De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 3

Derde deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 749]

1305 (P.C. Hooft aan J. van den Vondel.)

1Mons^r vanden Vondele,

2Mij gedenkt, dat, als eens de H.H. Staaten van Hollandt, hoewel 3 hun werks genoegh oover schoot, zeer geneeghen scheenen tot 4 schejden, om eenighe Hejlighe daaghen te vieren, de Heer van⁴ 5 Oldenbarnevelt, z.g. prijzende hunnen ijver, nochtans om hunne⁵ 6 Eed. Grootmo. tot blijven te beweeghen, daarbij voeghde: Qui non⁶ 7 cessat benè facere, non cessat orare. Van geene wet, die zorghen, zoo⁷ 8 wettigh, zoo wightigh, aan zeekeren tijdt van ruste bindt; en 9 daarom, van geenen Staatsabbath, weet ik dan: maar Uwer E.⁹ 10 driedubblen dank voor den arbejdt besteedt aan 't vertolken van 11 Maroos werken, voor het toeeighenen van dien aan zoo getrouw¹¹ 12 een' beminner mijns vaaderlands, en voor 't boek mij vereert. Ik 13 vertrouw dat het veelen te nutte zal dienen. U.E. vertrouwe te 14 weezen

15Ten dienste van UE.

16P.C. Hóóft.

16Van den H.t.Mujde,

17den 27^en in Hooij-

18maant des jaars 1646.

De kern van Hooft's antwoord op 1301 is het afwijzen van het woord staetsabbath, dus de ontkenning dat de tegenstelling wereldlijk-kerkelijk zijn verhouding tot Vondel beheerst. Zijn motivering van die afwijzing is, dat de behartiging van de gewichtigste staatszaken een geestelijke activiteit is, die door geen wet stilgezet kan worden; hij beroept zich op Oldenbarnevelt, die regeren ‘wel doen’ noemde en een spreuk aanhaalde die het gelijkstelt met bidden. Daarop volgt het bedanken voor de Vergiliusvertaling.

4 schejden: uiteengaan, op reces gaan.

5 ijver: geloofsijver.

6 Qui etc.: wie niet ophoudt wel te doen, houdt niet op te bidden; dit laatste was in de nog lang niet vergeten katholieke terminologie synoniem met: een heilige dag, o.a. de sabbath, vieren.

7 zoo wettigh, zoo wightigh: hoe gewettigd en gewichtig ook.

9 dan: dus; maar (ik weet): samentrekking van iets weten = iets kennen, en dank weten = dank schuldig zijn, eig. erkennen dat men dat is.

11 toeeighenen: opdragen; zoo getrouw...vaaderlands parafrase van ‘Huygens’, die in zijn onverwachtheid de kern van Hooft's gekwetstheid zichtbaar verbergt: Vondel steunt, vindt Hooft, door zijn aggressieve katholicisme de Spaanse partij (de onderhandelingen over de Westfaalse vrede zijn aan de gang). Men lette op het ook onverwachte ‘mijnes’ en niet ‘onzes’ vaderlands: zowel Vondel als Huygens stamden van Zuid-Nederlanders af, maar de laatste was een getrouw beminner van Hooft's vaderland. Vondel moest daar, vindt Hooft, een voorbeeld aan nemen. - Vgl. 1301.
Zie over de verwijdering die tussen Vondel en Hooft ontstaan was ook Hellinga-Tuynman, P.C. Hooft. ‘Deez vermaarde man’, blz. 4 van ‘Ten geleide’.

Minuut. UBA II C 11.977.
Hs. afgesneden folio 2^r van een ontvangen brief met adres en zes doorgehaalde regels klad van de Ned. Hist.; in margine met Hooft's hand, wschl. als prob.pennae, ‘Omn. Idem’.