|
| |
Eerste capittel.
I. §
Van haer Gheboorte tot haer sevenste jaer.
HAeren Vader was den Heer Cornelius van Randenraedt, naeder-handt Raets Heer van Gelder-landt: haere Moeder Vrouwe Livina vander Merren: uyt dese wiert sy gheboren in de Princelijcke stadt Brussel den 18. van October 1610. Sy wiert op den selven dagh ghedoopt
| |
| |
in de Kercke van de H. Gudula: ende over de Vonte gheheven van den Heer Ioannes Baptista Kerremans Schouteth van Mechelen, wiens Nichte sy was; ende van Vrouwe Guilielma vander Merren haere Moeye, Huysvrouwe van den Heer Guilielmus de Grijsperre, Raedts-Heer in den Raedt van Staten, ende Secreten Raedt.
Sy wiert naer haeren Peter ghenoemt Ioanna Baptista: doch aenghesien men onghewoon is in Neder-landt, Baptista te vervoeghen by naemen Van Vrouw-menschen, (t'welck nochtans in Italien ende elders ghemeyn is,) noemen ick haer alleenlijck Joanna.
Haere Godtvruchtighe ende Voorsichtighe Ouders, wetende dat aen de eerste op-voedinghe der Ionckheydt seer veel gheleghen is, hebben dit kindt bevolen aen een seer Godt-vreesende Dienst-maecht: de welcke, naer dat sy den tijdt van neghen jaeren, dit Dochterken loffelijck opghebrocht hadde, het Cloosterlijck leven aenghenomen heeft by de Annunciaten tot Venlo. Dese Lof-weerdighe dienst-maeght leerde dit Kindeken t'samen spreken, en t'samen al stamelende dickwils herhaelen de hooghweerdighe namen van Iesus en Maria, beneffens vele kleyen soete Ghebedekens, dienende om in dit teer ende onnoosel herteken krachtighe voncxkens t'ontsteken van een brandende ende volkomen liefde tot Godt, ende sijn H. Moeder. Daer-en-boven trachtede de selve Dienst-maeght in dit sieltjen, t'welck haer bevolen was, een teere liefde tot de Maeghdelijcke reynigheydt in te drucken: tot dien eynde dickwils vertellende, hoe de HH. Catharina, Barbara, Agatha,
| |
| |
en meer andere, door den Maeghdom Godt ten hooghsten behaeght hadden. Sy sorghde even neerstelijck dat het kindt niet handelen oft spelen en soude, metschadelijck oft ontuchtigh gheselschap: sonder ophouden aenprijsende de begheerte van op't aldervolmaeckste Godt te behaeghen, en den Hemel voor de aerde, den Schepper voor de schepsels te stellen. Waer door het gheschiet is, dat Ioanna nauwelijcks het leven ghenoten hebbende, wenschte op het spoedighste 't selve te verlaeten, om by Iesus onder 't gheluckigh ghetal der Maeghden te moghen leven.
Van de selve Dienst-maeght verstaende, dat den Heylighen Petrus de sleutels des hemels hadde, socht Joanna sijne vrientschap te winnen, daeghelijcks jet lesende t' sijnder eere. Sy bekent in haere schriften, niet te konnen ghenoech uytdrucken den lof van dese Dienst-maeght, ende beleydt, dat sy haer seer verbonden is. Sy wenscht dat alle Dienst-maeghden, aen wie de sorghe der Kinderen bevolen wordt, soodaenighe waeren: ende dat alle jonghe Kinders soo luysterden naer de Godtsdienstighe onderrichtingen, die alsdan in-ghedruckt worden, ghelijck sy in haere kindtsheydt naer dese gheluystert heeft. En voorwaer de Kinders hebben groote reden om haer Ouders en dienst-boden te loven, en te ghebenedijden, van de welcke sy in haere eerste jaeren Godtvruchtelijck op-ghebrocht zijn: en vanden anderen kant groote reden van klaegen, als de Ouders oft dienst-boden gheen behoorlijck toesight op de kinders en hebben. Want sy door het een tot haer eeuwigh welvaeren, ende door het ander tot haer eeuwigh ongeluck gheleydt worden.
| |
| |
Niet meer in ouderdom ghevoordert zijnde als tot vijf jaeren, ende by gheleghentheydt mede gheleydt wordende naer 't Sermoon, hoorde sy predicken, hoe dat Godt op verscheyde manieren tracht de Sielen tot hem te trecken: sommighe met een goude keten, dat is, door de hope des Hemels; sommighe met een ijsere, dat is, door de vreese der Helle; sommighe met een syde koordeken, t' welck den Predikant seyde te wesen de liefde Godts: welcke leeringhe bewesen ende ghegrondt wierdt op de woorden van verscheyde Heylighe Vaders. Dit Sermoon heeft aen Joanna in soo groote jonckheydt soo wel bevallen, dat sy van alsdan wenschte niet ghetrocken te worden, dan met het syde koordeken van liefde. Doch sy wilde voorder weten, waer in dat dese liefde bestondt. Men seght haer in sijn selven vast te hechten aen Godt alleen, ghelijck de voor-noemde Heylighe Maeghden ghedaen hadden, soo den Predikant oock wijdt en breedt verklaert hadde. Dit wel ghevat hebbende, en was sy niet gherust, oft sy moest met dit koordeken van liefde teenemael aen Godt vast ghehecht worden, om hem alleen te behaeghen. Sy bekent eenvoudelijck, 't sedert dien tijdt, haer herte op Godt ghevestight te hebben, sonder dat te verdeelen aen jet anders. Nochtans om in soo hoogh-verheven voor-nemen sekerder te vol-herden, stelde sy haer selven, ende naementlijck haere reynigheydt in de bewaernisse vande Koninghinne der Maeghden: op dat Maria de selve onghehindert bewaeren soude, tot dat sy die met uyt-druckelijcke belofte voor eeuwigh aen Godt soude op-draeghen. Dit aldus ghe- | |
| |
daen zijnde, bevondt sy sich volkomentlijck gherust: hier door bespeurende, dat dit aen de H. Maghet aenghenaem was: ende haer betrouwen vastelijck stellende op de Moederlijcke bewaerenisse van Maria, heeft haer van als-dan voor Moeder verkoren, en allen den tijdt haers levens voor Moeder ghehouden.
Hier naer heeft sy begonst haer meer en meer tot Godtvruchtighe Oeffeninghen te begheven: schouwende de menschen, en sich verberghende, daer sy konde; om met Godt in de eenigheyt bequaemelijcker te moghen handelen.
En ghemerckt dat d'oprechte liefde Godts mede-brenght eenen heylighen haet van het lichaem, ende t'samen de begeerte om de quaede genegentheden des selfs te stutten, voelde Joanna seer merckelijcken drift om eenige dagen van de weke te vasten. De Moeder, dit niet willende gedooghen, seyde, dat sulckx aen den Biecht-vader moest ghevraeght worden: ende heeft haer Dochterken mede-gheleydt naer de Kercke der Societeyt Jesu, om te biechten, ende desen oorlof te versoecken. Den Biecht-vaeder antwoorde op het versoeck van Joanna, dat hy te vreden was, dat sy alle nachten van de weke soude vasten. Waer op Joanna antwoorde, dat andere menschen oock niet en aten by nachten: maer en heeft even-wel gheenen voorderen oorlof verkreghen. Sy dan, siende dat haeren wensch niet en wierdt vol-daen, vertrock al suchtende uyt den Biecht-stoel. Niet-temin sy was soo vernuft, dat sy om haer lichaem te versterven, jet anders heeft weten te vinden 't welck aen het vasten niet wijcken en moest, brekende over al de gheneghentheden tot spijse
| |
| |
ende dranck, (die de jonckheydt ghemeynelijck soo gheerne in-volght) ende noyt spijse nuttende sonder verstervinghe. Soo groot ende verstandigh is somwijlen de liefde, oock in soo onrijpe jaeren.
Haeren Vaeder seyde eens tot haer: Ioanna, als ghy sult grooter zijn, sal ick u ten Houwelijck gheven aen eenen Man. Hoe! ten Houwelijck, seyde sy: is dan Christus oock ghetrouwt gheweest? Als den Vaeder antwoorde, neen: seyde Ioanna, soo en sal ick dan oock niet trouwen. Maer hoorende dat de Moeder Christi met den H. Ioseph ghetrouwt was gheweest: en wist niet wat hier op segghen, en stondt heel verstelt. Sy onder-socht, nu vanden eenen, nu vanden anderen hoedaenigh dat dit houwelijck gheweest was. En verstaende dat Maria was Maeght ghebleven, oock als sy ghetrouwt was: Vraeghde van haer Vaeder, oft hy haer oock soude houwelijcken, gelijck Maria getrouwt is gheweest, ende badt hem, indien hy dit niet en konde toe-segghen, voort-aen niet meer te spreken van trouwen.
Ick verswijghe meer dierghelijcke kinderlijcke en godtvruchtighe ghevallen: hier alleenelijck by-voeghende t' gheen sy van haere kindtheydt gheschreven heeft met dese woorden. O wonderlijcken Heere! hoe neemt ghy u vermaeck met de kinderen der Menschen! Och of ick noch soo onnoosel waere! en met u soo kinderlijck konde handelen, als ick was, ende handelde in mijn onnoosele en kinderlijcke jaeren!
| |
| |
| |
2. §
Van haer sevenste, tot ontrent achthiende Iaer.
DAeghelijckx was sy tegenwoordigh in't Heyligh Sacrificie der Misse, biddende in diervoeghen, dat sy diende tot een voor-beeldt ende sonderlingh vermaeck van alle, die haer aen-saghen. Waerom vele sich bevalen in haer ghebedt: ende onder andere oock sommighe Priesters. Een van dese Priesters verklaerde, dat hy alles verkreegh, wat hy door dit Kindt van Godt versocht. Sy dit erghens verstaende, thoonde seer groot misnoeghen in soodanighe belijdenisse: en noch andermael jet sulckx hoorende, seyde: Het dunckt my betaemelijcker, dat de Priesters voor my bidden, als ick voor de Priesters.
Haer vermaeck van dese jaeren was van Goddelijcke saecken te handelen met andere Dochterkens, ende haere godtvruchtighe oeffeningen aende selve mede te deylen: wenschende met alle vermoghen die te trecken tot de liefde van haeren Beminden.
Ghekomen zijnde tot haer neghenste jaer, als-wanneer haere Dienst-maeght de sorghe van dit kindt, ende te saemen de Wereldt verliet: wierdt sy van haer Ouders in een Clooster besteedt tot Maeseyck, om aldaer de goede zeden te leeren: maer sy is naer acht maenden, om haere onghesontheydt ghenoodtsaeckt gheweest naer Ruremonde te keeren, ende wierdt aldaer in een Fransche Schole ghestelt. Sy dede goeden voortganck in dese taele: ende verthoonde in een
| |
| |
Sehouw-spel de H. Clara, te saemen sich gheneghen voelende om al haer leven Clarisse te zijn: want sy noch veel vroegher by haer selven ghestelt hadde, de wereldt te vluchten, ende eenighen geestelijcken staedt te omhelsen. Welck voor-nemen soo vast ghevestight was in haer gemoedt, dat sy van als-dan verscheyde lijf-kastijdingen aennam, van de welcke in het tweede Deel verhandelt sal worden. Dese begheerte vermeerderde door het lesen van Geestelijcke Boecken: jae oock door de woorden van haeren Vader, den welcken sy eens hoorde segghen, dat het meestendeel van sijns Moeders kant gheestelijck gheworden was. Want dese woorden in haer eenen prickel veroorsaeckten om haer naeste Bloedt naer te volghen, niet sonder vele traenen van teerigheydt des gemoedts: denckende dat sy gheensins weerdigh en was, om tot soo groot gheluck te gheraecken, ende nochtans daeghelijcks biddende, om hier toe, al-hoe-wel onweerdigh te moghen komen.
Haer elfste jaer ghepasseert sijnde, heeft sy verkreghen de jonste van haeren lieven Saligh-maker in de Communie t'ontfanghen. Door welcke nuttinghe sy haer eenighsins gheluckigher achtede op de aerde, als de Heyligen zijn in den hemel: ghemerckt dat Jesus aldaer niet ghenoten en wordt, op soo wonderlijcke maniere. Ten is niet wel beschrijvelijck met wat soete t'samen-spraecken sy desen Goddelijcken gast onderhouden heeft, als sy wesentlijck hem ontsongh.
Sy wierdt op desen selven tijdt ghewaer een inwendighe aen-spraecke van de Alder-heylighste Maeghet in deser voeghen. Mijn lief kint vvilt gy
| |
| |
al u leven Maghet blijven, ende sijn eenen Enghel met vleesch bekleedt, ghelijck ghevveest sijn die, en die (de welcke genoemt wierden) en aldus volherden? Ick sal u toeven, ghelijck ick dese ghetoeft hebbe. Door dese in-spraecke voelde Joanna uytterlijcke gheneghentheydt tot de eeuwighe Reynigheyt, en groote begheerte om haer selven door Belofte hier toe te verbinden: maer en dierf het selve niet bestaen, niet wetende, of haer jonghe jaeren dit vermochten.
Van dien tijdt af, communiceerde sy by-nae alle Sondaeghen, en Heyligh-daeghen: op de welcke sy sonderlingh de eenigheydt behertede, ende schouwde allen onnoodighen handel met menschen, sich altijdt meer en meer met Godt bekommerende. Sy voelde groote voldoeninghe in't lesen van sekeren boeck, ghenaemt Het Gulde VVieroock-vat, handelende van de ghemeynsaemheydt met Godt. Daerom wenschte sy jemandt te vinden, om voorder in dese wetenschap onder-wesen te worden: die sy naeder-handt ontmoedt heeft. t'Welck haer dede segghen: Soo goedt is onsen minnelijcken Godt, dat als hy in een Siele jet beghint, noyt ontbreken en sal van't selve te vervoorderen, ende te vol-maecken, als den mensch de Goddelijcke gratie niet en weder-staet.
In haer veerthiende jaer vonden haer Ouders gheraedigh haer naer Chimay te senden, tot haeren Cosijn, die Gouverneur van die plaetse was: om aldaer minnelijck den wereldtschen handel te leeren, tusschen menighvuldigh besoeck van aensienelijcke persoonen, soo Mans als Vrouwen. Sy was hier in (ghelijck in alle andere dinghen) onderdaenigh aen den wille van Vader ende Moe- | |
| |
der: al-hoe-wel inwendelijck dit huys ende dit gheselschap versaeckende, en niet twijfelende, oft sy soude de wereldt meer haeten, hoe sy die meer soude kennen. In desen strick ghestelt sijnde, midts dat de gaeven van haeren geest, ende lichaem onghemeyn, ende groot waeren, ende haeren bevallighen handel aen een jeder aen-genaem, hoorde sy dickwils van haer Houwelijck spreken: t'welck sy onghemerckt liet voorby-gaen, als eene saecke die haer niet en raeckte. Sy was ghenootsaeckt te wesen in de samen-handelinghen oock daer-men songh ende danste, die sy niet ontvluchten en kost: maer schouwde de selve soo veel als het moghelijck was: meer vernoeghen in haer kamer vindende met Godt en met Geestelijcke boecken, als in alle by-wesen der menschen. Sy bekent in haer nae-ghelaeten Schriften, dat sy in dit huys, bemerckende de groote liefde, die de menschen thoonden tot malkanderen, hier door krachtelijck verweckt wierdt, om alle haere liefde te hechten aen Godt. En eenighe ontuchtigheydt bemerckt hebbende, heeft sy soo groot misnoeghen van de wereldt ghevoelt, dat haer docht, oft door de lichaemelijcke, oft door de Geestelijcke doodt, haestelyck aen de wereldt te moeten sterven. Sy bedanckte Godt, dat hy haer in dit geselschap genaedelijck bewaert hadde, sonder hem te vergrammen. Walghende dan van soodaenighe wooninghe, en verlanghende, om aen de wereldt te sterven, versocht sy naer den tijdt van vierthien maenden, om te moghen weder-keeren naer Ruremonde. Sy heeft dit verkreghen: maer is terstont naer Brussel ghesonden, om te woonen by
| |
| |
haere Moeye ende Meter: alwaer sy luttel tijdts verbleven heeft.
Weder-ghekeert zijnde naer Ruremonde ende naer het huys van haere Ouders, als sy sesthien jaeren oudt was, kreegh sy als-dan insghelijckx verscheyde aen-spraecken. Om die te vluchten ende aen-te-nemen eenen beteren ende langh gewensten staedt van leven, tot den welcken haere jaeren haer ghenoeghsaem dochten te wesen, gonck sy te biechten by eenen Eerweerdighen Pater Minder-Broeder, op den Feest-dagh van de Heylige Ursula, tot welcke Heylige, met alle haer Gheselschap, sy van haer eerste kindtsheydt seer toe-ghedaen was, om dat dese Maeghden ten opsicht van de Christene Religie, ende volstandige liefde tot de Maeghdelijcke Reynigheydt soo weerdighlijck haer bloedt vergoten hadden. Sy verklaerde aen desen Biecht-vader haere gheneghentheydt tot het gheestelijck leven: den welcken antwoorde, dat sy op dit stuck, t'welck van soo ghewichtigh ghevolgh was, haer rijpelijck moeste bedencken, en wel over-legghen, oft den geestelijcken staedt haer gedienstiger ter saligheydt soude wesen, als den wereltlijcken: ghemerckt dat-men in't ghene de saligheydt raeckt, altijdt het beste, en sekerste moet aen-vatten. Moet dit in ghesien worden, seyde Joanna, soo en valt'er niet lanck op te peysen: want het blijckelijck is, dat den gheestelijcken verre over-treft den wereltlijckẽ staedt: en verklaerde voorder haer ghesintheydt en begheerte van te leven en te sterven in de Orden der Arme Clarissen. Waer op den Biecht-vaeder, 't zy tot beproevinge, 't zy door andere reden, scheen te oordeelen, dat de- | |
| |
sen Reghel te strengh was, ende dat sy beter verkiesen soude den Reghel der Annonciaten, stellende acht daghen, om sich daer over te beraeder met Godt. t'Welck Joanna ernstelijck ghedaen hebbende, ende daer over alsdan willende spreecken met den voorseyden Biecht-vader, verstondt (niet sonder haer ghevoelen) dat hy ghestorven was.
Niet langh daer naer, wierdt sy bevanghen met voer-groote dorrigheydt, ende verlaetentheyt van alle ghevoelijcke devotie: 't welck haer vremdt en ten uytterste pijnelijck was. Soo dat sy nauwelijckx en wist, wat doen, oft laeten. Sy passeerde gansche daghen en nachten in't ghebedt, vergeselschapt met overvloedige traenen, en swaere Lijf-kastijdinghen: doch alles sonder eenighen troost te bekomen. Dies niet-teghen-staende, heeft sy stantvastelijck acht volle Maenden in dese Oeffeninghen vol-herdt, sonder te verflauwen in haere voorighe begheerte, kloppende sonder op-houden aen de deure der Goddelijcke bermhertigheyt, en op sijne goedtheydt en ghenaede betrouwende sonder verhoort te worden. Daer-en-tusschen ondersocht sy sorghvuldelijck de oorsaecke van dit swaer ende lastigh Kruys: ende bevondt dat sy een in-vallende geneghentheydt tot eenen Jonghman, die nochtans niet ontuchtigh en was, te seer ingehvolght, en niet terstont verstooten en hadde. Sy liet haer dan voor-staen, dat dese menschelijcke gheneghentheydt, al-hoe-wel sonder mengelinghe van eenigh quaedt, waerlijck en met reden de oorsaecke was van soo bittere, ende langh-durende pijnen: ghemerckt dat sy wist, dat Godt alleen haer herre gheheelijck besitten wilde. Sy
| |
| |
heeft dan ganschelijck van haer verstooten soodaenigh beletsel van haeren vorighen soeten handel met Godt: haer selven plichtigh bekent voor sijne ooghen; ende hem ghelooft ende ghebenedijdt, dat hy soo Vaederlijck, en soo ghenaedelijck haer gheleert hadde, hoe neerstelijck dat sy haer harte bewaeren moest van alle liefde der Schepselen.
| |
3. §.
Sy doet belofte van eeuvvighe Suyverheydt, oudt zijnde ontrent achtien jaeren.
NAer de doodt van haeren Biecht-vaeder, en hadde sy aen niemandt haer gheneghentheydt tot het Cloosterlijck Leven kenbaer ghemaeckt: want sy bevondt sich over vallen met eene schaedelijcke beschaemtheydt, van dese begheerte tot het Clooster aen een ander te verclaeren, ende bleef vele maenden woelen in dese vermijtheydt, niet-teghen-staende dat de bedecktheydt des ghemoedts, inwendelijck in de Siele haer groote smerten veroorsaeckte. t' Welck anders niet gheschieden en kost: ghemerckt dat sy een op-set ghemaeckt hadde van tot het Clooster te komen, ende door dese stil-swijghentheydt, gheene middelen en ghebruyckte, om tot dit eynde te gheraecken: midts den eersten ende principaelsten middel was, haere gheneghentheydt aen den Biecht-vader te openen.
Sy handelde met Godt naer ghewoonte, niet alleenelijck by daeghen, maer oock by nachten veele uren bestedende in het over-dencken des
| |
| |
levens ende lijdens des Salighmaeckers: ende ghemerckt dat sy hem noemde, ende hiel voor den waerachtighen lief-hebber haerder Siele, die sy alleen moest beminnen, ende gheheelijck aenhanghen, streelde sy haer selven in haren gheest met de verbeeldinghe van het aenstaende Kloosterlijck leven: maer door vermijtheydt en gongh sy gheene weghen in om hier toe te komen. Sy was in haer ghepeysen Religieuse van S Clara, maer, by ghebreck van openinghe, en gongh sy niet voorder. Haer ghebedt was, dat de Goddelijcke Majesteydt soude ghedient wesen van haer t'ontfanghen onder het ghetal, niet van sijn besondere Vriendinnen (want sy daer toe sich onweerdigh kende) maer van sijn verworpenste Slavinnen: dat haer uyterste voldoeninghe soude wesen, haer leven te moghen waeghen, en den laesten druppel bloedts te vergieten, tot eenighe getuyghenisse van haere weder-liefde, dat hy voort-aen haer met gheen sonderlinghe vertroostinghen en soude voorkomen in dit tijdelijck leven, maer veel en swaer lijden toe-schicken, ende vereeren met een deel van sijnen bitteren Kelck, oock met de Martelie, beneffens de noodighe sterckte, om alles naer sijnen Goddelijcken wensch te verdraeghen: dat sy begheerde liefde met liefde te vergelden: en ghemerckt dat de liefde die Godt bewesen hadd' in sijn Menschwoordinghe, bitter lijden, schandighe doodt, overtolligh was; dat het als nu haeren keer was, van met sijnen bystandt te lijden, al wat sy koft verdraegen, en te worden een volmaeckte offerhande van haere schuldighe danckbaerheydt: dat sy door dit opsicht wenschte t'aenvanghen het
| |
| |
armste leven dat'er erghens te vinden is. Dit alles was goedt, maer krachteloos: soo lanck als den mondt ghesloten bleef, en niet en opende, daer t'herte soo naer snackte. Verblijvende in dit pijnigh stil-swijghen, en nochtans trachtende haer bedruckte en over-laeden Siele te verlichten, oordeelde hier toe dienstigh te wesen sonder uyt-stel eeuwighe belofte van suyverheydt aen Godt te doen: om soo ten minsten met eenen bandt aen haeren wel-beminden vast-ghebonden te wesen, en als ten deele de banden van het Clooster-leven te voor-komen.
Middeler-tijdt wierdt sy van verscheyde Ionghmans ten Houwelijck versocht, maer te vergheefs; midts dat sy daer toe niet ghestelt en was, oft naer Siel, ten opsicht van haer onveranderlijck voor-nemen; oft naer Lichaem, uyt reden van haere onghesontheydt, waerschijnelijck spruytende, soo uyt d'inwendighe quellinghen, als d'uytwendighe strengigheden. Want sy was door dese soo verre ghekrenckt, dat al-hoe-wel sy niet te bedde lagh, nochtans naer het oordeel der Medecijn-Meesters, niet lanck en kost leven, ten waere dat dese ghesteltenisse haest veranderde. Dese kranckheden des lichaems en hebben even-wel haeren gheest niet konnen brenghen tot het achter-laeten van haere ghewoonelijcke oeffeningen, die sy oordeelde te wesen een bequaeme bereydinghe tot soo lanck-gewenste belofte van eeuwighe Suyverheydt. Welcke belofte sy ten lesten ghedaen heeft in de Kercke der Societeyt Jesu den 18. Julij, 1627. naer de Communie. Dit gheschiedt zijnde, is sy terstondt van alle haere lichaemelijcke kranckheden genesen gheweest: als oft
| |
| |
haeren Goddelijcken Bruydegom: door het wedergeven der ghesondtheydt aen sijne Bruydt betoonen wilde, hoe aenghenaem dat hem dit Houwelijck was. Daer-en-boven, voelde sy aengaende dese aenghenomen Beloft een sonderlinghe gherustheydt in het binnenste haerder Siele, die noyt tot het eynde haers levens en is gestoort gheweest. Naer het verhael van dese Goddelijcke jonste schrijft sy dese woorden: Och hoe sal ick Godt ghenoech saemelijck konnen bedancken? de langhe eeuvvigheyt is daer toe voor my veel te kort, ende mijnen niet ganschelijck onbequaem.
| |
4. §.
Ioanna vvoordt ontrent haer neghenthiende jaer ontfanghen in d' Orden der arme Clarissen.
DE belofte van Suyverheydt en heeft niet alleen verdreven de sieckten des lichaems; maer oock de swackigheydt des ghemoedts. Want ontsteken zijnde door grooten jever om by desen bandt de banden van Armoede en Ghehoorsaemheydt te vervoeghen, ende aldus meer vereenight met haeren Bruydegom, en aen hem ghelijcker te zijn: heeft sy aen haeren Biecht-Vader, en aen meer andere, ten vollen gheopenbaert haere begheerte.
Sy verkoor tot Biecht-Vaeder eenen Eerweerd. Pater Minder-broeder, aen den welcken sy eene Generaele Biecht dede: om gheheelijck bekent, ende aldus beter bestiert te worden. Desen, verstaen hebbende haere gheneghentheydt, oordeelde, dat sy, al-hoe-wel nu ghesondt, al te
| |
| |
teer was, om arme Clarisse te worden: segghende, dat Godt op den ghestelden tijdt haer soude aen-wijsen, wat maniere van leven, dat hy van haer versocht. Voorts onder-soeckende haere maniere van bidden, bevondt, dat sy tot noch toe niet onder-wesen en was in de konste van het inwendigh ghebedt, dan van Godt alleen: door het in-volghen van soete invallen, ende aen-spraecken met Godt. Oversulckx vondt sy gheraedigh tot haeren voortganck, dat sy onder-richt soude worden in de maniere van dese handelinghe met Godt: haer in dese konste voor Meestersse aen-wijsende Vrouwe Catharina Vrtigosa, Priorinne op 't Munster, die sy om haer uyt-stekende deught ende ervarentheydt, sonderlingh bequaem kende tot dit Ampt. Sy begost dan te bidden, sich stellende in de teghenwoordigheydt Godts, en over-denckende eenigh stuck van ons Gheloof, met het ghebruyck van de dry krachten haerder Siele, ghelijck sy gheleert wierdt: ende dat met soo gheluckighe uyt-komste, dat sy hier in met lichtigheydt ende smaeck veele uren over-brocht, ende dat den tijdt haer altijdt te kort viel, hoe lanck hy oock duerde. Soo dat sy gheen onder-richtinghe meer noodigh en hadde, om den tijdt wel over te brenghen: ghemerckt dat Godt oock self haeren Meester was, die als dan met haer noch minnelijcker handelde, ende sy met hem. Sy en heeft even-wel niet nae-ghelaeten de onderwijsinghen van haere aen-ghewesen Meestersse te hooren, ende te volghen: want haer vermaeck was, haer naer den wille van een ander te voeghen, en over al te ghehoorsaemen: soo
| |
| |
hier naer meer sal blijcken. Sy verklaerde oock aen dese Meestersse haer voor-nemen tot het Clooster: de welcke insghelijckx oordeelde dat dit leven haer te swaer en te lastigh soude vallen.
Weynigh tijdt daer naer, heeft sy haer op-set aen haeren Vaeder, ende oock aen haere Moeder kenbaer ghemaeckt: de welcke beyde seer verbaest ende bedroeft waeren door dese tijdinghe: doch hebben ten lesten den ghewenschten oorlof vergunt, den welcken Joanna op haer knien vallende, vierighlijck versocht. Sy is dan voorts sonder moeyte, vanden Provinciael ontfanghen gheweest; want sy vande Moeder des Cloosters, ende vande Ghemeynte het Jae-woordt heymelijck verkreghenhadde, eer sy den oorlof van haere Ouders verkreegh.
Hoe luttel Ouders vindt-men, die als sy een eenigh kindt aen Godt op-draeghen, dit soo suyverlijck doen, dat d'eyghen liefde en de Wereldt gheen deel en stellen van dese wenschelijcke, ende Heylighe offerhande! Al sijn de Ouders Godtvreesende, en al en willen sy soo prijselijck vooremen niet beletten, sy gheven nochtans desen oorlof dickmaels alleenlijck met den mondt, en gheensints met het herte, naementlijck als de kinders van natuere weghen bevalligh, en wel begaeft zijn: ende verkrencken aldus grootelijckx haere verdiensten; die sy door dese offerhande voor Godts ooghen souden bekomen. Jae, als de binders nu tot eenigh Clooster ontfanghen zijn, wenden sy verscheyde uyt-stellen en beletselen voor, seer schaedelijck aen de Siele die de kinders konnen om-setten, van Godt af-trecken,
| |
| |
en tot verderffenisse brenghen. Joanna heeft met meer andere jet dierghelijckx moeten onder-staen: want als de tijdinghe aen de Ouders aen-gebrocht wierdt, dat sy spoedelijck ontfanghen was: in plaetse van gheluck-biedinghe, heeft sy moeten de traenen sien, het suchten ende misbaer hooren, van Ouders, van Huys-ghenoten, ende van Vrienden: met soo-daenighen storm, dat sy bekent, noyt te vooren van de menschen soo veel gheleden te hebben, dan op desen tijdt.
Hier by wiert aen-ghewendt, al wat bedenckelijck was, om haer van het Cloosterlijck leven af-te-trecken, of ten minsten haer dapperlijck te beproeven, oft haeren gheest wel ghegrondt was. Sy wierdt hier toe naer Brussel, en elders naer haer Maeghschap ghesonden, tot haer groot misnoeghen: segghende dat dusdaenighe beproevinghe, niet met Weereldtsche, maer met Gheestelijcke Persoonen gheschieden moest. Maer den Biecht-Vaeder dit verstaende, seyde: gaet vrijelijck daer sy u seynden, Godt sal stercker trecken, als de Weereldt, ende alles wel bestieren. Hier op is sy ghehoorsaem gheweest aen haer Ouders.
Te Brussel wesende, verstaet sy, dat desen Biecht-Vaeder, op wie sy in dese teghenwoordighe tochten alder-meest betrouwde, oock ghestorven was. Dan sy en liet dit swaer en onverwacht hert-sweer niet blijcken, maer vertreckende van't gheselschap naer een kamer, ende sich ter aerden worpende voor haeren Godt, badt hem met vele traenen, dat ghemerckt hem ghelieft hadde haer t' ontrecken de menschelijcke hulpe van haeren Biecht-Vaeder, hy alleen haeren bestierder ende Raedts-man soude ghelieven te we- | |
| |
sen aengaende den staet des levens die sy verkiesen moest. Hier by voeghende: O lieven Heere! vvat magh dat oock zijn, dat ghy die uyt dese VVereldt haelt, die my tot een Religieus leven soecken te voorderen? Is dit uvven vville niet, laet my dat vveten, en mijnen vville sal over een komen met den uvven. Sy vondt haer Siele gherust in dit gebedt, in het welck sy haer gheheelijck overgaf, om te volbrenghen al wat Godt van haer soude schicken: niet anders wenschende als den Goddelijcken wille, aengaende den staedt haers levens te verstaen, ende den selven uyt te wercken.
| |
5. §.
Ioanna wordt Gheestelijcke Dochter tot haer twintighste jaer.
SY hadde besondere devotie ende betrouwen op de Heylighe Moeder Anna, op wiens Feestdagh sy naermaels oock ghestorven is: ende om desen Feestdagh weerdighlijcker te vieren, volherde sy s'nachts te voren tot den morgen-stont in haer ghebedt. In dit ghebedt was sy seer uyt-gestort in traenen, ende sy versocht den goddelijcken bystandt in haere tegenwoordighe bekommeringen, raeckende den staedt haers levens: alswaneer haer van Godt wierdt inghegeven, soo haer docht, het alderbeste voor haer te wesen, dat sy gheestelijcke Dochter soude worden: want dat sy aldus de suyverheydt onderhouden, ende oock de armoede ende ghehoorsaemheydt konde oeffenen, daer sy seer begheerigh toe was: ende boven dien seer behulpsaem en voordeeligh aen haeren naesten konde wesen.
| |
| |
Joanna, en wiert door dese inspraeck niet luttel verstelt: want sy noyt voor desen en was gheneghen gheweest, maer altijdt af-keerigh van die maniere van leven. Nochtans offerde sich oock daer toe, in dien dit den Goddelijcken wille was: versoeckende van Godt dat sijnen wille haer ten vollen mocht kenbaer ghemaeckt worden, naementlijck door de Priorinne, aen de welcke sy nae de doodt van haeren Biecht-vader, volghens sijn bevel, onderdaenigh moest wesen. Sy was als-dan te Brussel ten huyse van haere Vrienden: ende siet, smorghens vroegh, op den dagh van de Heylighe Anna wordt haer eenen brief vande voorseyde Priorinne toe-ghebrocht, in-houdende dat haeren echtighen roep was, Gheestelijcke Dochter te worden, ende alle Cloosterlijcke ghedachten te verlaeten. Men kan wel dencken hoe vremt dat desen brief aen Ioanna ghevallen is. Haer viel in, oft dese Priorinne door het aendringhen van een ander wel mocht op ghemaeckt wesen, om sulcks te schrijven: soo niet, dat sy door haer den wille Godts konde kennen, ende haer ghehoorsaem moest zijn, ghelijck haeren Biecht-vader bevolen hadde: doch even-wel dat-men soo lichtelilck niet en behoorde te steunen op het oordeel van qene Vrouwe, in eene saecke van soodanigh ghewight, daer de saligheyt der siele van hanght. Nu scheen haer dit leven, alhoe-wel Gheestelijck, te swack, om haere vrome liefde tot Godt te bewijsen: nu docht' et haer bequaemer als het Cloosterlijck, om by de sorghe van sijn eyghen siele, de liefde tot den naesten te vervoeghen, ende vele menschen tot Godt te trecken. Met een woordt Ioanna leed eenen ghewel- | |
| |
dighen strijdt, Godt biddende, sonder op-houden, om sijnen wille noch opentlijcker te moghen verstaen.
Hier op wordt haer eenen tweeden brief van de Priorinne behandight, inhoudende, dat het ghene sy inden voor-gaenden gheschreven hadde, niet en was haer eyghen, ofeenigh menschelijck oordeel, maer enckelijck Godts bestieringhe, die begeerde dat sy geestelijcke Dochter soude worden: toe-segghende dat sy aen haer dies aen-gaende breeder kennisse soude gheven, als sy naer Ruremonde soude weder-ghekeert zijn.
Door desen tweeden brief wiert Joanna noch meer verstelt: ende sy pooghde haeren wederkeer naer Ruremonde te verhaesten, om met de Priorinne breeder te handelen. Tot Ruremonde weder ghekomen zijnde, gonck sy voor al naer de Priorinne, om den inhoudt van haere brieven opentlijcker uyt haeren mondt te verstaen. De welcke aen Joanna verhaelde, hoe dat eene dochter (sonder te segghen, wie) van Ruremonde naer Brabant vertrocken was, met opset van naer Vlaenderẽ te reysen: maer komende te Scherpen-heuvel, ende aldaer biddende voor't seer vermaert ende miraculeus Beeldt vande H. Maghet van de selve we erom naer Ruremonde gestiert was, sonder haeren wegh te vervoorderen: ende dat om eene jonghe Juffrou (die haer in den gheest vertoont wierdt, ende die sy andersins niet en kende ) behulpsaem te zijn, in het kleedt van Geestelijcke Dochter aen-te-nemẽ. Dat de selve Dochter van de Heylighe Maghet aldaer oock verstaen hadde, hoe dat dese Juffrou op het kloosterlijck leven seer versint was: maer noyt hier toe en soude komen: beneffens andere
| |
| |
verholentheden, aen-gaende den persoon van JOANNA, die niet anders en konden geweten worden, dan alleenlijck door Godts in-spraecke: dan seyde de Priorinne, dat het de weerdighe Agnes van Heilsbagh was, die van de Moeder Godts dit alles verstaen hadde.
Dese Agnes was in groot-achtinghe van alle de Stadt, om haer verheven deughden, gemeynschap met Godt, kennisse van verborghen saecken, ende andere merck-teeckenen van uyt-muntende deught. Sy was Gheestelijcke Dochter onder de bestieringhe der Societeyt Iesu: Sy en hadde gheene kennisse van Ioanna, ende sy en was aen Ioanna oock niet bekent, dan alleenlijck van aensien. Want gemerckt dat de Moeder van JOANNA eenen priester van de selve Societeyt voor Biecht vader haelde, soo was JOANNA oock dickwils in dese Kercke gheweest, vergheselschappende haere Moeder gelijck Dochters pleghen te doen. Aldaer hadde sy dickwils met vernoeghen de sedigheydt van Agnes aen-merckt, ende vreught ghenomen uyt haere besondere ghestichtigheydt, maer nochtans de selve noyt aen-gesproken. JOANNA hadde over lanck ghewenscht, ende van Godt versocht, om onder de bestieringhe van eene Godt-minnende ende volmaeckte ziele te moghen leven: ende hadde achter-dencken, oft haer ghebedt nu verhoort was, ende oft dese Agnes van Godt gestiert wierdt om hacre lanck-ghewenste Meestersse te wesen.
Ten lesten alle de voor-gaende saecken die haer soo te Brussel als te Ruremonde over-ghekomen, ende die te Scherpen-heuvel gheschiet waeren, rijpelijck over-legghende: ende niet konnende
| |
| |
achter-haelen dat jet menschelijckx oft bedriegelijckx hier onder schuylde: voorts van haeren kant veerdigh om Godts wille te volghen, die haer soo beduydelijck ende wonderlijck aen-ghebrocht wierdt, heeft sy met een rechtsinnighe ende suyvere meyninge vastelijck ghestelt den wille Godts met den eersten te vol-brenghen, alle voor-gaende ghepeysen des Kloosters af te legghen, ende 'tGeestelijck Leven t'aenveerden, dat Godt van haer versocht. In welck voor-nemen sy volle rust, ende onuyt-sprekelijcke vreught des herten ghevoelde.
Sy heeft dan spoedelijck ghesproken, ende kennisse ghemaeckt met de voorschreven Agnes, de selve tot haer Meestersse verkiesende: ende door haer bestieringhe alles doende veerdigh maecken om de wereltsche kleederen af te legghen, ende de gheestelijcke t'aenveerden: al-hoe-wel dat de Ouders van Ioanna naer dit onverwacht voor-nemen niet en luysterden, ende den oorlof tot dese veranderinghe weygerden. Want Joanna wel wist, dat haer Ouders haestelijck door Godts in-gheven tot de versochte toe-stemminghe souden beweecht worden. Ende soo is 't oock gheschiet: want naer dat JOANNA op den dagh van't Heyligh Cruys-Verheffinge, dat is den 14. van September dit voornemen besloten hadde, ende naer dat haere Ouders den selven dagh seer weygherigh vielen, om dit spoedigh voor-nemen van haere Dochter toe te staen, hebben sy nochtans op den volgenden dagh, men weet niet hoe, het selve vrijwillighlijck in-ghevolght, tot over-groote blijschap van JOANNA: ende twee daeghen daer naer, te weten, op den 17. September 1630. als-wanneer
| |
| |
de ghedachtenisse van de wonden vanden Heylighen Franciscus gheviert wordt, heeft sy het swert kleedt aen ghetrocken, ende is als-dan van Vader ende Moeder naer de Kercke der Societeyt Iesu vergheselschapt gheweest, al-waer sy met vernieuwinghe van haer Belofte sich aen Godt op-geoffert heeft, ende is alle haer leven onder de bestieringhe der Societeyt ghebleven.
Door dese veranderinghe tot een gheestelijck leven was JOANNA ten alder-hooghsten verheught, ende voelde in haere verkiesinghe van leven, oft om beter te segghen, in het involghen van de Goddelijcke verkiesinghe, seer groote gherusticheydt, die alle den tijdt van haer leven noyt en is ghestoort gheweest. Sy hadde oock besonder behaeghen in d'ootmoedigheydt van haere kleedinghe, die aen de kleedinghe van Oude Vroukens seer ghelijck was: want de Gheestelijcke Dochters in die tijden veel oodtmoediger kleederen, ende veel verschilligher vande werelt gebruyckten, als men heden-daeghs siet. Dese kleedinghe, die aen de wereldt, ende oock aen IOANNA vremt viel, behaeghde haer dies te meer, hoe sy dienstigher was om met de wereldt te spotten.
Ter wijlen dat IOANNA met volle blijschap alles begost te schicken tot een volkomen Gheestelijck leven, is 'er een groote stooringhe ende groot tempeest op-ghestaen, onder alle soorten van menschen: die dese onverwachte veranderinghe van IOANNA voor lichtveerdigh ende ongherijmt uytghescholden hebben, sonder wetenschap van de redenen, die haer hier toe beweegt hadden. T'is een jeder bekent, naementlijck aen bestierders der Zielen, dat somwijlen de Klooster- | |
| |
lijcke versintheydt van eenen mensch, seer loffelijck ende Heylighlijck, in een ander, jae oock in een Weereldts leven magh verandert worden: waerom en kost dit soo wel aen Joanna niet ghebeuren, als aen menighe andere? Waer om dan naer veroordeelt, die gheen ander opsicht in dit werck en hadde, als suyverlijck Godts bestieringhe in te volghen, die haer scheen genoechsaemelijck bekent te wesen? Maer nochtans ghelijck het lichtveerdigh ende ongherijmt oordeelen, onder de menschen seer ghemeyn is: Soo is dese verkiesinghe van Joanna dapperlijck van alle kanten beschimpt geweest. Groot en kleyn sprack schamperlijck van dit gheval: men toonde haer over al met de vinghers, alsmen haer sagh: men seyde, dat sy niet en hadde konnen de gheneghentheydt ende teerigheydt tot Vaeder ende Moeder overwinnen: ende aen dese soo seer ghehecht was, datse om haer Ouders wille dit sachter leven ghestelt hadde, voor haeren roep tot het Klooster: men streeck andere vremde vonnissen, die ieder een uyt-smeet naer sijn ghesintheydt. Ende dat niet alleenelijck in 't heymelijck, maer oock in 't openbaer, daer vele Menschen vergaedert waeren, ende daer Ioanna self somwijlen teghenwoordigh was, die alsdan ghenootsaeckt wiert dese lasteringhen t' aenhooren, ende te ghedooghen dat alle d'ooghen des omstaenders tot haer ghekeert wierden. Soo lichtveerdigh ende soo redeloos sijn d'oordeelen der menschen.
Hier teghen was JOANNA inwendelijck gherust in haeren aenvangh, ende versekert in haer ghemoedt van teghen den ghetrouwe ende vol- | |
| |
maeckte ghelijck-vormicheydt van haeren wille met den Goddelijcken niet het minste misdaen te hebben: die het enckel wit was van dese veranderinghe. Dus verdroegh sy alles verduldelijck: doch niet sonder groot ghevoelen des herte midts dat Godt hier door konde vergramt worden. Ende sy vondt oock reden, soo haer dochte, om haer selven neerstelijck t' ondersoecken, of zy misschien eenighe oorsaecke van verarghenisse aen jemandt ghegheven hadde: ghemerckt dat soo wel Gheestelijcke, als Weereltlijck, haer soo vinnighlijck teghen was. Tusschen dese quellinghen nam sy haeren toevlucht tot Maria, wiens beeldt in de Kercke der Minder-broeders gheeert wierdt: ende biddende voor dat heeldt, verkrijght sy wonderlijck haeren ghewenschten troost. Want haer docht, datse hoorde uyt dit Beeldt: Wel Ioanna ghy zijt bedruckt, om dat men u ontrouvvigh oordeelt aen uvven roep: en hebbe ick het naedencken van ontrouvv niet moeten lijden, als ick ontfanghen hebbende vanden Heylighen Gheest, soo verre ghebrocht ben, dat mijnen Bruydegom self my vvilde verlaeten?
Hier door krachtelijck versterckt wesende in haer aenghenomen maniere van leven, ende grootelijcks verweckt om alles, niet alleenelijck met verduldigheydt, maer oock met blijschap te verdraeghen: heeft sy Godt bedanckt, dat hy haer weerdigh kende, met Christus, ende met sijn Heylige Moeder op-spraecke te lijden: ende heeft den tijdt verbeydt, die Godt gestelt hadde, om de rechtsinnigheydt van haeren keus aen alle menschen kenbaer te maecken.
Oft het tot Godts glorie gheweest is, dat JO- | |
| |
ANNA buyten t'Clooster verblijven soude, ende of 'er in haer leven klaere merck-teeckenen zijn, dat sy naer Godts roep gheleeft heeft, sal den Leser konnen oordeelen uyt dit verhael. Ick mach wenschen, dat alle, die eenen staedt van leven aenveerden, soo eenvoudelijck ende rechtsinnighlijck hier in voortgaen, ghelijck JOANNA voort-ghegaen is.
|
|
Auteursrechtvrij