Een literaire rel met Menno ter Braak

4 januari 1931: Ritter aan Alie van Wijhe-Smeding:

Hooggeachte Mevrouw van Wijhe-Smeding,

Ik heb het manuscript van Uwe voor Zondag 18 Januari bestemde lezing gelezen en moet bezwaar maken tegen het uitspreken voor den AVRO-microfoon van alles wat vooraf gaat aan de woorden, op blz. 5: ‘En nu, vrienden, wil ik U nog zeggen’...enz. Ik kan mij zeer goed begrijpen, dat U door de rede van den Heer Ter Braak verbitterd is, en kan Uwe boutades tegen hem en andere critici op zichzelf billijken, verklaren, en als uiting van Uwe persoonlijkheid waardeeren. Maar het leveren van zulken anti-critiek is in flagranten strijd met het karakter van ons boekenhalfuur. Ik zou er geen bezwaar tegen hebben, indien U eventueel bij het bespreken van het boek van een ander auteur (bv. van Dr. Ter Braak) zoo fel van leer trekt als U nu doet in het begin van Uwe rede. De bevoegdheid, die ik aan den Heer Ter Braak gaf, geef ik aan ieder ander, die(n) ik geschikt acht om voor den microfoon op te treden, dus ook aan U. Maar ik mag het boekenhalfuur van de AVRO niet maken tot een vrijplaats voor letterkundige polemieken. Hetgeen ik U heden toestond zou ik morgen moeten toestaan aan ieder, die zich door onze boekbesprekingen verongelijkt gevoelde - ik zou dat tegenover mijn Directie en mijn luistervinken niet kunnen verantwoorden.

Op zichzelf vormt mijn aanvaarding, van Uw voorstel, over Uw eigen werk te spreken, reeds een uitzondering op den regel van mijn rubriek. Het boekenhalfuur bevat uitsluitend besprekingen door bekende Nederlandsche letterkundigen van het werk van anderen. Ik heb Uw voorstel, over eigen werk te spreken, aanvaard uit overwegingen van billijkheid tegenover U. Ik wilde U de gelegenheid bieden, tegenover de uitzonderlijk felle critiek van den Heer Ter Braak een synthetische uiteenzetting te geven van Uwe bedoeling

[p. 33]

met ‘De Domineesvrouw van Blankenheim’, en ik gaf U die gelegenheid geheel spontaan, voor er nog één klacht van een luisteraar over 's Heeren Ter Braaks lezing bij mij was ingekomen. Ik ben dus niet tekort geschoten tegenover U in hetgeen billijkheid en welwillendheid gebood. Maar ik moet U nu dan ook verzoeken, U tot een synthetische uiteenzetting van Uw werk en zijn bedoelingen te beperken. Afgezien van mijn bezwaren komt het mij ook voor, dat Uwe toehoorders veel eerder onbillijkheden, die de Heer Ter Braak jegens U zou hebben begaan, zullen vonnissen, op grond van Uwe zuiver synthetische uiteenzetting, dan wanneer aan die uit[een]zetting een zoo snerpende aanval zou voorafgaan. En tenslotte draagt zulk een uiteenzetting ook meer den geest der liefde, waarvan Uwe rede gewaagt en waardoor, naar Uwe meening, Uwe bedoeling zich van de geestesgesteldheid, waarin de Heer Ter Braak leeft, onderscheidt.

U zoudt mij dus zeer verplichten door U tot het laatste, door mij hierboven aangegeven gedeelte van Uwe rede te bepalen. U kunt daaraan eventueel nog eenige citaten van Uw werk (die ik dan nog gaarne ter inzage ontvang) toevoegen. Daar de Radiobode, waarin Uwe lezing wordt aangekondigd, in het midden dezer week wordt gereed gemaakt, verzoek ik U vriendelijk maar dringend mij Uwe beslissing per omgaande (desnoods telefonisch of telegrafisch) te willen mededeelen.

Met de meeste hoogachting,

P.H. Ritter Jr.