Oeuvres complètes. Tome II. Correspondance 1657-1659

N^o 528.
Les Etats-Généraux à S. Douw.
8 août 1658.
Appendice V au N^o. 523.

La pièce se trouve à la Haye, Archives de l'Etat, Minutes d'octroi.

De Staten generael der Vereenichde Nederlanden allen den geenen die desen sullen sien ofte hooren lesen. Salut. doen te weten. Dat wy ontfangen hebben d'ootmoedige Supplicatie aen ons gepresenteert, uyt den naem ende van wegen

[p. 241]

Meester Symon Douw, Stadshorologiemaecker tot Rotterdam, inhoudende, dat alsoo tot noch toe, veel moeyten en costen waren gespilt, om tot dienst van 't gemene beste, correcte ende welgaende horologien te maecken, ende deselve perfectheyt niet heeft cunnen werden uytgevonden, was hy Suppliant, en meester in de cunst van groote Toorn- ende Camerwercken synde, ter liefde van 't gemene beste bewogen geworden syn practycque ende arbeyt in 't werck te stellen, hebbende eyntelyck uytgevonden seeckere nieuwe inventie van horologien dewelcke werden bewogen door een Instrument, hetwelck noeyt voor desen in eenige Mathematische Consten ofte in de werelt bekent was geweest, waervan, op dat een yeder soude hebben prealable kennisse, hy Suppliant by publycque courante: een geruymen tyt geleden Notificatie hadde gedaen, synde deselve syns Suppliants Inventie t'eenemael verscheyden vanden onrust ofte beweginge, dewelcke tot noch toe, in diergelycke wercken voor desen was gebruyckt, ende specialyck van die, dewelcke van de heeren Christiaen Huygens was geinventeert ende gepractiseert wert, waer van Salomon Coster Octroy hadde, ende die in precise affdeelinge des tyts, als oock in duersaemheyt minder ontsteltenisse ende die met weyniger iae gantsch geen costen, cunnen werden onderhouden, alle oude ende tot noch toe nieuwe gepractiseerde wercken verre te boven gaende, dewyle dat deselve, hetsy groot ende cleyn, altoos blyven gaende, schoon dat die opgewonden worden hetwelcke een groote perfectheyt inde wercken causeert ende tot noch toe, het sy door den voornoemden heer Huygens, ofte yemand anders, noyt was uytgevonden. Dewelcke oock noch door cleyne fauten van 't raderwerck, nochte door verandering van weder, nochte verswaringe van gewicht (niettegenstaende daer 10, 20, 30, 40, 50 off 60 ponden naer proportie des wercks, meer bygevoecht wierdt) eenige alteratie subiect syn, soo dat door de applicaten van des Suppliants voornoemde kunst de publycke uyrwercken seer groote seeckerheyt doorgaens soude erlangen, en daer uyt in tyt ende wijlen noch meerder voordeel te hopen stonde, dewijle dan hy Suppliant soo dienstige nutte ende perfecte inventie geerne tot dienst van 't gemeene beste, nu wilde aen den dach brengen, indien wij hem Suppliant daer van geliefden te verleenen Octroy voor den tyt van twaelf achtereenvolgende jaeren, met interdictie dat binnen den selven tyt, niemandt onder het gebied van desen staet, soodanige soorten van horologiewerck, in't geheel nochte ten deele, directelyck noch indirectelyck soude mogen naermaecken, op seeckere groote poene bij ons daer toe te statueren. Welcken aengemerckt Soo ist, dat wy ons ter beede van den voornoemden Suppliant genegen vindende, deselve geconsenteert, geaccordeert ende geoctroyeert hebben, consenteeren, accordeeren ende octroyeeren mits desen dat hij alleen, ende met seclusie van allen anderen, voor den tyt van eenentwintich naestcomende achtereenvolgende jaeren in dese Vereenichde Nederlanden geassocieerde lantschappen, steden ende leden van dien, de voorszegde nieuwe inventie van horologiewerck sal mogen maecken, practiseren, in't werck stellen ende gebruycken, doen maecken, practiseren, in 't werck stellen ende gebruycken, oock venten ende vercoopen, verbiedende oversulcx al-

[p. 242]

len eenen iegelycken Ingesetenen vande voorszegde Vereenichde Nederlanden, geassocieerde lantschappen, steden ende leden van dien, binnen den voorszegden tyt van eenentwintich naestcomende jaeren, de voorszegde nieuwe inventie van horologiewerck, in 't geheel ofte ten deele, in 't groot ofte cleyn, naer te maecken, doen naer maecken, practiseren ofte elders naegemaeckt hier te lande te brengen om vercoft ofte gebruyckt te werden, nochte oock eenige wercken alreede gemaeckt synde, sonder syn Suppliants kennisse ende consent, volgens deselve Inventie te veranderen, alles opte verbeurte van alle de naergemaeckte wercken ende instrumenten ende daerenboven van een somme van drie hondert Caroli guldens t'appliceeren een derdendeel daervan ten behoeven van den officier die de calange doen sal, het tweede derdendeel ten behoeven vanden armen, ende het resteerende derden deel ten behoeve van den voornoemden Suppliant, mits dat het sy eene nieuwe inventie, noyt voor desen hier te landen geinventeert, gebruyckt ofte gepractiseert, ende deselve inventie gebracht ende gestelt werde in volcomen perfectie binnen een jaer naer dato deser vallende, op poene van het verlies van desen onsen Octroye, Ontbieden ende beveelen daeromme allen Officieren, Justicieren, Magistraten ende inwoonders van de voorszegde landen, Mitsgaders allen anderen, dien dit aengaen mach, dat sij den meergenoemden Suppliant doen ende laten genieten ende gebruycken, 't volcomen effect van desen onsen Octroye, consent ende privilegie, Cesseerende alle beleth ende wederseggen ter contrarie. Behoudelyck nochtans, dat hy Suppliant gehouden blyft, op desen onsen Octroye te versoecken, oock obtineeren attache van soodanige Provincie off Provincien alwaer hy syne voorszegde nieuwe inventie sal willen practiseeren ende in 't werck stellen.

Gegeven inden Hage, onder onsen Cachette, paraphure ende de signature van onsen Griffier opten achtsten Augusti sestien hondert acht en vyftigh, ende was geparapheert J. van Gent. Onder stont Ter ordonnantie van de Hoochgemelte Heeren Staten Generael, ende was onderteyckent Muysch.