Logo DBNL
Gedichten. Deel 1 (1899)

Gedichten. Deel 1

(1899)–P.C. Hooft–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Lijkklacht over Pieter Dirxz. Hasselaer.+

 
Soo Rome recht had om te kleên in eenen rouwe
 
Den Raedt, den Ridder en de welgebooren Vrouwe,
 
Wanneer men braght, van 't vier naer onderaerdschen kolck,
 
Ghebeent, welx vleesch oft bloedt noyt kostlijck voor het volck,
5
Maer zielmild was gheweest: moght Alexander scheeren,5)
 
Om sijn Hephaestions lijkstaetsi te vereeren,6)
 
Muyren en toorens hoogh, soo wel als volck en vee,7)
 
Tot datmen geen kanteel en sagh aen slot oft steê:
 
Soo mooght ghy Amsterdam met recht dan nu wel scheuren
10
De stroocken van uw rock, van al uw kleên de kleuren10)
 
En d' hayren wt uw hooft: 't welck bloodt zy, als van ouwds,11)
 
En schaem sich al 't jaer lang des Caisarlijcken gouds.
 
Slecht vry aen allen oordt de borstweer van uw schanssen,
 
Swart het vergult cieraedt, breeckt de doorluchte transsen
15
Van al uw toorens af: voorneemlijck van de geen
 
Die Hasslaers wijck bewaeckt, want hy is overleên.
 
De nietspaerende noodt heeft hem 't ghesicht gheslooten.
 
Draeght rouwe, rouw draeght. Zeyl doet strijcken al uw vlooten
 
Op stroom en in de Wael, met jammerlijck gheschrey:19)
20
En dat van desen dagh geen vendel wt en wey.20)
 
Doodt leydt de Vendregh, die, hoewel hy viel in handen
 
(Doen Haerlem 't juck ontfing) der woedighe vyanden,
 
Het eenigh vaendel braght, tot Spanjens spijt, er af,
 
Soo luttel gaf hy 't op, doen 't al de stadt opgaf.
25
O heldthaftighe borst! 't en docht u niet beleghen25)
 
Te zijn, soo langh uw handt mocht bruycken bus en deghen,26)
 
Oft schoon de Castiljaen uw stadt benauwt en sluyt,
 
Dat sonder lijfsghevaer geen voghel vlieght daer uyt,
 
Soo luystert ghy, u siende van uw Overheden
30
Ghelijck haer overhooft, gheboôn niet, maer ghebeden,30)
 
Naer een vermaening, die op dese wijse viel:31)
 
D' onwaerdste by sich selfs is ons de waerdste ziel.
 
Hartvoghtigh Jongelingh. Wy hebben op de vesten
 
Uw klaerblaeckende liefd tot het ghemeene beste,
35
En strenghe prickel die uw onvertzaeght ghemoedt35)
 
Nae waere lof en eer van vroomheyt jaeghen doet,36)
 
Bespeurt; sulx dat wy self daer in, en hier beneven37)
 
Soldaet en Burghery ghesticht zijn en ghesteven.38)
 
Wy hebben, in den storm, den Spanjaerdt, alsoo haest
40
Hy u creegh in 't ghesicht, sien aerselen verbaest:40)
 
Als had het blickrend spits van stael, dat ghy quaemt tóógen,41)
 
Soo verre toeghereyckt als 't branden van uw óóghen.
 
D' wtvallen fors die hebt ghy mede soo verselt,
 
Dat, voor het Spaensche vet, uw handen danckt het veldt,
45
Waer in s' om 't reedste werck, zijn overhoop bedolven.45)
 
Soo grabbelt moêghe Leeuw onder de felle wolven,46)
 
Wen hy, van heuvel steyl, midts in den drommel ploft,47)
 
Als ghy in 's vyandts troep, van alle kanten troft.
 
Uw manhaftighen arm heeft yder wel doen weten,
50
Dat u ghestampt staet in 't ghemoedt, end' is vergeten
 
De deerelijcke doodt van uwen vaeder niet,
 
Dien ongewapent zijnde' een spaensch Lancier doorstiet,
 
Met een quetsuyr die in uw hart sal eewigh bloeden:
 
Dat u steeckt in den krop het bitter slaen met roeden,
55
En smaedt doods meerder aen uw Oom ghedaen (helaes!)55)
 
Om dat hy sey: ('t was waer) de Prins is over Maes.
 
Van sulcken yver was 't dat Pyrrhus wierdt ghedreven57)
 
Teghen de geene, die sijn vader roofden 't leven,
 
Met voordeel niet van moedt en braeve vroomheyds eer,
60
Maer van ghetal en plaets en haymelijck gheweer.
 
Soo past het een nae lof en vryheydt 's landts te dorsten,
 
Die den Ruickhavren rechtgheschapen oorloghsborsten,62)
 
En dappren Kiesen in bloedtvrundschap nae bestaet:
 
Een, dien sijn moeder niet slaphartigh af en raedt
65
Voor aen te treên by daegh, by duyster wt te vallen;
 
Maer aendraeght kruidt, en loodt, en voedsel op de wallen:
 
Een die tot eyghen moey heeft Kenu onvertzaegdt,
 
Heldin die Hopmans hart in vrouwen bosem draeght.
 
O spruyt daer 't óógh op valt van moeder, moey en neven!
70
O stijve stijl van 't huys, dat sich soo overgeven70)
 
Ten dienste van het hoogh gheslacht van Nassau tóónt!
 
Ghy siet hoe ons de Spaensche Graef van Hollandt hóónt,
 
Daer sijn Voorsaeten vroom noyt schattinghen ontfinghen
 
Dan by inwilghingh, sich vervordert hy te dwinghen74)
75
Dit vrye landt, en soo veel treffelijcke steên,
 
Om op te brenghen van thien kooppenninghen een.
 
Dat meer is, het gheloof, het vrijst van alle saecken
 
Vermeet hy sich (o trots!) tot een slaevin te maecken;
 
Om (seidt hy) 't erfdeel Gods te houden wt ghevaer.
80
Alalleens oft hy vooghdt, God minderjaerigh waer.80)
 
Want waer hy 's hemels knaep 't swaerdt stack hy in sijn scheede81)
 
En sloegh met woorden doodt, ghelijck als Cephas deede.82)
 
Om dat wy weygren sulck een onwettighen wet,
 
Siet ghy hoe hy ons dreyght. En soo der geen ontset,
85
Oft geen verversching komt, hoe manlijck wy ons quijten,85)
 
Den hongher, 't lood, het stael sal soo gheweldigh slijten
 
Ons krachten en ghetal, in korte daghen, dat
 
De Toletaensche vloeck te duchten staet de stadt.88)
 
En de bequaemste wegh om hulpe lancx te wachten,89)
90
De Fuick is 't. Oock verstaen 't de Spanjaerts soo, en trachten90)
 
Met ernst te werpen op een schans, ter plaets daer zy
 
Vermeestere' en ghebied' al wat 'er komt verby
 
By weêr, by onweer, en by nacht by daagh ghevaeren.
 
In veughen dat nocht kruydt, nocht volck, nocht eetbre waeren94)
95
Te crijghen zullen zijn, ten sy m' er raedt in schaf.
 
Wij bidden, weckt u self. Ziet hen dit voordeel af.
 
De braefste van de jeughdt die sullen t' saemen spannen,97)
 
Soo ghy des zijt ghetroost om een Galey te mannen,98)
 
En te bestoocken, en te steuren in sijn werck
100
Den vyandt met geweldt, en maecken selve sterck
 
Den afgheloopen hoeck. 'T zy dat het te beslaeghen101)
 
Oft wel oft qualijck koom, de Faem sal ommedraeghen
 
De wyde wereldt deur met grooter pracht uw eer:
 
En ons verlossers naem ontstaen u nemmermeer;104)
105
Al quaem ter halver daedt u oock t' ontstaen het leven.
 
Want onvolbrachten wil men vollen lof moet geven,
 
Als s' haer voorbaerigh in een stout stuck blijcken doet.107)
 
De Jongman stondt verbaest, soo trof hem in 't ghemoedt,108)
 
De lieflijckheydt des lofs. De glans der schoone daeden
110
Daeghd' in sijn bosem op. En, sonder lang beraeden,
 
Sprack hy: ick stae ghereedt. Eer was noyt dier ghekocht,
 
Sprack Nicolaes sijn broêr, ick sal u op die toght
 
Niet senden sonder my. Een hóópe Jonghelinghen
 
Treên vaerdigh met haer, en in de Galeye springhen.
115
De vyandt smalende' op de kleenheydt haers ghetals
 
Was reê te ver beschanst; en valt haer op den hals,116)
 
Met sulcken menichte van schepen en van schuyten,
 
Dat Hasslaer om sich niet rondom te laeten sluyten118)
 
Het nae de Meer toewendt, en brenght het door de Kaegh
120
Te Leyden binnen. Maer den yver even graegh120)
 
Om vaederlijcke stadt en vrienden handt te bieden
 
Liet hem hier suffen niet. De Prins, dat pas, soght lieden
 
Met hoop van overloon te wilghen, om te gaen123)
 
Met brieven door 't beleg. Ghy Hasslaer neemt het aen
125
Wt loutre liefd alleen: en sweert met haylighe' eeden
 
De lettren, diemen liet in looden koockers kleeden,
 
Door midden 's vyands heyr te levren in de stadt;127)
 
Oft te doen sincken in den grondt van 't diepe nat,
 
Indien ghy wierdt beset: en (om t' ontgaen het quellen129)
130
Des wreeden pijnbancks, die misschien u moght doen mellen130)
 
Den schuylhoeck van den brief, tot naedeel van de steê)
 
Te vluchten metter handt gelijck als Brutus dee.132)
 
De vyandt hield alleen het hooghe niet; maer standen133)
 
Van wacht, op elken camp van de ghebroocken landen.134)
135
Ghy treedt oft swemt 'er doch op aen: en waeght aldaer
 
Al 't eynde levens dat een mensch van achtien jaer136)
 
Sich selven toeleydt, op ghevaer van 's vyandts woedigheydt,
 
Van 's waeters lichte trouw, en van uw eyghen moedigheydt:
 
Om oock beleydt te zijn daer voorraedt was soo schrael.139)
140
Waer toogh oyt yemandt soo om rijcken buyt te hael?140)
 
Ach! niet soo vierigh moght Menoeceus Theben minnen,141)
 
Als u 's lands liefde stont ghewortelt in de sinnen.
 
De Muysen die haer voor de Roomsche burgery143)
 
Tot in den vloeck des doods toe overgaeven, zij
145
En waren niet de geen die grooter naem verdienden:
 
Nocht bey de Bruten, meer als ghy waert, vryheyds vrienden:146)
 
Nocht die sprongh willigh in den poel, nocht die gheroost147)
 
Sijn handt heeft op 't altaer, bet de fortuin ghetroost.148)
 
O overedel hart ter waere deughdt gheneghen!
150
Wel mocht u het gheluck teghen een Graef opweghen.
 
Noch deed het u te kort, als 't om te lossen u,
 
In handen vallen deed den Ammirael Bossu.
 
Om u, die, siende dat Don Fredrix oorloghsgasten,
 
Voor uw persoon, Niclaes uw broeder annetasten,
155
Haer onderrechte', en seyde' u maeckende bekent:
 
Soo ghy den Vendregh soeckt, laet desen los, ick ben 't.
 
Om u, door wiens beleydt ons jeughdt naer Indien vaeren157)
 
Moest om den Opgang voor den Ondergang te waeren.158)
 
Om u, die, doen met list de boose vyandt quam159)
160
In Enghels schijn, moest helpen hoeden Amsterdam
 
Voor 't juck, 't welck men vergeefs had van den hals gaen trecken,
 
Soo 't weêr met vreemden dwang soud blutsen onse necken.162)
 
Met raedt en rustigheydt deedt ghy niet weynich baets163)
 
In dat ghevaer, altijdt Nassaus, en altijdt Staets.
165
In Godsvrucht docht u dat d' ontdeckte waerheydt leeren
 
Best vordren konde', en 't al te diep grondeeren deeren.166)
 
Te meer u blaeckte dies de daetelijcke deughdt167)
 
Ghelijck eens vaders sorgh over d' onnoosle jeughdt
 
Van eyghen kindren hangt, alsoo hebt ghy ghedraegen
170
De goedighe ghemeent. Sulcx duysenden beklaeghen170)
 
Dat zij ontbeeren die haer stoofde' in zijnen schóót,171)
 
Haer holp met handt en hart in brandt, in waternoodt,
 
In onraedt, misverstandt, en dieren tijdt van graenen.
 
Soo komt de stadt vol rouws, en al de straet vol traenen:
175
Een eer ghewisselijck waer toe dat alleman
 
Van Alexander niet ghedwonghen worden kan.
 
Voor al uw weldoen oock en is u niet met allen177)
 
Dan dese goede lof alleen te loon ghevallen:
 
Daer ghy noch noyt nae stondt: volnoeght en soo te vreên
180
Met uw ghewetens roem, dat in uw leven scheen
 
Oft naulijcx yemandt van soo veel verdiensten wiste.
 
Soo sagh men eerst doen Cato doodt was watmen miste.
 
Doch sal u missen niet ter eeren sulcke daên183)
 
De lofcrans eeuwigh groen, in 's hemels hof t' ontfaên
185
Daer nemmer honghers noot, oft vyandt in de gracht en is:
 
Nocht missen ons van sulcke deughden de gedachtenis,
 
Die 't Hollandsch bloed met lust van nae te treên ontsteeck,
 
Soo lang geen Hollandsch hart in Hollandt en ghebreeck.188)

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs