Pia desideria

[p. *40]

[p. 351]

XXXX. [Educ de custodiá animam meam]

Educ de custodiá animam meam, ad confitendum nomini tuo.Psal. 141.

LIbera quae potui spatioso ludere Coelo,

Cernis, vt angusto carcere clausa premar?

Heu dolor! vt miseras me lux effudit in auras,

Ipsa loco caueae membra fuêre meae.

Pes compes, manicaeq́ manus, neruiq́ catenae,

Ossaq́ cancellis nexa catasta suis.

Quo mihi cognati natiua repagula claustri,

Damner vt hospitij compede vincta mei?

Siccine, more Chelys, breuibus tegar abdita conchis,

Angelicos inter vix minor vna choros?

O quoties quaesita fugae fuit ansa pudendae!

In votis quoties restis & vnda fuit!

Saepè quidem rapto felix Lucretia ferro,

Faustaq́ combibito Porcia dicta foco est.

Visa nec Assyriae tristis mihi sica puellae,

Heu nimis in geminas prodiga sica neces!

Sed negat haec animis Numen solatia captis.

Nec sinit hâc vinctos fata praeire viâ.

Ergo Syracosiis malim iacuisse cauernis,

Aut Danaës rigidâ delituisse serâ:

Nec verear curui Cretaea volumina septi,

Vnde citam rapuit Daedalis ala fugam.

[p. 352]

 

Altaq́ Romulei neque sistent moenia valli,

 

Sorte Remi trepidem transilüisse sudes:

 

Mille Semirameos vel claudant ostia muros,

 

Flagitium clausas sit violasse seras.

 

Vt fuerit; mediâ saltem Babylone vagarer,

 

Liberaq́, hâc quamuis cingerer vrbe, forem.

 

Donec at haec captam retinent ergastula mentem,

 

Mens nequit agnati templa subire poli.

 

Quin suêta imperiis iacet hîc captiua voluntas,

 

Nec bona quae vellet, vincula velle sinunt.

 

Euge semel nostrae, mea lux, succede catastae,

 

Non sinet amplexus explicuisse locus.

 

Si tamen insidiae vel ahena repagula terrent,

 

Fac pateat demptâ ianua laxa serâ.

 

Captiuum gemitu fertur reuocasse Magistrum,

 

Oblitus caueae psittacus ipse suae.

 

Eia graues resera, noue Iane patulcie, vectes;

 

Non erit haec dextrae gratia prima tuae.

 

Angelico, memini, patefactas impete portas,

 

Claustraq́ suffractis dissilüisse seris;

 

Cùm stupuit lapsas manibus, pedibusq́ catenas,

 

Vixq́ Petrus patulas credidit esse fores.

 

Nullus obit nostris obses vadimonia vinclis?

 

Liberat Herculeâ Thesea nullus ope?

 

O vbi nunc Minyis fidissima turba maritis,

 

Vincula pro captis ausa subire viris!

 

Aut qui VVandalicis obses ergastula neruis,

 

Ipse sui capitis iussit abire lytro?

 

Lux mea, pande fores, inamoenaq́ claustra resolue,

 

Et sine sidereas aetheris ire vias.

[p. 353]

 

Aut spectanda tuo vis ducar praeda triumpho,

 

Vt Scyticus caueae pompa Tyrannus erat?

 

En manus, en digiti rimis hiscentibus extant,

 

Cur ego non digitos tota manumq́ sequor?

 

Quâ caput, hâc reliquae subrepit cauda colubrae,

 

Cur mihi serpentis lubrica pellis abest?

 

Cortis obit toties volucris captiua fenestras,

 

Et notat an tacitae rima sit vlla fugae;

 

Nexaq́ sollicitans furtiuo vimina rostro,

 

Natiuas nemorum tentat adire domos.

 

O Catharis, niueiq́ polo comes agminis Agnes!

 

O casta Vrsulidum, Sophiadumq́ cohors!

 

Vos ego, dimidium vestri modò nobile testor

 

(Dimidium vester quod sibi iunxit amor)

 

Pandite ferratos, ergastula barbara, postes,

 

Inserar vt vestris dimidiata choris.

 

Dimidium felix, vinclis socialibus exsors,

 

Cui licet in plenas iam caluisse faces!

 

Lux mea, tam durum residet tibi pectore ferrum,

 

Vt neque captiuae commoueare prece?

 

Non ego, sed nostrae Tu maxima caussa querelae es;

 

Spectat enim laudes ista querela tuas;

 

Non benè conueniunt rigidis tua carmina clathris,

 

Quis queat in caueâ cantibus esse locus?

 

Libera quae vernis cantat auis Attica syluis,

 

Capta silet, solitos nec ciet ore modos.

 

Eia age, pande fores inamoenaq́ claustra resolue,

 

Et sine sidereas aetheris ire vias.

 

Aut tua si cupidam praeconia dicere temnis,

 

Inuidus in laudes efficiêre tuas.

[p. 354]

Psal. 141.
Educ de custodiâ animam meam, ad con-
fitendum nomini tuo.

Aug. in ps. 145.
LAvdo quantum possum, tenuiter, exi-
liter, infirmiter. quare? quia quamdiu
sumus in corpore, peregrinamur à Domino.
Quare sic laudas Dominum? non perfectè,
non stabiliter? Interroga scripturam; quia
corpus quod corrumpitur aggrauat animam, & de-
primit terrena cogitatio sensum multa cogitantem.
Tolle mihi corpus quod aggrauat animam
& laudo Dominum. Tolle mihi terrenam ha-
bitationem, deprimentem sensum multa
cogitantem, vt à multis in vnum confluam,
& laudo Dominum. Quamdiu autem ita sum,
non possum; praegrauor.

Nihil enim praesens vita differre videtur à carcere, sed sicut cùm triste illud introimus
habitaculum, circumdatos ac vinctos vide-
mus catenis, ita etiam nunc, si (extra omnia
nos phantasmata collocantes) vnius cuius-
que ingrediamur vitam, eiusq́ue animam
contemplemur, videbimus eam durioribus
ferro vinculis colligatam. Chrys. in c. 4. Matth. ho. 14.

Amb. lib. de bono mortis, cap. 2.
In exitu ipso videamus, quemadmodum
anima decedentis, paulatim soluat se vinculis
carnis, & ore emissa, euolet tamquam carcereo
corporis huius exuta gurgustio.

[p. 355]

Greg. cap. 17. in c. 7. Iob.
Carcere homo circumdatur, quia plerumque
& virtutum profectibus, ad alta exurgere ni-
titur, & tamen carnis suae corruptione prae-
peditur, quâ bene exui Psalmista deprecatur
dicens: Educ de carcere animam meam.
Sancti autem viri, quia scriptum est, cor-
pus quod corrumpitur, aggrauat animam, inten-
tione iam quidem vltra semetipsos eminent,
sed tamen adhuc infirmitatis suae incertis
motibus subditi, corruptionis suae se carcere
clausos dolent. Ait ergo Iob; numquid mare sum
ego, aut cetus, quia circumdedisti me carcere? ac si a-
pertè diceret; mare vel cetus (iniqui videli-
cet, eorumq́ue auctor malignus spiritus)
quia effraenari ad solam perpetrandam ini-
quitatis licentiam appetunt, rectè poenae suae
carcere constringuntur; Ego autem quia iam
aeternitatis tuae libertatem desidero, cur adhuc
meae carcere corruptionis premor?

Ambr. in psal. 118.
Videmus in hoc saeculo insertos nexibus ca-
tenarum reos, in specie pompae miserabilis du-
ci, & nonnumquam patiuntur insontes, vt
tolerabilius sit mori, quàm talia subire sup-
plicia. Optant vtique audiri bene sibi con-
scij. Optant etiam hi qui grauibus flagitijs
vrgentur, poenam, mortis celeritate transige-
re, vt aliquanta compendia poenarum lu-
crentur. Spes est etiam de iudicis misericor-
dia. Ipso exilio claustra carceris duriora sunt.

Quemadmodum [igitur] eorum qui in

[p. 356]

carceres conijciuntur; hi quidem in afflictio-
ne carceralium vinculorum detinentur, in-
troclusi diuturniore temporis morâ; illi verò
ab eâ calamitate submouentur, sic & animae.
Etenim hae distinentur in praesenti vitâ diu-
tiùs; aliae minùs, prò cuiusque merito, digni-
tatéve, iuxta Diuinae sapientiae profundita-
tem, sic vt mens nulla hominum, ea possit at-
tingere, quae de vnoquoque nostrum ipse
Creator praeuidit. Non audis dicentem Da-
uid: Educ de carcere animam meam? Non audisti
vt sancti eius exsoluta anima est? quid rursus
Simeon, Dominum nostrum pio vlnarum
astringens complexu, cuiusmodi vocem e-
misit? nónne hanc? Nunc dimittis seruum tuum
Domine. Ei enim qui ad supernum & coele-
ste domicilium festinus contendit, supplicio
omni, omni carcere grauior est haec inhabitatio
corporis. Basil. hom. im Martyr Iulittam.

O misera sors hominis cùm hoc per-
didit ad quod factus est! ô durus & dirus
casus ille! heu quid perdidit & quid in-
uenit! quid abscessit, & quid remansit?
perdidit beatitudinem ad quam factus est;
inuenit miseriam, propter quam factus
non est. Abscessit sine quo infelix est, &
remansit quod per se, non nisi miserum est.
AErumnosi! vnde sumus expulsi? quo sumus
impulsi? vnde praecipitari? quo obruti? A pa-
triâ, in exilium; à visione Dei in coecitatem

[p. 357]

nostram; à iucunditate immortalitatis, in a-
maritudinem & horrorem mortis. Misera
mutatio! de quanto bono, in quantum ma-
lum! graue damnum, grauis dolor, graue to-
tum! sed heu me miserum vnum de alijs mi-
seris filijs Euae elongatis à Deo! quid incoepi?
quid effeci? quò tendebam? quò deueni? Ansel. in prosolog. cap. 1.

Hugo de S. Vict. li. 4. de anima, cap. 4.
Dissolue me, oro, à vinculis, quibus constrictus te-
neor, vt relinquens ista omnia, tibi festinem,
tibi soli inhaeream, soli intendam.

Hinc me, Christe potens, educ iam, quaeso malisq́

Queis crucior medicam protinus affer opem.

Vnum homini est certumq́ bonum, fixumq́, beata

Vita; animus cuius languet amore meus.

Naziā. carm. de exter hominis vilitate

Aug. medit. cap. 13.
Felix anima, quae terreno resoluta corpore li-
bera coelum petit! secura est & tranquilla, non
timet hostem neque mortem, habet enim
semper praesentem, cernitq́ue indesinenter
pulcerrimum Dominum, cui seruiuit, quem
dilexit, & ad quem tandem laeta & gloriosa
peruenit.

Aug. solilo. cap. 23.
Tu [ergo] Domine expectatio Israël, de-
siderium ad quod suspirat cor nostrum quo-
tidie; festina, ne tardaueris; surge, propera &
veni, vt educas nos de isto carcere, ad confitendum
nomini tuo.

Veni Domine, & noli tardare, veni Do-
mine Iesv, veni & visita nos in pace; veni &

[p. 358]

educ vinctos de carcere, vt lętemur coram te, cor-
de perfecto; veni saluator noster; veni desi-
deratus cunctis gentibus, ostende faciem
tuam & salui erimus; veni lux mea, redem-
ptor meus, educ de carcere animam meam, ad con-
fitendum nomini sancto tuo! O verè felices, qui è
carcere ad palatium peruenerunt! Aug. solilo. cap. 35.