De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (3 delen)
(1976)–Arnold Houbraken–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 250]
| |
PIETER DANKERS de RY is geboren t' Amsterdam in 't jaar 1605. Hy was een goed schilder van pourtretten. Zyn penceelkonst was zoo in Nederland als in andere gewesten geagt, als aan dit onderstaande vaersje, in zyn tyd tot zyn lof gerymt, blykt.
O wyd befaamde Konst die menig Ryk doorwandelt,
Als gy uw eel penceel wel naar het leven handelt,
Gelyk aan 't Poolsche Hof heeft menigmaal gedaan
De Ry, daar van zyn hand veel brave stukken staan.
Gelyk de luister der Zonne, die 's morgens uit den dageraad geboren is, uitgeschenen, in eenen benevelden avondstond wegzinkt: even dus is het ook met het menschelyke leven. Het jaar 1606 heeft verscheide Zonnen aan de kimme van den konsthemel zien opgaan; en weer andere na zy de waereld alom beschenen hadden, zien ten grave dalen. Onder deze was Karel van Mander Konstig schilder, en Schryver van het leven der Konstschilders. Ook zouden wy (om zyne verdiensten) verpligt zyn geweest, hem onder de braafste Nederlandse Konstschilders te gedenken, ten ware zyne levenswyze, en wat hy gewrogt heeft, uitvoerig ware beschreven, 't geen in den tweeden druk van 1618. agter zyn werk geplaatst is. Dus wy van hem niet te zeggen hebben als (wyl door verzuym het jaar, en de maand waar in zyn sterftyd is voorgevallen, daar in is vergeten) dat hy zynen levensloop geeindigt heeft op den 11 van Herfstmaand, in 't jaar 1606. oud 58 jaren, en dat de puikdigter J. v. Vondel 't zyner eere dit vaers op zyn beeltenis gemaakt heeft: | |
[pagina 251]
| |
Sic itur ad astra.
Men ziet den Geest van ouden Karel zweven,
In deze prent, maar levender in't werk
Van 't Schilder boek, waar in de Schilders leven,
Na hunnen tyd, zyn pen, in 't worstelperk
Der Schilderkonst, de leerb're jeugt leert stryen
En worstelen, op't voorbeeld van Natuur,
En haar ontvouwt den zin der schilderyen
Van Nazoos Dicht, dat Jovis blixemvuur
Braveert met zyn gestalte wisselingen,
Zoo goddelyk en konstiglyk verknogt
Als Mander haar ontknoopte, en op dat zingen
D'Orakels van dien Held te voorschyn brogt.
Wat eischt dit beelt? geen gout, nog geen juweelen,
Een Schilders kroon van d'edelste penceelen.
MDCLVII.
Als mede dat hy een Zoon naargelaten heeft KAREL genaamt, zyn Vader niet ongelyk in Konst en vernuft. Inzonderheid was hy berugt door 't schilderen van Pourtretten, waarom hy ook door den Koning van Denemarken is ontboden geweest, daar hy zig door zyn Konst en gedrag bemind heeft gemaakt, en van daar veel roem en voordeel weg gedragen. Dit bevestigt de Prins der Nederduitsche Dichteren in 't hoofd van 't vaars dat hy op't afbeeldsel van zyn Koninglyke Majesteit, te Denemark, Noorwegen en Gotten, Frederik den III, door onzen van Mander geschildert, gemaakt heeft, daar hy hem noemt Hofschilder van zyn Majesteit, en vorders zig dus laat hooren: | |
[pagina 252]
| |
Den geest van Mander, om de Majesteit te malen
Van Koning Frederik, ontbreekt geen verf, maar vier,
Dat uit vier Kroonen gloeit met levendige straalen,
Of uit zyn Noordstar geeft een' Goddelyken zwier.
Wat raat? de Schilder zit bekommert, en verlegen.
In groote zaaken mist de Konst haar kragt, en eisch.
Penceelen zyn te ligt om Scepters op te weegen;
Dies maald hy in 't verschiet de Zee, en 't Zeepaleis,
De Sont, en Kroonenburg, op dat men 't beeld mogt kennen.
De flaauwe schildergeest met merken van de Kroon
Zyne onmagt sterken mogt, eer hy verflaaude in 't rennen.
Zoo strykt' de Konst haar vlag voor's Konings glans en troon.
En gelyk deze alleen door de verstandige leerlessen tot die hoogte in de Konst geklommen is geweest, zoo zyn 'er ook meer brave mannen door zyn onderwys voortgesproten, als Jaques de Moschero, Korn. Engelsz, Hendr. Gerretz., Fr. Venant enz. inzonderheid Frans Hals. 'T schynd my toe dat des ouden Karels Zoons Zoon meê een oeffenaar dier Konst geweest is, uit dit vaers, dat Vondel op zyn eigen Afbeelding door hem geschildert maakte, dat dus luid:
Ik sloot een' ring van tienwerf zeven jaren,
Toen Mander, wiens penceel, zoo ryk begaaft,
Op 'sGrootvaêrs spoor en faam ten hemel draaft,
My schilderde, bezaait met gryze haaren,
| |
[pagina 253]
| |
Daar Fredriks Kroon ontzien word, en benyd.
Zoo kan myn schyn nog leven na myn' tyd.
MDCLVII.
|
|