Geld verdienen zal ik er nooit aan. Briefwisseling Ed. Hoornik en A.A.M. Stols, 1938-1954

[p. 169]

138 Ed. Hoornik aan A.A.M. Stols, 10 oktober 1940

[Amsterdam,] 10-X [19]40

Beste Sander

De teekeningen bij ‘Mattheus, Geboorte enz’ zijn niet slecht, maar ze passen niet bij de verzen. Ik voel er niet veel voor. Vooral de teekening bij ‘Achter Glas’ is oer-burgerlijk, hoe aardig ook gedaan.⁵²¹

Zou je mij even willen berichten hoe je tegenover dien bundel van Donkersloot staat; hier hangt nml. van af, of ik de bundel van Evenhuis accepteer, en deze jongeman wacht al geruimen tijd op antwoord.

Het lag in mijn bedoeling de meeste bundels de volgende week samen te stellen (van de debutanten) en de andere aan te vragen.⁵²² Ik kan je er dan een aantal tegelijk zenden. Je weet nooit, wat er gebeurt.

Binnendijk wil in December over mij in Groot Nederland schrijven, in hoofdzaak over den nieuwen bundel.⁵²³ Wil je hem ‘Mattheus, Geboorte enz’ sturen, en is het mogelijk, dat hij 1 November een exemplaar van ‘De erfgenaam’ ontvangt?

Ik vergat aan 's Gravesande te vragen, of hij de proeven van ‘Mattheus’ (3e druk) wil corrigeeren. Ik zou het erg prettig vinden, wanneer hij het deed. Toen ik het exemplaar met de teekeningen van Landers in handen kreeg, las ik er hier en daar nog eens in.⁵²⁴ 't Is ellendig, maar het staat me tegen. Iets dergelijks had ik ook al bij de correctie van ‘De Erfgenaam’. Zoodra ik afstand van mijn gedichten gekregen heb, vind ik ze ongenietbaar. Vermoedelijk heeft ieder dichter perioden van over- en onderschatting; ik heb dit in hevige mate. Trots en deemoed wisselen elkaar af. Voorloopig schrijf ik niet meer. Ik kan niet meer helder voor mij uit kijken, naar wat komen zal, noch verstandelijk, noch intuïtief. Vroeger liepen we althans nog naar de oorlog toe. Ik doe mijn best foutieve kanten te ontdekken bij Bruning,⁵²⁵

Wigersma⁵²⁶ e.a., maar liever keer ik terug tot Dostojewski.

Antwoord mij s.v.p. even over Donkersloot en over die bloemlezing uit ‘Werk’ en ‘Criterium’. Dan is dit tenminste klaar.

Hartelijks

Je Eddie

Bij een herdruk van ‘Mattheus enz’ moet vervallen het gedicht:

Dagdroom (blz 80)⁵²⁷

voorts staat op blz. 58, tweede regel van onderen:

en fluistert, hoe die taak hem lok...

Taak moet zijn: haak.

521 Blijkbaar was het de bedoeling om van de derde druk van Geboorte, gevolgd door Mattheus en andere gedichten een geïllustreerde uitgave te maken met tekeningen van Anton Landers, maar de in 1941 verschenen herdruk bevat geen tekeningen. ‘Achter Glas’ is een afdeling in deze bundel (p. 65-80).

522 In Helikon jaargang 1941 debuteerden C. Buddingh' met Het geïrriteerde lied, Max Dendermonde met Tijdelijk isolement en Pierre H. Dubois met In den vreemde.

523 D.A.M. Binnendijk schreef pas in februari 1941 over De erfgenaam in Groot Nederland 39 (1941) 3 (maart), p. 149-152.

524 Antoon Jacobus Marinus (Anton) Landers (geb. 1912) volgde een opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag en was schilder en illustrator.
Hoornik doelde op de tekeningen die Landers voor de derde druk van Mattheus in Geboorte, gevolgd door Mattheus en andere gedichten had vervaardigd, maar die daarin niet zijn opgenomen.

525 Henri Bruning (1900-1983) was, samen met zijn jonggestorven broer Gerard Bruning, fel-katholiek. Zijn voorkeur voor een strak geordende gemeenschap bracht hem er op den duur toe politiek uiterst rechtse opvattingen te koesteren. Voor de oorlog was hij actief in Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal-Socialisten). In de herfst van 1940 werd Henri Bruning lid van de NSB. Vanaf het eerste nummer, in januari 1942, tot juni 1942 zou hij hoofdredacteur zijn van De Schouw, het blad van de Nederlandsche Kultuurkamer. Na zijn aftreden als eindredacteur bleef hij als publicist actief en gaf blijk van groot enthousiasme voor de poëzie van de nieuwe orde. Over Henri Bruning zouden Hoornik en A.A.M. Stols in januari 1941 een meningsverschil hebben, omdat Hoornik Bruning, ondanks zijn lidmaatschap van de NSB, als een groot letterkundige zag, terwijl Stols hem volledig afwees. (Zie br. 168-170.)

526 De chemicus Baltus Wigersma (1877-?) was in 1932 toegetreden tot de NSB. Vanaf 1937 was hij voorzitter van de stichting ‘De Waag’, die het gelijknamige weekblad uitgaf, en maakte hij tijdens de oorlog voor de radio propaganda voor de NSB. Wigersma had veel bewondering voor het werk dat Hitler en Goering in Duitsland verrichtten.

527 In de derde druk van Geboorte, gevolgd door Mattheus en andere gedichten is het gedicht ‘Dagdroom’ komen te vervallen en werd de paginering vanaf het gedicht ‘Eenzaamheid’, dat nu op p. 80 kwam te staan, aangepast.