdraghen en lijden was al zijn leven.
| |
Vertroostinghe in lijden.
Dat Godt zijne kinderen doet.
Lijden is die vvech des Heeren
Salich zijnse diet vvel hanteren.
Lijden leert ons ghevoelen die bitterheden
Die Iesus om onsent vvillen heeft gheleden.
Lijden maeckt ons Christo ghelijck
Die voor ons gheleden heeft vriendelijck
Lijden vereenicht ons met Gode
Die by ons is altijt in noode.
Lijden is meer van Godt ontfaen
Dan groote vvercken en deuchden ghedaen.
Lijden leert ons veel saken ontvlieden
Daer sonden door mochten gheschieden.
Lijden suyvert der Zielen vvonden
| |
| |
En gheneest dat herte van alle sonden.
Lijden is een goede Medecijn
Om te verdrijven die helsche pijn.
Lijden is vanden vyanden seer ontsien
Die altoos vanden Cruyce vlien.
Lijden is der Zielen troost
Want hy vvt lyden vvorde verlost.
Lijden verhaelt den verlooren tijt,
Zijt blijde vvanneer ghy in lijden zijt.
En denckt om des lydens loon,
Wildy verdienen des lydens Croon.
Drie dinghen weet ick voorwaer,
Die dick mijn herte maecken swaer,
Dat eerste beswaert my mijnen moet,
Dat is dat ick immer sterven moet:
Dat ander beswaert mijn herte noch meer,
Want ick en weet den tijt wanneer:
Dat derde beswaert my boven al,
Want ick niet en weet waer ick varen sal.
Dese goede leeringhe behoorde een goet Christen mensch altijt voor ooghen te hebben, ende hem altijdt bereyt te maecken teghen die lange reys, en alsoo leven of elcken dach die laeste vvaer, vvant sterven is ons erven, maer den dach vvanneer is onbekendt, ende noch meer is, soo hangter aen onse eeuwighe salicheydt.
Daerom so vermanent ons onsen Heer dat vvy altijdt bereydt sullen vvesen, vvant vvy en hebben gheenen morghen. Salich is die knecht die den Heer vint vvakende in deuchden.
Huyden leven en morghen doot
Hierom te peysen is wijsheyt groot
Teghens die doot is gheen schilt
Een yeghelijck leeft als hy sterven wilt.
Wanneer aerde in aerde sal vvorden gheset
En aerde met aerde sal vvorden bedeckt
En aerde vvt aerde sal vvorden verweckt.
En aerde op aerde sal staen,
Dan haer oordeel sal ontfaen
Heeft aerde op aerde dan gheen deucht ghedaen
Och vvat loon sal aerde van Godt ontfaen.
Elck schouwe die sonden en peyse op Godts oordeel
| |
| |
Want daer niemant sal hebben voordeel.
Eens te sterven is groot verdriet,
Maer teghen dat eeuwich sterven ist min dan niet.
Te scheyden van hier is groote pijn
Maer ongelijck grooter verdoemt te zijn.
Het Goddelijck ghesicht ons Scheppers verheven,
Gheeft dubbelde vreucht int eeuwich leven,
Men moet hier lyden met patientie,
En dienen Godt met obientie.
Gheen Ieucht, gheen vreucht, gheen exellentie
En isser voor een gheruste conscientie.
Och die aldus dese dinghen overdachte
En zijn tijt in deuchden ouerbrachte.
In zijn doot soude hy niet beven.
Want Godt soude hem 'teeuwighe leven gheven.
Sonder twijfel leven vvy met voorsichticheyt
Godt sal ons gheven d'eewighe salicheyt,
'Twelck ons gunne die Heylighe Drievoudicheyt.
| |
Van versuymenis ende slapericheyt.
Soo wie slaept als hy leeren sal
Ten is gheen wonder dat hy niet en can.
Soo wie slaept als hy saeyen sal.
Die heeft gheen vrucht als hy maeyen sal.
Soo wie slaept alst in zijn bouw is
Dese mensch ghenaect berou wis.
Die slaept als hy bidden sal
Behoort te vasten alsmen eten sal.
Die slaept als hy hem gheneren sal
Die mist dickwils als hy teeren sal.
Men leest inden Evangelio als de menschen sliepen, soo is die vyandt ghecomen ende heeft zyn oncruyt ghesaeyt onder de tarwe, vvaer by verstaen vvort. dat van onachtsaemheyt ende versuymentheydt comt alle quaet, als die menschen niet vvacker en zijn om 'tquaet tegen te staen, ende om 'tgoet te doen. Men mach vvel natuerlijck slapen, ontrent seven uren om die sinnen te ververschen, maer men sal dencken dat men te veel slapens zijn costelijcke tijt verliest, daerom vermaent ons onsen Heer inden Evangelio dat wy vvercken ende bidden
| |
| |
sullen, ende Cato leert ons, datmen meer vvercken dan slapen sal, vvant van veel slapens over dach veel ghebreken groeyen inden mensch. Die dan vvil wesen cloeck, rijck, salich ende ghesont, die stae smorgens vroech op inden morghen stont. Wy sullen dencken dat wy ghenoech sullen slapen als vvy inde aerde ligghen, vvant te vvijl dat een mensch slaept so is hy ghelijck een doot mensch.
| |
Leeringhen om rijck ende salich te vvorden.
Smorghens sult ghy vroech op staen
Om Godt te bidden dan en wercken gaen.
Sober levende ende niemant belasten,
Om Godts willen ghevende arme gasten.
V kinderen onderwijst met goede leerlinghe,
Nae v winninghe stelt u teeringhe.
Onderhout Gods geboden, so ghy best meucht,
En oeffent u selven in alle deucht.
En u eue mensch laet met u leven,
Godt sal u rijckdom in den Hemel gheven.
Onse lieve Heer die leert ons inden Evangelio, dat wy eerst sullen soecken het rijcke Godts ende zijn gherechticheyt, ende 'tander sal ons toegheworpen vvorden, vvant te vergeefs seyt de Propheet David, staense vroech op die het broot des droefheyts eten, als Godt zijne segheninghe niet verleenen en vvil. Daerom sullen vvy eerst soecken rijck te vvorden in deuchden, ende Godt om gratie biddende, ende daer by ons best doende, soo sal ons Godt ghebenedijen in cost en cleeren, en sal ons naderhandt zijn Hemelrijck gheven, vvant vvat soudet een mensche baten dat hy alle die Werelt mochte winnen, en dat hy zijn Ziel daer nae verloor, vvat heeft een mensch te stellen in mangelingh van zijn Ziel.
| |
Men sal aelmoes doen.
Dient Godt van dat hy u gheeft
Te vvijle dattet u is en ghy leeft.
VVant sekerlijck nae u doot,
En hebt ghy daer aen cleyn noch groot.
Den ghenen die ghijt laten sult,
Het is huys, erve ofte ghelt,
Sy sullen daer blydelijck af leven,
Ende luttel om dijn ziele gheven.
| |
| |
| |
Vanden tijt vvel over te brenghen.
Aensiet den tijdt dien ghy hebt gheleden,
Den tijt voortaen vvilt het besteden.
Al ist u swaer ghy moet u lijden,
Wildy naemaels met Godt verblijden,
Sonden sterven, ende ghenoechen derven.
Dat gaet boven Martelaers leven.
Dient Godt vier uren alle daghen,
Drie uren neemt voetsel nae u behaghen.
Slaept seven uren, oft kunt ghy min,
Acht uren sorcht om u ghewin:
Twee uren verblijt den sin.
Wilt aldus den tijt spaerlijck kiesen
Soo sult ghy tijt noch ziel verliesen
| |
Raetsel.
Daer is een Monster leelijck en vvreet,
Het is ghecomen deur Adams beet.
Ten heeft suster noch broeder,
Die sonde vvas eertijts zijn moeder.
Het is int Paradijs ghebaert,
Menschen en dieren zijnder af vervaert:
Want het vernielt Princen en Heeren,
Nochtans houdent die goeden in eeren,
Om Christus vvillen diet heeft vervvonnen,
En deur zijn Passie heeft verslonnen.
Nochtans salt op die aerde regneren
Tot dat comt dat oordeel des Heeren.
Salich is hy diet soo past,
Dat hy van dat monster niet en vvort verrast.
Het vvelck alleen mach schenden,
Die in boosheyt haer leven enden.
Dees salt overleveren zijn ghesel,
Die duysentmael snoder is in de Hel.
Het is beest noch mensch, vlees noch vis,
Raet vvie dese vreeselijcke Monster is.
| |
| |
| |
Nota.
Soo merckt die gratie Godts in u.
Hoordy geern die vvoorden ons Heeren
En hebdy berou van sonden ende afkeeren.
En vindy u tot goet doen bereyt,
En dat ghy u duldich lydt nae 'tbescheyt.
En bidt ghy om die gratie ons Heeren,
Hy sal zijn ghenade vvel tot u keeren.
Gherechticheyt ende ontfarmherticheyt, vveten ende milde
Die dese vier puncten vvel hilde.
Hy soude 'tHemelrijck ghewinnen,
En al die Werelt soude hem beminnen.
Lyden ende medelyden, gheven ende vergheven,
Dat vvas Iesus Christus leven.
Die mochten van binnen in vreuchden leven.
| |
Nota.
En van die Werelt onbemint
Onghetroost in alle pijnen,
Alsoo wil Godt hebben den zijnen
Sijn woorden sullen wesen goet,
Sijn wercken noch beter die hy doet.
Zijn begheerten sullen zijn alderbest,
Soo wort die deucht in hem ghevest.
| |
Hoemen hem hebben sal in lyden.
Wie hem in lijden can verblijden,
Die is vrolijc tot allen tyden.
Maer wie hem stoot aen een stroo,
GHy sult u lyden niemandt dan Godt clegen
Dan diet wt liefde met u begeeren te draghen,
Die menighe claecht zijn lyden voort
DEn ghenen diet seer geerne hoort
En hem waer leet dattet anders ware
Dus maect hy hem selven te mare
En wort dies veel min gheacht
Ick segghe 'tis een mannelijcke cracht
Dat een mensch wel can draghen
Zijn lijden verborghen ende niemant claghen.
| |
| |
En toonen van buyten alsulcke ghebare,
Recht oft in hem gheen lyden en ware.
Weelden maeckt een plompe sin,
Maer lijden brengt dicwils wijsheyt in.
Hoe can hy onderscheyden goet of quaet,
Die alle dinc nae zijn wille gaet.
Maer die van beyden heeft beproeft,
Die mach weten wat hy van elcx behoeft.
| |
Van swijghen en spreken.
Die vviste hoe vvel dat vvelspreken staet,
Een mensche soude hem schamen sprake hy quaet
Ick vvilde dat al haer tonghen vvaren ghespleten,
Die quaet seggen eer zy quaet vveten:
Die quaet seyt eer hy quaet siet,
Al sweech hy stil hy misdede niet.
Die menighen op den anderen spreeckt
Merckt hy vvat hem selven ghebreeckt,
Hy soude swijghen en spreken niet,
Maer dencken vvat hem waer gheschiet.
Wel macht vverden dat niet en zy,
Hy sie wel toe het ongheval is nae by
Maer die verheet is alsoo zijn maghe,
Dat hy altijt vvil segghen als dat hy vveet.
Ick rade hem dat hy alle daghe,
Een cruydeken eet dat swijghen heet.
Die wel can swijghen en hooren,
Tot veel ruste is hy gheboren
Die vvel can hooren en swijghen,
Menighen tooren can hy verdrijven.
Hoort, swijght, ende verdraecht,
Soo vveet niemant vvat ghy jaecht.
| |
Van svvijghen.
Tis groote schande en oneerbaerheyt
Datmen van yemanden quaet seyt.
O swygen du biste een oorde fijn,
Swijghen doet my dickwils vrolijck zijn.
Swyghen is een seer edele deucht,
Swycht als ghy swyghen meucht.
O die can swijghen en verbeyden den tijt,
Als hy dan spreeckt, so wert hy verblijt.
| |
| |
Daerom ist beter ghesweghen
Dan van spreken hinder ghecreghen.
Wat mach u letten eens anders woort,
Dat u niet en quest dan dat hyt hoort,
En maecken uwer hert en pijn,
Van woorden dat niet dan woorden en zijn.
Zoo mach u herte in vreuchden staen.
Swijcht en lijt, merckt en mijt,
Alle dinck heeft zijnen tyt.
Die altijt minnen hem selven laten en lijden.
Want die bemint, laet ende lijdt,
Die wort hier ende inder eeuwicheyt verblijt.
| |
Nota.
Alst al gheraept ende gheschraept is,
Alst al verworven ende besorcht is,
Alst al beputter ende bepaelt is.
Alst al ghesonghen ende ghespronghen is,
Alst al ghevrouweert en gheboeleert is,
Alst al ghedroncken ende gheschoncken is.
Alst al ghetapt ende ghesnapt is.
Alst al ghedwaest ende gheraest is.
Alst al gheloopen en ghedraeft is.
Alst al ghelorst en ghemorst is.
Alst al ghesammelt ende gherammelt is.
Onrechtveerdich goet vercreghen is.
De dierbare tijt verloren is.
De edele ziele daerom in last is.
En van Godt eeuwelijck verscheyden is.
Och denckt wat lijden dat dat is.
Hier machmen aenmercken hoe dat die menschen haer selven int eynde bedrogen sullen vinden, die hier de vvellusticheyt des vleyt volghen, ghelijck als die vijf dwase Maechden, teghen de welcke onsen Heer seyde Ic en ken u niet, gaet van my werckens der boosheden want wy connen geen twee Hemelen hebben, hier ende hier naemaels, want die hier vvillen altijt lachen sullen naemaels eeu-
| |
| |
wich schreyen, vvant het rijc der Hemelen lijdt gewelt, ende de geweldigen crygen dat. Daerom noteert dat hier nae volcht.
De Werelt, de vyant en dat vleesch
Als dese drie hebben haer eesch.
Soo blijft die edele Ziele verlooren,
Die Godt soo vriendelijck heeft vercooren.
| |
Vande tonghe.
Och wat comter al quaet van een cleyn lidtmaet,
Kijven, vechten en smijten,
Steden en huysraet, metter daet,
Het maeckt krackeel, over al seer veel,
Onder eel ende oneel maecktet ghescheel,
Godt heeft den mensch twee ooren verleent, die staen altijt open, ende maer een tonghe en die met twee slooten, dat is met die tanden ende lippen besloten, om dat wy bereyt souden vvesen int hooren, maer traech int spreken, vvanter menich mensch deur qualijck spreken in last ghecomen is. Daerom seyt Cato:
Ick houde dat te wesen een deuchdelijck Man,
Die op zijn tijt swijghen en spreken can.
Ghy sult schouwen die veel vraghen,
Wantse ghemeenlick veel overdraghen.
Die quaet spreeckt van zijn ghebuere,
Valt hem daer nae quaet avonture.
Dat hy snevelt ofte valt,
Soo heeft hy hem selven te nae ghekalt.
| |
Onsen Heer claecht over de mensch.
Ick ben schoon, men mint my niet.
Ick ben edel, men dient my niet.
Ick ben rijck, men bidt my niet.
Ick ben een Leeraer, men vraecht my niet.
Ick ben eeuwich, men soeckt my niet.
Ick ben de rechte wech, men wandelt my niet.
Ick ben de waerheyt, men ghelooft my niet.
Ick ben dat leven, men begeert my niet.
Ick ben rechtveerdich, men ontsiet my niet.
Ick ben barmhertich, men betrout my niet.
Al wordy dan verdoemt, en wijtes my niet.
| |
| |
| |
Nota.
Hy is vvijs die Godt mint,
Hy is vvijs die hem selven kent.
Hy is vvijs die hem vvacht van sonden,
Hy is vvijs die quaet en goet can gronden.
Hy is vvijs die den doot ontsiet,
Hy is vvijs die quaet gheselschap vliet.
Hy is sot die hem te veel onderwint,
Hy is sot die hem te vast verbint,
Hy is sot die met 'tzijne niet en gheneucht,
Hy is sot die hem met den Sotten vuecht.
| |
Van leenen.
Als mijnen vrient om leenen bidt,
Soo vveet ick vvel te vooren dit:
Leen ick hem niet soo heb ick toren,
Leen ick hem soo heb ick verloren.
Beyde mijn ghelt en mijnen vrient,
Nochtans heb ick dat niet verdient.
Dus heb ick liever den eersten toren,
Dan beyde mijn gelt en vrient verloren.
| |
Nota.
Eens hadde ick ghelt ende oock een vrient,
Ende bewaerdese beyde ghestadelijck.
Ick leende mijn ghelt al tot mijn vrient,
In zijnen noot ghenadelijck.
Ick spaerde myn ghelt ende oock myn vrient,
Soo langhe als ick wel conde:
Ick eyschte myn ghelt al van myn vrient,
Maer ghelt noch vrient ick vonde,
Dus wie zijn ghelt van zijn vrienden can sparen,
Die mach beyde zijn ghelt en vrient bewaren.
| |
| |
Veel beter doetmen datmen quade betaelders een vveynich gheeft dan veel leent: vvant men leent dickwils zijn vrient, ende men maent zijn vyant. Ende daerom soudemen dickwils vvel goede leenders vinden, vvaert datmen vant goede betaelders. Niet te min die een ander yet leent oft goet doet, die sal dencken ist dattet de menschen qualijck loonen en ondanckbaer zijn, dattet God den Heer overvloedich loonen ende verghelden sal, dat ondanckbare menschen niet en verghelden. Sy behooren ghelijck te vvesen die vruchtbaere Ackers, die het saet dat in haer ghesaeyt vvort met groote vruchtbaerheydt vvederom gheuen.
| |
Nota bene.
Die veel ontleent crijcht schade oft schande
Die veel wech leent maect veel vyanden.
| |
Van Godt boven al te beminnen.
Boven alle die daer leven,
VVil ick Godt mijn herteken gheven.
vvant min ick een mensch hy sterft my af.
Maer min ick Godt hy sterft my niet af.
Minne ick een mensch hy scheyt van my
Maer minne ick Godt hy blijft by my
Minne ick een mensch dat ben ick seker.
Maer mint hy my dat ben ick onseker,
Min ick Godt dat ben ick onseker,
Dat hy my mint dat ben ick seker.
Min ick een mensch, ic sie aen hem dat my mishaecht
Min ick Godt, in hem is niet dat my mishaecht
Min ick een mensch, hy vvort versaet van my en ick van hem,
Min ick Godt, hy vvort niet verlaten van my noch ick van hem.
Daerom is hy vvaerlijck seer verblint
Die een sterffelijck mensch voor den Heer bemint.
| |
| |
| |
Nota.
Wie boven al zijn Godt bemint,
Die is die Godt in alle dinck vint.
Ende wie yet mint meer dan Godt,
Verliestet al en breket ghebodt.
Soo wie dan wijselijck wil winnen,
Sal Godt boven al beminnen,
En dienen alleene nacht en dach,
Want niemant twee Heeren te pas dienen mach.
Die dese werelt verkiest,
Soo dat hy Godt verliest.
Alst gaet op een scheyden,
Soo verliest hyse alle beyde.
| |
Nota.
Het smenschen hert is een hol,
Dat nimmermeer wort van goede vol.
Dan alst sterft ende vaert van hier,
Dan is vervult dat herte gier.
Dat goet soect zijn vrienden ende maghen,
Die 'tsmenschen doot niet en beclaghen.
Daerom macht wel wesen een arm catijf,
Die om ghelt ende goet gheeft zijn lijf.
Om te vercryghen dat aertsche goet,
Dat hier ter Werelt blyven moet,
Alle droefheyt neemt een endt,
Sonder der hellen pijn allendt,
Ende alle blyschap heeft een verganck,
Behalven den soeten Enghelen sanck.
Dat ghy hier nae moecht eeuwich leven.
In dese leeringhen machmen mercken dat goet en stopt gheen ghiericheydt, vvant hoe dat gierighe menschen meer hebben, hoe datse meer hebben vvillen, Sinte Paulus die leert ons, dat vvy cost en cleeren hebbende, sullen ons laten ghenoeghen, vvant die rijck vvillen vvorden vallen in temtalien en stricken des duyvels. Ende men sal vveten dat rijckdom sonder groote arbeydt swaricheyt niet vvort ghesocht ende ghevonden, ende met angst en sorch bewaert, ende met droefheyt verlooren. Daerom isser niemant rijcker dan die hem alderbest laet ghenoeghen ende minst van doen heeft, en die hem met armoede alderbest can behelpen.
| |
| |
| |
Nota bene.
O edele ziel ghy zijt schoon inden lichaem gheschapen,
Hoe langhe wilt ghy dus in sonden slapen.
Waeckt toch en betert u leven,
Bidt Godt dat hy u sonden wil vergheven,
Want teghens die doot en is gheen raet,
Dan goet te doen ende latent quaet.
| |
Nota.
Prelaten sonder Godt te ontsien,
Priesters die de heylige Kercke vlien.
Landtsheeren vvreet en onghenadich
Schoone Vrouvven ongestadich.
Een Baliou die lieghen leert,
Een Rechter die de VVet verkeert.
Ridderen die heur landt vercoopen,
Ionghe VVyven die te metten lopen.
Monnicken die achter lande ryden
Nonnen die minnen by tyden.
Ionghe Clercken die tijtelijck minnen
Arme mannen die vvel vvijn kinnen
Dits een dousyne vvildijt lyen
Diemen selden siet bedyen.
| |
Nota bene.
Sint dat (da nobis) had audientie
Ende (volo) gaf die Sententie
Ende (placebo) vvas Advocaet
Soo vvast al quaet sack en saet.
| |
| |
VVat gaepstu op dese Letteren die hier onder staen,
Cont ghy die niet lesen segt huyle plaen,
Soo vvilt noch een vvijl tijts schoole gaen.
| V | T | S | P | S | T | V |
| T | S | P | E | P | S | T |
| S | P | E | A | E | P | S |
| P | E | A | G | A | E | P |
| E | A | G | T | G | A | E |
| A | G | T | A | T | G | A |
| G | T | A | VV | A | T | G |
| A | G | T | A | T | G | A |
| E | A | G | T | G | A | E |
| P | E | A | G | A | E | P |
| S | P | E | A | E | P | S |
| T | S | P | E | P | S | T |
| V | T | S | P | S | T | V |
Het mach wel een gapert wesen
Die dit siet en niet can lesen
FINIS
|
|
Auteursrechtvrij