Gedichten. Deel 1

Op de vertooningen
Over het twaelfjarige bestandt, gedaen by de oude kamer in liefd bloeyende, tot Amsterdam, den 5. may, des jaers 1609.⁺

Opschrift boven het Toonneel.

Wil boven eygen baet, elck een de vryheyt minnen,
U t'saem-gevlechte Staet geen vyant mag ontginnen.²⁾

+ Op de vertooningen. Volgens Versch. Nederd. Gedichten, dl. I. bl. 355.

2) mag ontginnen, kan losmaken, zich meester maken van.

I. Vertooningh.

d' Hoovaerdige Tarquijn veld' d'hoogste bloemen neêr,³⁾
Dat 's, slaet de Hoofden, de Gemeent is uyt der weer.⁴⁾

3) Tarquijn, L. Tarquinius Superbus (534-510) Rom. koning, onderdrukte vooral de patriciërs en liet velen van den hoogsten stand ter dood brengen. Aan L. Junius Brutus, die zich zeer onnoozel hield en den domme speelde, droeg hij op zijne zonen te geleiden naar het orakel te Delphi, waar zij vernamen, dat hij koning zou worden, die bij zijne terugkomst het eerst zijne moeder kuste. Brutus hield de aarde voor aller gemeenschappelijke moeder en kuste deze. Een der zonen van den koning, Sextus Tarquinius onteerde Lucretia, de vrouw van Tarquinius Collatinus. Brutus zette het volk op tegen de Tarquinii en wist hunne verbanning te bewerken. In 509 werd hij met Tarquinius Collatinus consul en toen hij eene samenzwering van den adel ontdekte, waarin ook zijn eigen zoon betrokken was, liet hij dezen voor zijn oogen terechtstellen.

4) uyt der weer, weerloos.

II.

Den Dwingelandt Tarquijn het volck vertreden hiel.
En Brutus speelt den Sot, al of 't hem wel geviel.

III.

Wie eerst sijn Moeder kust, verkrijght de heerschappy.
Elck loopt voor Brutus heen: maer d' aerde kusset hy.⁸⁾

8) voor Brutus heen, Brutus vooruit

IV.

't Heylighst dat Lucrees haer Man had toegewijt,
Rooft Sextus 's Koninghs Soon, uyt dulle brandt en nijdt.¹⁰⁾

10) dulle brandt, dolzinnige hartstocht.

V.

Van Lucretias trouw getuygen zijn geweest,
Haer bloedt voor haren man, en voor de Goôn haer' geest.

[p. 86]

VI.

Lucretias misval 't verdruckte volck soo deert,¹³⁾
Dat het op Brutus eysch de Koningen versweert.¹⁴⁾

13) misval, ongeval, ramp.

14) versweert, afzweert.

VII.

Tarquijn en sijn geslacht van d' alderhooghste trap
Verstooten, moeten uyt, en gaen in ballinghschap.

VIII.

Staet op geslacht. De slaef beluystert heymelijck,
Dat Brutus Soons Tarquijn beloven 't oude Rijck.

IX.

De Vryheyt van sijn Landt staet Brutus voor soo waert,¹⁹⁾
Dat hy sijn Soons daer voor niet van de doodt en spaert.

19) soo waert, op zoo waardige wijze.

X.
Besluyt.

Vereende Landen, wilt ghy soo de Vryheyt minnen,

Dat sy u waerder zy als yeders eygen baet,

Soo magh geen Dwingelandt, u t' saem gevlechte staet,

Met list, noch met verraedt, noch met geweldt ontginnen.