Memoriën en adviezen (2 delen)

[p. 457]

Register van zaken.

(Hierin zijn ook de plaatsnamen opgenomen; de cursiefgedrukte nummers der bladzijden geven aan, dat het onderwerp niet in de tekst van Hooft voorkomt, maar in de toelichting.)

Admiraliteit, Colleges van -: I 314. Rechtspraak door de -: I 161; II 418.

Afdanking van krijgsvolk: II 207.

Afgoderij: II, 72.

Afzwering van Filips II: I 290, 352; II 64.

Aken, contrareformatie te -: I 6.

Alkmaar, kerkelike onenigheden te -: I 2, 3, 48, 142, 163, 167, 195, 215; II 211 vg., 212 vg., 221, 224, 270, 288.

Alomtegenwoordigheid van Christus: II 238.

Amiens belegerd: II 188.

Amsterdam, geschikt gelegen voor de zeevaart: I 179, 244; aard der regering van -: II 55; reputatie van -: II 211; zó volkrijk, dat verdraagzaamheid geboden is: I 90, 179; II 131, 223; blijft Spaans: I 58, 59, 211; bestuur van - zeer fel in de geloofsvervolging: II 268; verandering der regeering en satisfactie: I 103, 133, 144, 323, 324; in de tijd van Leicester: I 42; II 219, 398; tegenover het Dordtse stapelrecht: II 84; geschil met Haarlem: II 85; steunt de Alkmaarse Calvinisten: I 83; practijken om 't stadsbestuur contraremonstrants te maken: I 70, 71, 74; houding van - in de kerkelike twisten: I 15, 24, 49, 52, 72, 137, 168, 194, 212, 248, 249, 259, 301; II 227, 237, 404, 410 (zie: Contraremonstranten); anti-remonstrantse troebelen in 1617: I 145, 148, 168 vgg., 210, 234, 241, 242 vg., 251, 315, 340, 353.

[p. 458]

Anthropomorphiten: II 32.

Antwerpen, rekest van - tegen de plakkaten (1551): I 257, 357; II 83, 341.

Apostelen, gebreken der -: II 58; zie verder: Geesteliken, gebreken der -.

Areopagiten: I 253.

Arianen: I 218; II 32, 150, 396.

Aristocratie, zie: Regering.

Armenzorg: I 179; II 45; zie verder: Godshuizen.

Artikelen, Twaalf - des geloofs: I 78; II 177.

Avondmaal: I 308; II 39, 159; disputen over het -: II 313, 319; volgens de Gereformeerden: II 126.

Ballingen uit de jaren na 1566: I 12, 16, 58, 162, 193, 250, 264, 299; II 140, 141.

Bankroetiers onder de kerkbestuurders, zie: Kerk.

Beemster, drooglegging van de -: I 338.

Belofte, zie: Eed, en Doopsgezinden.

Bergen (in Henegouwen), beleg van -: II 19.

Bergerac, Edict van -: II 20.

Besnijdenis: II 158, 159.

Bestand, Twaalfjarig - gesloten: I 158, 159, 299, 352.

Bewindhebbers der O. Ind. Compagnie: I 71; II 402, 405, 406.

Bezendjng van wege de Staten van Holland (1615): I 72, 132, 194, 258; II 403, 411, 415.

Bibliotheek van de stad: I 7, 47; II 233.

Bijbel, Gezag van de -: II 80; door allen te lezen: I 26, 149; II 49, 247; duidelik of duister?: I 149, 275, 276, 295; verschil tussen de vertalingen van de -: I 47, 275; II 258, 307-310.

Bisdommen, instelling der - in 1561: I 1, 80, 81, 172, 288; II 104.

Boeken, verboden -, zie: censuur.

Bohemen, godsdienstwisselingen in -: I 247.

Bourbourg, vrede van -: I 351; II 441.

Bourgondiërs, de Nederlanden aan de - onderworpen: I 259, 289.

Bouwen: buiten de muren der stad: I 188; II 369, 370, 372, 373, 375 vg., 381, 382.

[p. 459]

Brabant: II 125; de Brabanders: II 40, 54; afgescheiden van de Unie van Utrecht: I 6, 29, 101; II 267; Staten van - voor Frankrijk in 1584: II 11; handel op -: I 337.

Brandenburg, godsdienstwisselingen in -: I 239, 247, 258.

Breda, toelating van - tot de Staten-Generaal: II 440; vredehandel van -: I 311.

Brielle, de Contraremonstranten te - door Amsterdam gesteund: I 72, 132, 194, 208; II 403, 411, 415.

Brugge, beleg van -: II 18.

Brunswijk, oorlog tussen de Hertog van - en de stad: I 9.

Brussel, beleg van -: II 15, 18.

Burgemeesters van Amsterdam tegenover de Raad: I 192, 193 (zie: Scholarchen); gages der -: II 407; verkiezing der -: I 70, 71; II 219, 402, 405 vg.

Burgerij, zie: Eed, eh Regering.

Burgerweeshuis: II 383.

Burgervendels: II 374; zie: Schutterijen.

Catechismus: I 296; II 257; velerlei -: I 47; vragen omtrent de praedestinatie in de -: II 328; betekenis van de - volgens Hooft: II 122 vg.

Censuur, op boeken (verbod van -): I 46; II 87, 99, 105, 254, 265, 269; der kerk op zedelik gebied: I 81.

Chambres mi-parties (volgens het Edict van Nantes): I 85, 141, 147, 263; II 20.

Chiliasten: II 197.

Christelike deugden: I 92 vg.

Clausule van inhibitie: I 117.

Coelibaat: II 127.

Commissarissen, van kleine zaken: II 393.

Conferentie der Staten van Holland met de predikanten tijdens Leicester: II 56, 76, 343; in Den Haag in 1611: I 65, 181, 212; II 401, 411, 415.

Confessie, betekenis van de - volgens Hooft: II 123,124; gezag van de - als menselike inzetting: I 26, 27, 230; II 179, 352; herziening van de -: I 47, 48, 138, 206, 212, 220, 229, 264, 296, 298, 335; II 258 vg., 424; Nederlandse -: I 130; II

[p. 460]

39, 40; van andere kerken: I 91; ondertekening van de -: II 212, 220, 221, 295; van Augsburg: I 47, 138, 206, 296; van Straatsburg: I 47, 138, 206.

Confessionisten: I 268.

Concilie, van Cyprus: I 228; van Nicaea: I 39, 218, 256, 270, 378, 383; van Trente: I 255, 288, 330.

Consenten: I 108, 159, 186; II 420, 423, 429, 431, 432.

Contrareformatie in Duitsland: II 233.

Contraremonstranten (Gereformeerden): I 323, 397, 404, 421; onverdraagzaamheid en vervolgzucht der -: I 3, 4, 5, 52, 60, 61, 75, 78, 84, 85, 95, 96, 134, 135, 140, 167, 213, 355; II 111, 112, 273, 351; hun wens om alleen de regering te bezetten: I 84; II 225, 254, 270, 290; tweedracht onder de -: I 35; te Hoorn: II 357, 359 (cf. Brielle); houden afzonderlike vergaderingen te Amsterdam: I 132, 196, 208, 251, 261; II 403; hun godsdienstoefeningen worden elders belemmerd: I 209, 253, 262.

Convooi- en licentgelden: I 146, 159 vg., 186 vg., 337; II 207, 412, 418.

Dantzig: I 236.

David-Joristen: II 396.

Delft, Synode te -: I 296; onlusten te -: I 262, 299; II 416.

Democratie, zie: Regering.

Denemarken, handel op -: II 4; verandering in de godsdienst: I 239; vredespogingen van - in 1587: II 89; tractaat met Zweden (1613): II 149; in de Brunswijkse oorlog: I 9; moeilikheden met - tijdens het Bestand: I 237; II 427; bestellingen van Prins Willem in-: I 299.

Deventer: I 261.

Diakenen, de collecte der -: II 383, 400.

Dillenburg: I 299.

[p. 461]

Disputeeren over geloofszaken is onvruchtbaar: II 184.

Doop (Kinder- en Wederdoop): II 159, 161, 175, 176, 195, 197, 242.

Doopformulier, kwestie over 't- te Amsterdam (1613): I 78; II 257 vg.

Doopsgezinden, (Mennonieten): I 17, 18, 46, 379; II 53, 54, 83, 92, 172, 204; menswording van Christus: II 248; hun onderlinge verdeeldheid: I 362; II 181; vele Doopsgezinden vóór 1572 gedood: I 17, 21, 201; II 267, 268; vrijheid voor de -: I 312; vergaderingen der - door de Gereformeerden verstoord: I 17, 18, 20, 46, 133; II 98, 99; in Wesel en Emden vervolgd: II 42, 273; in Friesland vervolgd: I 46, 51; II 271, 272, 273; belofte der -: II 25-29.

Doornik ingenomen door Parma: II 15, 16.

Dordrecht komt bij de oppositie in de Staten van Holland: II 414; stapelrecht van -: II 84; synode te - (1574): I 46; II 265; zuid-hollandse synode te -: II 220, 221.

Drost van Muiden: I 69, 250.

Duitsland, weg op -: II 368; verdeeldheid in -: I 9; religievrede in -: I 342 vg.; godsdienstige veranderingen in -: I 239, 247.

Duurte en hoge huren: II 384.

Dwalingen komen bij allen voor: II 116.

Echtscheiding: II 177.

Eed, of Belofte: II 26; aan de nieuwe souverein (de Prins): II 1, 2, 8, 9; burger-: I 102, 103; II 392; van burgemeesters, vroedschappen enz: I 102, 103, 168, 196; II 387, 392; van het garnizoen aan de Magistraat: I 197; zie: Predikanten.

Eedgenootschap, zie: Zwitserland.

Eenheid der Christenen: I 199.

Eenheid van maat en gewicht tijdens Alva: I 248 vg.

Eensgezindheid, weinig - onder de geleerden: II 241- 243, 254.

Emden: I 236; vervolgingen te -: I 46, 51, 167.

[p. 462]

Emder- of Condeeshoeckgen: I 17.

Emigranten uit de Zuid. Nederlanden: I 379; II 125, 152.

Engeland: I 299; - tegenover Spanje: II 48; godsdienstwisselingen in -: I 239, 247; verbond met - in 1585: I 290; verbond van 1596 en subsidies van -: I 35, 159, 186, 312; 342, 348; schuld aan -: I 187, 351; II 413; moeilikheden met -: I 237; II 427; dwalingen der kerk van -: II 198, 199; Hendrik VIII hoofd van de kerk van -: II 91.

Enkhuizen: I 143; visserij te -: I 144; in de strijd tegen Spanje: I 195; vraagt hulp aan Amsterdam: II 357; steunt Amsterdam in de Staten: II 394; proces tegen Blauhulck, te -: I 143; II 420, 421, 429.

Erfzonde: I 50; II 175.

Excommunicatie: II 69.

Facteurs: I 106.

Feest op S. Jacobs- en S. Pietersdag: I 183, 242.

Flacianen: I 247, 336; II 181.

Fortificatie der stad: I 118; II 373, 374, 377 vg., 386.

Frankfort: I 170; missen te -: I 75; contrareformatie in -: I 6; II 42.

Frankrijk, gebreken van -: II 19; verzoeningspogingen der kerken van -: I 257; verdraagzaamheid in -: I 263, 267, 298, 383; godsdienstveranderingen in -: I 247; synoden der Gereformeerden in -: I 48, 138, 140, 141, 147, 164, 206, 368; II 179, 259; godsdienstoorlogen in -: II 188, 200; Prins van Oranje vóór -: II 16; Staten van Holland idem: II 23; - tegen Spanje: II 48, 49; verbond en hulp van -: I 35, 159, 186, 312, 342, 348; schuld aan -: I 351 (zie Hulptroepen); moeilikheden met - tijdens het Bestand: I 237; II 427.

Friesland, gematigdheid in - ± 1550: I 51; onverdraagzaamheid, speciaal tegen de Doopsgezinden: I 31, 46, 51; II 271 vg., 273.

[p. 463]

Fundamentele punten, alleen in - eensgezindheid vereist: I 90, 139, 200, 202 356; II 199.

Furie, franse -: II 341.

Gages van burgemeesters: I 108, 163; II 407; van Raadsheren: II 264, 393; zie: Presentiegelden.

Galenisten: II 255.

Garnizoen te Amsterdam: I 144, 340; II 374, 411, 423.

Gebed in de Raad: I 103; II 368.

Geestdrijvers: II 72.

Geertruidenberg, muiterij te -: I 41, II 398.

Geesteliken (priesters uit het O. Testament, Apostelen, Kerkvaders en Reformators) gebreken der -, onderlinge tegenstrijdigheid van de -: I 28, 36-40, 65, 79, 87, 129, 256, 270, 278, 373; II 101, 128, 171,172, 182, 185, 191, 282 vg., 295 vg., 317 vg.

Geloofsbelijdenis, zie: Confessie.

Geloof niet te dwingen: II 106 vg., 203.

Geloofsonderzoek van niet tot de kerk behorenden: II 97, 126.

Geloofsvervolging (on verdraagzaamheid en geloofsonderzoek in 't algemeen): I 18, 38, 139, 173, 200, 224, 278, 342; II 47, 50, 52, 59, 71, 73, 75, 80, 82, 90, 92, 100, 132, 139, 141, 145, 147, 157, 166, 167, 170, 184, 185, 196, 246, 248-253, 269, 271-275; door de Katholieken: I 146; II 144; onder Karel V: I 317, 357, 359; door de Spanjaarden: I 14, 21, 32, 51, 96, 167, 259, 265, 297, 309, 317, 359; II 27, 36 vg., 64, 66, 126 vg., 156, 168, 185, 267, 312, 316, 339; te Amsterdam voor 1578: I 133; in Engeland: I 61; in Francfort, Straatsburg en Wesel: II 42.

Genade, Algemeene -: I 56, 148 vgg., 294; II 329-332, 336.

Gent, Pacificatie van -: I 239, 312; II 255, 268; Edict van - (1578): II 63; beleg van -: II 5, 12 15, 16, 18.

Genève, kerkbestuur in -: I 82, 84, 130, 131, 157, 158, 207, 296, 362; II 57, 155, 157, 190 vg., 408, 415; - sluit een verbond met Frankrijk: I 8.

[p. 464]

Gereformeerden, zie: Contraremonstranten.

Geschutfabrieken: II 367.

God, voorstellingen van -: II 70; verborgen wil van -: II 239

Godshuizen: I 131, 179; II 383, 385, 389.

Goede werken, leer der -: I 93.

Gorkum, synoden te -: I 296. II 220 vg.

Gouda, geschil van - met Rotterdam over de binnenvaart: II 84.

Grafelikheid, op te dragen aan den Prins van Oranje: II 1-3, 3-10; Amsterdam tegen de -: II 1; resolutie daarop genomen: II 10.

Grauwemonnikenklooster: II 369.

Griekenland, regering in het oude -: I 9.

Grieks, betekenis van de kennis van het -: II 182.

Griekskatholieken: I 258; - te Venetië geduld: I 344.

Groentenmarkt: II 367.

Groningen, verdraagzaamheid in - ± 1550: I 51; reductie van -: I 143, 144, 146, 290; geloofsvervolging in -: I 167; twisten tussen - en de Staten-Generaal: I 144; II 188, 422, 430.

Haarlem, beleg van -: I 195; geschil van - met Amsterdam e.a. steden over de binnenvaart en de veerschippers: I 329; II 84, 85, 437; burgemeesters van - wordt de toegang tot de classicale vergadering geweigerd: I 215; uitzetting van twee burgers uit -: II 419, 421, 422; weigert de consenten voor 1619; zie: Consenten.

Haarlemmerpoort, sluis bij de -: II 368.

Hamburg: I 236; II 75.

Handel en scheepvaart: 1 30; vereisen verdraagzaamheid: I 334.

Hanze, verbond van de - met de Staten-Generaal: I 312, 342; II 234.

Haringpakkerijen: I 40.

Hebreeuws, kennis van het -: II 182.

Heidelberg, stad en kerkbestuur te -: I 90.

Heidenen, de deugden der -: II 244.

Hemels, kennis des -: II 346.

[p. 465]

Hessen, godsdienstwisselingen in -: I 239, 247, 258; II 427.

Hof van Holland, heeft zijn gebreken: I 198, 223, 320, zie verder: Rechtspraak.

Holland schiet vaak geld voor aan andere provincies: I 313, 351, 332; tegenover de andere provincies: I 326, 332, 346, 347, 382.

Hollanders als natie: I 27, 178, 180; II 41, 43, 49, 140.

Hooft, Corn. Pieterszn., zijn jeugd: II 235; als balling: I 356; II 164; in Antwerpen: I 359; in Koningsbergen: I 8; in Hoorn: I 303; zijn huwelik: II 78, 215, 216, 217; geen lid der gemeente: I 126 vg.; II 93, 111; zijn woning: I 17; lid der regering: I 13, 111; II 59; schepen: I 250; burgemeester: I 250, 366; in de Staten van Holland: I 13, 302; in de Gedeputeerde Staten: I 44, 302; II 220; tegen de souvereiniteit van Hendrik III: II 24; gast van de Prins: I 352.

Hoorn in de strijd met Spanje: I 195; de Contraremonstranten in -: II 357, 359.

Hostie der Katholieken: II 71.

Houtkopers: I 111, 113; II 365, 367, 371.

Houttuinen: I 110.

Hugenoten: I 263; hun synodes: II 320 vg.; zie ook: Synode.

Huishuren: II 258, 384.

Hulptroepen, franse - in ons land: I 314, 332, 351; II 436.

Hussieten: II 150, 202.

Huwelik, kerkelik of burgerlik -? II 51, 78, 205, 258.

Inquisitie: I 288, 309; II 127.

Interest, geld op -: I 159; II 209.

Irenisme in de Palts: I 257; II 443.

Italië, Gereformeerden in -: I 140.

Jenesche (Lutheranen): I 247, 336.

Jezuieten: I 44, 75, 82, 246, 336; II 132, 133, 145, 272.

Joden in Amsterdam: I 170; in Egypte: II 349, 350; in vele landen door de Christenen geduld: I 243, 344.

Kadijk: I 112, 113.

[p. 466]

Kamer van revisie: I 320.

Kamer, ‘de Geschilderde -’ op het stadhuis: II 375.

Kamerijk door de Fransen bezet: II 14.

Kaperij door de Engelsen (± 1575): II 274.

Katholieken: II 173, 396.

Keizer, macht van de -: I 259.

Kennemerland: I 338.

Kennis, elk heeft slechts gebrekkige -: I 281, 282; II 106 vg., 110, 116 vg., 128 vg., 138, 148, 165 vg., 193, 195 vg., 243, 348.

Kerk en Staat, zie: Overheid.

Kerken onder het kruis: I 175.

Kerkbestuur: I 53, 54; II 41, 42, 44, 45, 46; bevoegdheid van het -: II 129, 214; geldelik beheer van het -: II 267 (zie ook Diakenen); zonder eed of instructie: I 95, 158; onder het landsbestuur: I 92, 222; zie ook: Predikanten.

Kerkorde: I 333; II 217, 261, 265, 342 vg., 416.

Kerkeraad, veel bankroeten onder de leden van de -: I 2, 66, 131, 157, 378; II 231, 261, 266.

Kerkvaders: I 202, 338, 369; II 58, 196 vg., 201; zie: Geesteliken, en het personen-register.

Ketterstraffen, het recht tot - door de Overheid (zie verder Geloofsvervolging): I 20, 31, 96, 199, 266; II 162, 163, 245.

Keulen, tegenover de Nederlanden: I 6; geloofsvervolging in -: II 47 vg.; vredehandel te -: I 22, 311.

Koningsbergen: I 8, 236; II 233.

Kopenhagen: I 236.

Koran: I 7.

Krijgsraden, rechtspraak door -: I 161; verkiezing van de -: II 41.

Leertouwerijen: II 369.

Leeuwarden, synode van -: II 271; vervolging te -: I 167.

Legerhervormingen door Maurits: II 255.

Leiden, ontzet van -: I 195; samenzwering te - tijdens Leicester: II 189, 245; geschil tussen Haarlem en -: I 329.

[p. 467]

Libertijnen: II 174, 199, 270, 396.

Lidmaatschap van de kerkelike gemeente niet nodig: II 120, 121.

Lijfrenten: I 159, 186, 205, 412.

Lijnwaetmarkt: II 367.

Lijst van veroordeelden onder Leicester: II 76.

Lombarden: II 150.

Losrenten: II 205.

Lubeck: I 236.

Lutheranen en Lutheranisme: I 31, 240, 246, 336,; II 53, 58, 132, 133, 172, 204, 238, 252, 272; vrijheid van geloof voor de -: I 312; -: in Saksen: II 443.

Maasdijk: I 338.

Mahomedanen: I 46.

Makelaarseed: I 105.

Manichaeën: II 354.

Martelaars: II 395, 396.

Mastmakerijen: II 366.

Mechelen, beleg van -: II 16.

Medemblik, muiterij te -: I 41; II 398.

Medicijnen: II 255, 346, 347.

Meerderheid, recht der -: II 201, 202, 210; zie: Overstemming.

Mennonieten, zie: Doopsgezinden.

Menslikheid van Christus: II 180.

Metz door de Fransen bezet: II 14.

Middelburg: I 308, 330.

Middellandse zee, handel op de -: I 236.

Middelen, Gemene -: II 210; eenparige verpachting: I 333.

Milaan: I 257, 357.

Monarchie (in 't algemeen en de pogingen om de - in de Republiek in te voeren): I 19, 83, 102, 134, 166. 306, 320 vg.; II 84, 417.; zie: Regering.

Monophysie: II 177.

Monopolie: I 107.

Moren, uit Spanje verdreven; I 32, 76; in Mantua geduld: I 344.

Moskou veroverd door de Polen: I 9.

[p. 468]

Muiden zie: Drost.

Munster zie: Wederdopers.

Munt, onzekerheid in de -: I 300, 334.

Munters, valse -: I 86.

Naalden: I 41.

Nantes, Edict van -: II 404; zie: Chambres mi-parties.

Napels: I 257, 357.

Neringen, verplaatsing der - te Amsterdam van de Nieuwe naar de Oude zijde: I 110; II 364 vg., 369.

Nettenknoperijen: II 384.

Nijmegen, de wet verzet te - (1618): II 434.

Noorderkwartier van Holland: I 338.

Onverdraagzaamheid, zie Geloofsvervolging.

Oorbiecht: I 368.

Oorlogen in de Bijbel afgekeurd: II 71.

Oorzaken van de oorlog tegen Spanje.: I 81, 135, 167, 182, 186, 201, 205, 307, 309, 360; II 7, 27, 36, 38, 51, 60, 69, 73, 92, 340, 345; Gods hulp deed de oorlog winnen: I 68 vg.

Oost-Friesland: I 299.

Oost-Indiese Compagnie, opslagplaatsen der -: II 367; zie: Bewindhebbers.

Oostzee, scheepvaart op de -: I 179, 236.

Opkoop: I 107.

Opstand tegen Spanje, voorbereiding van -: I 299.

Opstanding van Christus: I 280.

Overheid, recht van de - in kerkelike zaken: I 2, 4, 9, 10, 26, 33, 54, 62, 65, 67, 83, 84, 95, 97 vg., 158, 171, 178, 196, 207, 245, 254, 255, 271, 287, 333, 345; II 38, 45, 47-49, 72, 98-104, 161, 212, 213, 240, 249, 261, 265, 278-280, 284, 293, 338, 359, 442; steun der - aan de kerk: I 4; II 113, 144, 153.

Overstemming: I 23-25, 57, 58, 62 vg., 129, 137 vg., 143, 160, 171, 195, 204, 210, 237 vg., 249, 258, 260 vg., 301, 321, 347, 382; II 24, 108, 237, 344, 430.

Overijsel aan de kant van Holland: II 429, 430, 433.

[p. 469]

Oudewater, onlusten te -: I 195, 262, 433.

Pacificatie van Gent, zie: Gent.

Palts, godsdienstwisselingen: I 28, 88, 100; II 49, 305; irenisme in de -: I 257; II 443.

Pandsteden: I 290.

Papisten: I 31, 46.

Paracelsisten: II 255, 347.

Paus gezag van de - in dogmaticis: I 140; II 179, 224.

Pelagianen: II 396.

Pest (1602): II 263.

Philippinisme (Lutheranisme): II 181.

Pikopslag: II 367.

Pinksterviering in Amsterdam: II 412.

Plakkaat tegen seditieuse boeken: I 252; II 416, 423.

Polen, tegenover Rusland: I 9; II 235; godsdienstwisselingen: I 247; verdraagzaamheid in -: I 263, 267, 298, 383; godsdienstvrede in -: II 341; Gereformeerden en Luthersen in -: I 44; II 341.

Portugezen in Amsterdam: I 245.

Praedestinatie: I 8, 44, 45, 50, 63, 86, 126, 130, 147, 162, 206, 239, 252, 253, 256, 295, 368, 376, 383; II 80, 173, 174, 231, 235, 321-328, 331-337, 355, 359, 395, 396, 406, 424.

Predikanten (der Gereformeerden en in 't algemeen), beroeping der -: I 30, 94, 133; II 44, 45, 79, 103, 226, 264; hun lust tot disputeren: II 276, 277; eerzucht: I 4, 5, 43, 44, 216, 217; II 240, 281 vgg.; gebreken: I 80, 127, 139; II 131-136, 154, 257 vgg., 266, 276; zij werken zonder eed of instructie: I 2; II 266; gedrag: II 79, 80; geldzucht: II 135, 136; heftigheid: II 192, 200, 246, 352; heerschzucht en onverdraagzaamheid: I 11, 16, 18, 19, 22, 25, 30, 84, 134, 136, 246, 335, 360; II 138, 142, 154, 219, 289, 292, 342; jong en onervaren kinderen van onvermogende ouders opgeleid tot -: I 246, 268, 335, 336, 367; II 220, 292; zij werken om loon: II 247; politieke eerzucht en daardoor vijandigheid tegenover

[p. 470]

de wereldlike overheid: I 18, 19, 43, 49, 53, 64, 72 vg., 81 vg., 84, 95, 97, 131 vgg., 178, 180 vg., 203, 208, 212, 215, 233; II 45, 46, 48, 50, 52, 61, 67, 76, 78, 137, 145, 215 vg., 219, 220, 221 vg., 395 vg., 417 vg.; bemoeien zich met de magistraatsbenoeming: I 203, 212; II 272, 277; tractementen en subsidies: I 5, 54, 94; II 233, 264, 400, 407; verwaandheid: I 66; heftigheid der vreemde -: II 164; tegenover Prins Willem: I 6; in Leycesterstijd: II 217, 343.

Predikaties te Amsterdam: I 198, 214, 223, 240; II 394 vgg.

Presentiegelden der burgemeesters: II 407; zie: Gages.

Privileges: I 259, 307, 333; van Amsterdam I 194; bescherming der privileges: II 20; de non evocando: I 330; de judicio sisti: I 330.

Pruisen, gebeurtenissen in - (1552, 1566): I 8; II 171, 186.

Psalmberijmingen: II 260.

Puriteinen, vervolging der -: II 173.

Raad, Hoge - van Holland: I 26, 198, 223, 320; beroep op de -: I 116; tractement der leden van de -: II 264; zie: Rechtspraak.

Raad van beroerten, aantal slachtoffers van de -: I 21.

Ragusa: I 236.

Ratelwacht: I 176, 234, 340; II 411.

Rechtspraak, criminele -: I 307, 320, 329; II 343, 344, 429; - door de Schepenen: I 160, 161, 346; II 80, 81, 418, 436; volgens de Scherpe Resolutie: I 161, 198.

Rederijkers: II 347.

Reformators, zie: Geesteliken.

Regering, wie verkiesbaar zijn: II 41, 43, 55, 57, 155 (zie: Vreemdelingen); voor één jaar verkozen: I 94; wijze van verkiezing: I 94; II 272; verant-woordelik aan de onderdanen: I 108; II 369; raadpleging der burgerij: II 25 (zie: Schutterijen); recht van weerstand: II 8, 9, 162; voordelen der aristocratiese -: I 1, 20, 23, 62, 80, 83, 102: 156, 157, 166, 168, 197, 236, 260; democratiese -,

[p. 471]

I 102; erfelikheidsrechten: I 156, 165; II 21 recht van protest in de vroedschap: II 25; macht van de vorst: II 21; zie verder: Monarchie.

Remonstranten: I 323, 336; II 396, 443; de vijf punten der -: I 163; II 345; vervolging der -: I 85; - te Amsterdam lastig gevallen: I 148, 353; II 409, 412; zie: Amsterdam, anti-remonstrantse troebelen.

Remonstrantsgezinde steden verenigen zich: I 197; - tegenover contraremonstrantse steden: II 254, 270, 293.

Rentebrieven: I 118, 186; II 373.

Rentekorting: II 204 vgg., 208 vgg.; tijdens het Bestand: II 412.

Resolutie, over rechtsingang van 1591: II 85, 421; - tot vrede der kerk I 63, 65, 171; II 237, 401, 410; Scherpe -: I 161, 191 vg., 198, 213, 233; II 408, 413, 417, 419, 421.

Rijksdag van Regensburg: I 272; van Worms: I 21; zie: Worms.

Rochelle: II 305.

Roomschen: II 204.

Rotterdam, met Gouda in geschil: II 84; visserij van -: I 144; gebeurtenissen in - tijdens het Bestand: I 5; tegen het recht van arrest der steden: I 308, 330.

Ruiterwacht: I 176, 234, 340; II 411.

Rusland in oorlog met Polen: II 235.

Sabellianen: II 32.

Sacramenten volgens Katholieken: II 105, 120, 126; volgens Luther: II 71, 105, 120, 126; volgens Zwingli: II 119; volgens Hooft: II 119, 120, 121, 123, 158.

Samosatenen: II 32.

Savoye, Gereformeerden in -: I 140.

Scheepstimmerwerven: II 367.

Schepenen nemen de rechtsregels van hun voorgangers over: II 338.

Scholarchen: I 50; II 227, 399.

Schoonhoven belegerd: I 195.

[p. 472]

Schotland, heftig optreden der predikanten in - tegen Jacobus IV (1597): I 6, 27, 42, 82, 136, 214, 239, 240, 272; II 76, 76-78, 273; in 1600: II 273.

Schulddelging gedurende 't Bestand: I 314.

Schutterijen: I 145, 176, 234; raadpleging der -: II 1, 2, 8, 13, 23.

Simonie: II 137.

Smeekschrift, der Edelen: II 37, 62; - der Gereformeerden (1566,): I 164; II 62 147; der Gereformeerden aan Matthias: II 63.

Sonttol: II 4, 427.

Souvereiniteit, provinciale -: I 259, 315, 333, 342, 348, 355; II 84, 85, 259, 428, 429 vg, 438; aan Hendrik III aan te bieden: II 11-13, 13 vgg.; 23; aan Aujou: II 17.

Spanje, Gereformeerden in -: 1 140; macht van-: II 37, 48, 65, 139; tyrannie van -: I 96 (zie: Geloofsvervolging door -); voortdringen van - in de tijd van Leycester: II 139; wreedheid tegenover de Indianen: I 32, 76; II 274.

Sparendam: I 338.

Spinnen van wol: II 384.

Staatskerk: II 225.

Staten-Generaal: I 64; besluiten bij meerderheid: I 249 (zie: Overstemming) tegenover Holland: I 301, 321, 326; toelating van Breda tot -: II 440; - over de souvereiniteit van Hendrik III: II 11

Steden, ontstaan der -: I 177, 243; - hebben elkanders rechtsgebied te respecteren: II 358; - onderworpen aan de besluiten der Staten: II 84.

Straatsburg, vraagt geloofsvrijheid (1548: I 257, 357; Contrareformatie in -: I 6; II 42.

Synoden: I 139, 164, 220; macht der -: I 247, 248, 258 vg., 369; II 97; beroepen door de Overheid: II 102; Gedeputeerden ter -: II 237; - van Delft en Gorkum: II 296; van Dordrecht (1574): I 46; II 265; - van Dordrecht en Gorkum: II 220, 221; van Leeuwarden: II 271; Nationale -:

[p. 473]

I 24, 29, 57 vg., 64, 146, 239 vg., 252, 367, 378; II 424, 427, 428, 433, 439, 441; Holland, Utrecht en Overijsel tegen de nationale -: I 144.

Talmud: I 7.

Toverij: II 219.

Triniteit: II 70, 178.

Troebelen in 1566: I 12, 264, 313, 323.

Tuchthuis: II 82.

Turken dulden de Christenen: I 169, 243, 344; II 274, 396; machtiger door de verdeeldheid der Christenen: II 142, 146; oorlogen tegen de -: I 9, 241; II 142, 143.

Tyrannie: I 102.

Ubiquiteit: II 443.

Ubiquitisten; I 31; II 238, 313.

Uitleg van Amsterdam, zie: Vergroting.

Uitzetting, recht van de Overheid tot - van burgers: I 143, 161, 251, 261, 322; II 420.

Utrecht, satisfactie van -: I 290; Unie van -: I 143 vg., 194, 204, 248, 255, 259, 289, 290, 301; II 5, 6, 9, 433; tijdens Leycester: I 42; II 218; aan de kant van Holland: II 430.

Veiligheid in Amsterdam: I 182.

Venetië: I 236, 257, 344, 357.

Verdraagzaamheid (vrijheid van geloof): I 8, 10, 33 vg., 85 vg, 91, 130, 200, 202, 224 vg, 257, 279, 368; II 28, 39, 47, 49, 60, 62 vg, 65, 110, 113, 124, 130, 131, 139, 144, 148, 156, 157 vg, 165, 169, 194, 195, 198, 200, 224, 225, 243, 312 vgg, 338, 348 vg; - gehuldigd door de Staten van Holland: I 12, 22, 62, 75, 334, 337, 356; II 61, 62, 82, 95, 98, 144, 152, 268; - van Hendrik III: II 19.

Vereniging, pogingen tot - der protestantse secten: I 3, 257; II 231, 319, 320.

Vergroting van Amsterdam, van 1593: II 378, 379, 385,

[p. 474]

392, 394; van 1612: I 104 vgg.; II 359 vgg.; buiten de Haarlemmerpoort: I 113; buiten de Anthonispoort: I 106, 113, 123; buiten de Amsteldijk: I 118.

Ververijen: II 366.

Verzetten van de wet: I 311, 315, 317, 321, 328 vg.

Visserij: I 114; II 384.

Vlaanderen verloren voor de Unie: I 5, 29, 101, 337; II 125, 257, 267.

Vlamingen: II 40, 54; zie: Emigranten, en Vreemdelingen.

Vleeshal en - markt: II 367.

Volk in rechten achtergesteld: I 109, 110; zie: Overheid.

Vorst, macht van -: zie Overheid; vorsten in 't Oude Testament: I 154 vg.

Vredesonderhandelingen met Spanje tijdens Leycester: II 89, 441; zie: Bourbourg, Breda, Keulen.

Vreemdelingen, in het kerkbestuur: I 2, 11, 66, 80, 92, 94, 95, 127, 129, 131, 154, 180; II 40, 41, 42, 44, 46, 54-59, 216, 223-225; in de regering: I 1, 80, 202, 221, 360; II 274.

Vrijgeesten: I 31; II 270, 396.

Vrijheid van lezen: I 7; zie: Censuur.

Waal te Amsterdam: I 112.

Waalse kerk: II 42.

Waardgelders: I 235, 300; II 416, 419.

Wederdoop: II 159, 161, 175 vg.; zie: Doop.

Wederdopers: I 379; II 396; - te Munster: I 57, 84, 135, 201, 340; II 146; - te Amsterdam: I 201; II 146.

Weelde, keuren tegen -: I 189.

Weenen door de Turken belegerd: I 9.

Wesel, contrareformatie te -: I 6, 51, 167; II 42.

Wismar: I 236.

Wittenbergse Lutheranen: I 247, 336.

Woerden, ontzet van -: I 195; predikant uit - tegen de Staten: II 220.

Worms, rijksdag van - in 1578: I 21; II 62, 73, 185.

[p. 475]

Yperen genomen door Parma: II 15, 16.

Zedewetten: II 223; zie ook: Censuur.

Zeeland, tegenover Holland in de souvereiniteitskwestie: II 2, 6; handel naar - verplaatst: I 338; gebeurtenissen in - (1591): I 290.

Zeevaartkunde: II 255, 346.

Ziekentrooster, te Amsterdam ontslagen: II 221, 222.

Ziel en lichaam: II 300 vgg.

Zijpe, de - droog gemaakt: I 338.

Zondagsrust: II 262.

Zonden val: II 354 vg.

Zuidelike Nederlanden met het Noorden herenigd: II 204.

Zuiderzee, slag, op de -: I 195.

Zweden, verbond met -: I 312, 342; verbond van - met Denemarken: II 149; godsdienstwisseling in -: I 239, 247.

Zwitserland: I 291; verdeeldheid in -: I 261; godsdienstwisseling in -: I 239, 247; kerken van -: II 198; geloofsvrijheid in -: I 342 vgg.; II 341; verbond van - met Frankrijk: I 8, 44.