Geld verdienen zal ik er nooit aan. Briefwisseling Ed. Hoornik en A.A.M. Stols, 1938-1954

[p. 304]

267 Ed. Hoornik aan A.A.M. Stols, 23 november 1942

[Hoorn,] 23 Nov. [194]2⁹¹³

Beste Sander,

Eerst een keelontsteking, toen een paar nieuwe verzen, hebben mij er van afgehouden de essays voor den bundel ‘Met hart en ziel’ bij elkaar te zoeken. Ik zal dat nu deze week doen; Zaterdag en Zondag a.s. ben ik in Den Haag; ik bel dan wel op, wanneer je me kunt ontvangen.

Misschien wil je eens zien of ik nog honorarium te goed heb; financieel sta ik er niet zoo gunstig voor.

Door een vergissing in de vorige afrekening sta ik nog bij je in het krijt, maar daar staat tegenover, dat ik nog geen honorarium kreeg voor het rijmboekje ‘Mijn dochter en ik’, voor de verzen opgenomen in den bundel ‘Stille Opmarsch’ - zooals je je herinneren zult; gaf ik Den Brabander ƒ10.- na een telefoongesprek met jou⁹¹⁴ - en voor ‘Dichterlijke Diagnose’. Ik hoop, dat er van de andere boekjes inmiddels ook weer iets is verkocht; ik zou graag tegen St. Nicolaas wat geld hebben.

Voor mijn genoegen vertaalde ik een novelle van Paul Sartre; helaas zijn de meeste novellen uit ‘Le Mur’ voor Hollandsche verhoudingen ongeschikt; ik gebruik het vertaalde stuk nu maar voor lezingen; het is zeer actueel.⁹¹⁵

Over Jan Campert zal Joyo Bouvy, die hem Zaterdag heeft opgezocht, je wel schrijven; tot nu toe zijn alle pakjes aangekomen.⁹¹⁶

Mocht je Zaterdag of Zondag verhinderd zijn, schrijf dan even naar mijn Amsterdamsche adres.

Eventueel blijf ik tot Maandag. Enkele dingen bespreek ik liever mondeling.

Hartelijks

Je Eddie

N.B. Misschien wil je er eens over nadenken, of je vermogende of goedgezinde menschen kent, die bereid zijn een bundel, of grootere gedichten als Geboorte of Requiem in handschrift te koopen. Ook bezit ik nog een twaalftal ongebundelde verzen, die ik gaarne in een boekje wil overschrijven voor de liefhebber. In Amsterdam heb ik eenige exemplaren aan den man gebracht; misschien kun jij me helpen.⁹¹⁷

Zooeven hoor ik, dat Joyo Bouvy uitvoerig aan W. Hussem over Jan C. heeft geschreven; hij zal zich wel met je in verbinding stellen.⁹¹⁸ Het belangrijkste is, dat alle pakjes zijn aangekomen. Met mevr.

Campert⁹¹⁹ heeft Joyo Bouvy afgesproken, dat Greet iedere derde week van de maand een pakje zou verzorgen.

913 Geschreven op briefpapier van ‘A. van Beek. voorheen G. v.d. Pol, Hotel-Restaurant “De Doelen”, Hoorn’. Onder de datering schreef Stols: ‘André de Wit / p/a Mej. Bouvy / Hoofdtoren / Hoorn’; onder deze schuilnaam zat Hoornik ondergedoken.

914 Van Gerard den Brabander nam F.W. van Heerikhuizen tien gedichten in zijn bloemlezing Stille opmars op, namelijk ‘Sic transit’, ‘De dorpelingen’, ‘Aan God’ V (uit Vaart, 1932); ‘Dandy in Artis’, ‘Slavin’, ‘Kerk’ (uit Gebroken lier, 1937); ‘Miniatuur’ (uit Drie op één perron, 1938); ‘Jong Meisje op Amsterdamsche veerpont’ (uit Opus 5, 1937), ‘Vers, lieve wieg’ en ‘Al wie mij eens behoorden’ (uit Materie-Man, 1940). Alleen het gedicht ‘Miniatuur’ was afkomstig uit een bundel die door Stols was uitgegeven.

915 Jo Bouvy was erg Frans georiënteerd, dus waarschijnlijk was het idee om Jean-Paul Sartre (1905-1980) te vertalen van haar afkomstig. De Franse filosoof schreef essays, romans en toneelstukken. Het korte verhaal ‘Le mur’ verscheen in 1937 in La Nouvelle Revue Française; in 1939 werd het samen met vier andere verhalen gebundeld en onder de titel Le mur door Gallimard te Parijs uitgegeven.

916 Op 21 juli 1942 werd Jan Campert gearresteerd bij een poging om joden over de Belgische grens te brengen. Na een gevangenschap van drie maanden in Breda, werd hij naar het kamp Haren bij Sint-Michielsgestel overgebracht en van daaruit, via Amersfoort, gedeporteerd naar het concentratiekamp Neuengamme, waar hij op 12 januari 1943 aan een longontsteking overleed.
Op 23 november verbleef Jan Campert waarschijnlijk in Haren, want op 19 november schreef hij nog aan Han G. Hoekstra: ‘Ik ben nu vandaag ruim een maand hier na het drie-maandelijksch Breda'sch verblijf en dit is het eerste levensteeken dot ik geven mag. Het heeft hier z'n voor m z'n tegen. Met zes man in een eel van 3½ bij 2½ en een venster van 50 bij 75 cm ergens in de hoogte benevens een half uur luchten per dag, hetgeen ook wel eens wordt overgeslagen, heeft ontegenzeggelijk zijn bezwaren. Van eigen werk is geen sprake. Dat is verboden. Er staat tegenover, dat we weer net zooveel post mogen ontvangen als goede geesten willen zenden, [...]. Van het verdere verloop van mijn zaak weet ik nog niets. Alleen werd mij hier een Schutzhaftbefehl uitgereikt, hetwelk volgens insiders overeenstemt met een bevel tot inhechtenisneming.’ (Han G. Hoekstra, Over Jan Campert, Amsterdam 1946, p. 63.)

917 Hoornik kende de maecenas Joan Thyo Stakenburg (1917-1980), die, na een paar jaar advocaat te zijn geweest zijn ambt had neergelegd en van zijn familiekapitaal leefde. Hij was naaste medewerker geweest van antisemiet Arnold Meijer, aan wiens noodlijdende Nationaal Front hij in 1940 of 1941 ƒ 20.000,- had geschonken. Gerrit Achterberg herinnerde zich: ‘Dit kereltje, dat als curiositeit handschriften verzamelt en een soort jurist is, had als eenige goede eigenschap dat hij onze biertjes enz. betaalde.’ Stakenburg had Gerrit Achterberg en Gerard den Brabander financieel gesteund door hun handschriften aan te kopen (W. Hazeu, Gerrit Achterberg. Een biogrofie, Amsterdam 1988, p. 408-409.)
Stakenburg steunde ook Hoornik, zo blijkt uit brieven van Hoornik aan Stakenburg van 22 en 23 september en 11 november 1941, waarin Hoornik verzocht om een lening. Mogelijk doelde Hoornik onder meer op hem, toen hij schreef enige handschriften am de man te hebben gebracht.

918 De in Den Haag woonachtige schilder en dichter Willem Hussem onderhield in de oorlogsjaren nauwe contacten met J.C. Bloem, Jan R.Th. Campert, Clara Eggink en Anton Donkersloot. Of hij Stols over Campert heeft ingelicht, is niet achterhaald.

919 Waarschijnlijk de moeder van Jan Campert, Johanna Maria Anna Campert-Van Hall. Campert was in 1942 niet getrouwd. Wel was hij achtereenvolgens gehuwd geweest met de actrice Wilhelmina Broedelet (1928-1933) en met Clara Eggink (1936-1940).