Nederlandsche historie

[p. 279]

Lijst van woorden voor de uitspraek nog heden gebruikt te Iperen.

Eerste deel.

Blad. 2 reek 20.	Vreempt voor vreemd, wordt nog uitgesproken met den klank van p.
Blad. 2 reek 24.	Thundag voor tuindag, kermisfeest te Iperen.
Blad. 5 reek 23.	Geweirre voor geweer, wordt uitgesproken zoo het hier geschreven staat.
Blad. 6 reek 20.	Dorfsten voor durfden, nog in gebruik.
Blad. 7 reek 12.	Konsten voor konden, nog in gebruik.
Blad. 10 reek 12.	Wagenaer voor wagenmaker.
Blad. 11 reek 5.	Schortewoensdag, by Kilian Schorssel-woensdach.
Blad. 11 reek 30.	Wantere voor vermits.
Blad. 16 reek 24.	Begonste voor begon.
Blad. 22 reek 22.	Dertiendag, dertiende dag na kerstdag of drie koningenfeest.
Blad. 24 reek 16.	Bamesse voor Bavomis, op 1^e october.
Blad. 28 reek 25.	Derrewaert voor derwaerts.
Blad. 49 reek 4.	Coude Ypre marct, dat is de half-vasten jaermarkt, ook genoemd kattefeest.
Blad. 53 reek 26.	Verkoren maendag, dat is de maandag na drie koningenfeest.
Blad. 56 reek 28.	Vanegadt, vensterken aen de spits der torens, waeruit men het vendel doet waijen.
Blad. 58 reek 30.	Geleet voor geleid, wordt nog gezeid te Iperen en omstreken.
Blad. 90 reek 24.	Geprovanceert, van 't fransch approvisionné.
Blad. 92 reek 6.	Vente, i, e, marktschip.
Blad. 92 reek 7.	Bynaest, nog heden voor byna.

[p. 280]

Blad. 95 reek 18.	Alderkinderendag voor onnoozelenkinderen-feest, op 28 december.
Blad. 100 reek 19.	Corte garde, wordt nog gezeid, voor corps-de-garde, hoofdwacht.
Blad. 101 reek 16.	Vetten-zondag voor zondag voor den vasten.
Blad. 105 reek 25.	Acoutrement voor kleeding, wordt nog gezeid te Iperen.
Blad. 105 reek 28.	Sinternelle, van 't fransch sentinelle, schildwacht.
Blad. 106 reek 3.	Carmouseeren voor escarmouche.
Blad. 108 reek 28.	Presse, van 't fransch prêche, prediking.
Blad. 112 reek 14.	Victuaillie, levensmiddelen.
Blad. 114 reek 5.	Hackebouseren, van 't fransch arquebuser, i.e. door den kop schieten.
Blad. 127 reek 10.	Overdrach, overdrachten of dubbele kranen, waren tuigen dienende tot het op- en- afvaren der schepen. De overdráchten zijn heden vervangen door Sassen. Op de oude vaert van Iperen naer Boesinghe bestonden er vier overdrachten: Brielen, Schats, Mentens en de Blauwe of neêrste overdracht.
Blad. 130 reek 21.	Geforriert, van't fransch fourrager.
Blad. 136 reek 4.	Vette-maendag, de maendag vóor den vasten.
Blad. 145 reek 16.	Zale, ook genaemd het zaelhof, oud kasteel der graven van Vlaenderen; waervan het ook wordt genaemd Gravenwal.
Blad. 146 reek 24.	Nieuwe-camere, of gelijk men het heden noemt: het nieuwe werk, gevoegd aen de Halle.
Blad. 155 reek 7.	Storfven, wordt nog gebruikt voor stierven.
Blad. 156 reek 19.	Rewere, wordt nog gezeid van dezen die de dooden ter aerde stelt.
Blad. 157 reek 29.	Sommaels voor somwylen. Nog in gebruik.
Blad. 170 reek 29.	Provande voor proviande, leeftocht.
Blad. 171 reek 15.	Carmouseerden, van 't fransch escarmoucher.
Blad. 172 reek 15.	Uytewaert, i: e: buiten stad.
Blad. 177 reek 4.	Bin der Cruyse, Margareta van C.P. gravin van Vlaenderen deed de grenzen der stad Yperen afpalen met groote steenen, op welke gehouwen was het dubbel Kruis of wapen van Yperen; binnen de Cruyse, wil dus zeggen, binnen het grondgebied der stad.
Blad. 177 reek 24.	Bystier, wordt nog gezegd voor bijster, slegt.
Blad. 178 reek 14.	Coijen voor koeien.
Blad. 186 reek 4.	Wielken, een gehucht langs den steenweg van Yperen op Roussclare, grenzende aen 't gemeente Langemarck.
Blad. 192 reek 25.	Missief, van 't fransch mechief.
Blad. 219 reek 27.	Obedieren, van 't fransch obéir, gehoorzamen.
Blad. 235 reek 14.	Hoogen-zieken, nu S^t Jans parochie kerk, by Yperen, doch nog Hooge-zieken genoemd, omdat eertijds de Ypersche lazery daer bestont.

[p. 281]

Blad. 238 reek 1.	Storf voor stierf, nog gebruikt te Yperen.
Blad. 242 reek 26.	Leet, de markt voor S^t Martens kerk te Yperen, aldus genoemd om dat de beek Yperleet daer onder loopt.
Blad. 256 reek 9.	Poverder, van pover, arm, uit 't fransch pauvre.
Blad. 256 reek 21.	Onsolaes, zonder soulaes, sans soulagement in 't fransch.
Blad. 258 reek 14.	Buterpoorte voor Boterpoort.
Blad. 259 reek 3.	Reyne, nog gezeid voor regen, 't reynt, i.e. 't regent.
Blad. 260 reek 9.	Bueter voor boter. In vele plaetsen van West-Vlaenderen, zegt men nog bueter.
Blad. 262 reek 12.	Faillierene, van 't fransch faillir, ontbreken.
Blad. 262 reek 23.	Mestroost voor mistroostig.
Blad. 270 reek 14.	Waren duere naer de sterckte, waren vertrokken enz., zoo ook, bladz. 272, reke 9, als men 't volk dede dueregaen, i, e, vertrekken.
Blad. 273 reek 5.	Tamborijn voor tambour, trommelaer.
Blad. 273 reek 16.	Stroppade, dat is hangen aen het strop.
Blad. 276 reek 29.	Nieuw avont voor nieuwjaer-avond. Dit wordt nog gezegd.

Tweede deel.

Blad. 2 reek 10.	Paye, van 't fransch paie, betaling.
Blad. 3 reek 2.	't Scaeck, naem eener herberg.
Blad. 7 reek 25.	Mosaten, dat is vrybuiters.
Blad. 10 reek 18.	Matten voor metten. Deel van 't kerkelijk officie.
Blad. 15 reek 11.	Libel, schrift, van 't latijn libellus. Op reke 27 dezer bladzyde wordt dit libel genoemd billiet.
Blad. 16 reek 15.	Meelen (?).
Blad. 17 reek 13.	Alphere of alferis, wordt te Iperen nog gezegd van eenen vendeldrager.
Blad. 19 reek 28.	Popelizie voor apoplexie.
Blad. 21 reek 6.	Causie voor kassyde.
Blad. 21 reek 17.	Potente, van 't fransch, Potence.
Blad. 25 reek 10.	Crake-zaterdag, men zegt ook crake-zondag, zondag van half-vasten.
Blad. 33 reek 5.	Klooster-poorte, poort ingang gevende tot het klooster of proostdy van Sinte Martens.
Blad. 35 reek 20.	Faucte, Vaute, ter plaetse waer heden staet O.-L.-V. van Thuine, in den voorgevel van den Halletoren.
Blad. 51 reek 17.	Causen voor koussen.
Blad. 65 reek 29.	Poorte-clocke, de klok die geluidt werd voor het openen en sluiten der stads-poorten.
Blad. 70 reek 29.	Ghyge, van 't fransch guide.
Blad. 76 reek 3.	Gestranckt voor gestrand.
Blad. 98 reek 4.	Halmdag, dag op welke men openbare veiling houdt van goederen.

[p. 282]

Blad. 101 reek 28.	Ramoer, van 't fransch rumeur, wordt nog gezeid.
Blad. 107 reek 27.	Beloken-dag, ook genaemd beloken Paeschen, de zondag na Passchen.
Blad. 120 reek 3.	Lichtgeladen, naem eener rethoryke kamer.
Blad. 145 reek 19.	Fanegate voor vanegat, waer het vendel uitgesteken werd. (Zie Vanegadt.)
Blad. 202 reek 9.	Cafkoen voor vuurstede, haerd.
Blad. 209 reek 21.	Borrelen-zondag, eersten zondag van den vasten.
Blad. 213 reek 20.	Delicten, van 't latijn delictum, misdrijf, in 't fransch délit.
Blad. 222 reek 14.	Ouden-Quene-zondag. Is dat Palmzondag?
Blad. 260 reek 3.	Flincs, wordt nog gezeid van eenen welgemaekten jongeling.