De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 3

Derde deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 419]

1107 Weleedelen, gestrengen, hooghwijzen, zeer voorzienighen Heere, Mijnen Heere Gaspar van Vosberghen, Ridder, gecommitteert ter vergaaderinge van de Ho.Mo.HH. Algemeine Staaten der Vereenighde Neederlanden. In den Haaghe.

1Weleedele etc.

2Gehoort hebbende te voore, ujt den boekdrukker Elzevier, met hoe² 3 minlijke geneeghenheit U. Ed. Gestr. zich gewaardighde te bevor-4deren, dat mijne Historien, eerstdaaghs, begenaadight met Octroij⁴ 5 der Ho. Mo. HH. Algemeine Staaten, in 't licht moghten ver-6schijnen; zie ik nu 't zelve bij 't schrijven van den eersten deezer,⁶ 7 waar meede U. Ed. Gestr. gelieft heeft mij te vereeren. Grooten⁷ 8 dank ken ik U. Ed. Gestr., voor deeze onverdiende gunst schuldigh⁸ 9 te zijn: ende hadde liever (liete mijne geringheit het toe) den zelven⁹ 10 met dienst van eenigher waarde, dan met woorden, te bewijzen. 11 Want, dat mij, voor 't eerlijk gewagh, gemaakt van U. Ed. Gestr.¹¹ 12 Heere Vaader, z.g. eenighe erkentenis zoude toekoomen, kan ik¹² 13 niet reekenen, die gehouden ben geene waarhejt van belang, 't en 14 waare zij tot schaade mijns vaaderlands strekte, te verzwijgen;¹⁴ 15 inzonderhejt lof nocht laster: achtende mijn Meester Praecipuum¹⁵ 16 munus annalium, ne virtutes sileantur, utque pravis dictis factisque ex 17 posteritate et infamiâ metus sit. Ujt kracht van welke wet, en om geen¹⁷ 18 geloof te verwaarloozen, ik ook benoodight geweest ben bij wijlen¹⁸ 19 eenighe snootheeden, begaan aan onze zijde, doch reeds gemelt¹⁹ 20 door andren van de zelve, op te haalen. Ende bid ik, dat daarop²⁰ 21 reedelijk inzight, ende mij zulx niet quaalijk af, warde genoomen:²¹ 22 zijnde mij daerentussen zeer lief, dat U. Ed. gestr. tot noch toe niet 23 aanstootlijx gemerkt heeft. Haare smaak (indien U. Ed. gestr.²³ 24 eenighe vindt) in 't leezen der blaaden, die onder haar berusten, zal 25 geen kleen deel der vergeldinge van mijnen grooten arbejdt zijn. 26 Noopende haare heusche erbieding van d'andre Heeren andermaals²⁶ 27 aan te maanen tot verslagh te doen van de stukken aan hunne Edⁿ 28 behandight, zie ik niet naaders, dan mij te gedraaghen tot de²⁸ 29 beschejdenhejt Uwer Ed. Gestr. die verre best zal kunnen oor-30deelen, oft het hunne Edⁿ verveelen moghte. Wijders, mijn' 31 Heere, naardien onze partij, hoewel het Recht voor haar, en³¹ 32 daarenbooven de Spaansche, in billijkheit van handel geenszins bij 33 haar te gelijken is, echter niet heel zujver van zonden blijkt; zoo³³ 34 wenschte ik de behulpzaamhejt van U. Ed. Gestr. wijzen raadt wel,

2 Elzevier: Louys Elzevier, 1604-1670, sedert 1637 te Amsterdam, telg van het Leidse drukkers- en uitgeversgeslacht.

4 Octroij: monopolie van publicatie, door de Staten-Generaal voor een aantal jaren verleend.

6 't zelve: het; bij 't schrijven: uit de brief.

7 U. Ed. Gestr. kan hier nog medew.vw. bij een onpersoonlijk gelieft zijn, maar dat gelieven bezig is, zich in persoonlijke constructies te voegen, bewijst 1146 r. 4.

8 ken: erken.

9 liete (...) toe: als toeliet.

11 eerlijk: eervol; gewagh, gemaakt: vermelding.

12 Vaader: Caspar van Vosbergen, hoogbaljuw van Zierikzee, eervol vermeld in het tiende boek.

14 't en waare...strekte: tenzij mijn vaderland erdoor geschaad werd. Hooft bedoelt niet ‘tenzij de reputatie v.m.v. geschaad werd’, maar: tenzij er iets voor Spanje, waarmee wij nog in oorlog zijn, verborgen moet blijven.

15 laster: blaam; achtende mijn Meester: daar mijn meester (Tacitus) van oordeel is (nom. abs.); praecipuum etc.: treflijkste taak der Annalen, dat niet over moedigen handel worde gezwegen; dat van verdorven woord en doen uit opspraak bij nazaat men afdeinst. Tacitus, Annales 3, 65, 1.

17 geen geloof verwaarloozen: niet lichtvaardig om te springen met het vertrouwen dat ik bij anderen geniet (WNT geloof 1246 2^o).

18 benoodight: genoodzaakt.

19 eenighe: bepaalde, zekere; snootheeden: slechte daden (WNT snoodheid 2406 b).

20 de zelve: onze zijde.

21 reedelijk inzicht (...) genoomen: acht (...) geslagen (WNT inzicht 2214 II).
quaalijk afgenoomen: verweten.

23 Haare smaak: Uw behagen, genoegen.

26 heusche erbieding: beleefd aanbod; d' andre Heeren: zoals verderop blijkt, is de door Hooft ingestuurde kopij van de Nederlandsche Historiën onder verschillende afgevaardigden ter S.G. verdeeld, ter bespoediging van het oordeel.

28 zie ik...moghte: weet ik niets beters dan mij aan uw oordeel te onderwerpen, daar u veel beter (verreweg het best) kunt beoordelen, of zij er genoeg van hebben (bescheidenheidswending voor: klaar zijn).

31 hoewel het recht voor haar (is) enz.: hoewel onze partij het recht aan haar zijde heeft en bovendien de Spaanse partij in rechtvaardigheid en rechtmatigheid van optreden helemaal niet met haar te vergelijken is.

33 echter: toch, desalniettemin.

[p. 420]

35 om te raamen oft ook ijemandt van achting zich daaraan keeren³⁵ 36 zoude, dat men 't gesleeten vejrs,³⁶

Iliacos intra muros peccatur et extra,³⁷

38onder den tijtel van 't boek stelde; ujtbeeldende voorts, met 39 personaadjen, aan den eenen kant, het Geweldt gepleeght bij de 40 Trojaanen int schaaken van Helena, aan den andren de Twist in 't 41 Grieksche leegher, tussen Agamemnon en Achilles. 'T welk ijetwes 42 helpen moghte, om den boeke ook toegang bij lujden te oopenen,⁴² 43 die daarin de deughdt onzer zaake, ende de ondeughdt der hunne⁴³ 44 zouden zien afgemaalt. Voor mij; ik schep in zoodaanigh kermis-⁴⁴45werk geen groot behaaghen: maar de drukker, waanende dat zich⁴⁵ 46 meenigh ijdel mensch aan sieraadt van tijtels vergaapt, en des te⁴⁶ 47 lichter van zijn geldt schejdt, moejt mij om eenighe vonde van⁴⁷ 48 pronk voor 't voorhooft des werks. U. Ed. Gestr. vergeeve 't mij, 49 zoo ik haar geduldt, met deezen langen brief ende nieuw verzoek, 50 te veel vergh; ende bewaare, bid ik neevens weleerbiedighe groe-51tenis, in haare goede <gunste,>

52Weleedele etc.

53U. Ed. Gestr.

54Onderdaansten, ootmoedighsten

55dienaar,

56P.C. Hóóft.

55T'Amsterdam, 5 Julij.

561642.

Hooft bedankt voor het bevorderen van de verlening van het octrooi voor de Nederlandsche Historiën. - Over het vermelden van slechte daden aan onze zijde. - Over het titelblad.

35 raamen: raden, vaststellen.
iemandt van achting: een geacht persoon; zich daaraan keeren: zich daaraan stoten.

36 gesleeten: veelgebruikt (WNT slijten 1758 3 3 ^eal.).

37 Iliacos etc. Iliums vestingwal, men zondigt erin, en erbuiten. Horatius, Epistulae 1, 2, 16. De toepassing is, dat er zowel door Nederlanders als door Spanjaarden misslagen begaan worden.

42 toegang openen: ingang doen vinden.

43 de deughdt: het goed recht.

44 afgemaalt: afgeschilderd; Voor mij: Wat mij betreft.

45 waanende: van mening zijnde (niet: ten onrechte v.m.z.).

46 ijdel: oppervlakkig, gehecht aan uiterlijkheden; sieraadt van tijtels: fraaie titelbladen (WNT titel (I) 223 3); des...schejdt: er des te eerder geld voor over heeft.

47 moejt...werks: klampt mij aan, vraagt mij telkens, een versiering voor het frontispice van het boek te bedenken.

Minuut. UBA II C 11.584. - Afschr. KA CLXXIa^b 137.
T. in r. 51 is ‘gunste’ weggevallen door een te lange doorhaling.