Uit de markt geloofd
Verbeeld ik het mij of komen zinnen waarin de naamvallen door elkaar gehaald worden inderdaad vaker voor dan vroeger? In elk geval noteerde ik in de afgelopen zes weken - dus sinds mijn vorige taalartikel verscheen - zes van die gevallen:
‘Het moge duidelijk zijn dat Vorrink de uitleg die Goedhart aan zijn brief gaf totaal niet aanstond en ook verder niet verrukt was van de berichten over het doen en laten van zijn afgezant.’ Zelfde constructie als: mij stond dit totaal niet aan en was verder ook niet verrukt.
‘De langere Britse versie lieten ze trager lopen en bevatte bovendien een blasfemische scène.’ Zelfde constructie als: mij lieten ze lopen en ging toen maar naar huis.
‘...Leopold III, de koning die aanbleef tijdens de Duitse bezetting en vóór de oorlog al antiparlementair gedrag werd aangewreven...’ Zelfde constructie als: ik bleef aan en werd antiparlementair gedrag aangewreven.
‘Een studie aan de Open Universiteit volgt u bijna helemaal thuis en vergt dus een minimum aan reizen’ (in brochure van die universiteit). Zelfde constructie als: mij volgt u en ga naar huis.
‘Het artikel van Dirk Vlasblom is zeer instructief en heb ik met plezier gelezen.’ Zelfde constructie als: hij was zeer instructief en heb ik met plezier gevolgd.
‘...dat de keizer dit allemaal bewust bevorderde en vorm gaf, gaat mij te ver.’ Aangezien hier niet staat vormgaf, maar vorm gaf is één woord (dit) hier gebruikt èn als lijdend èn als meewerkend voorwerp.
Andere taaleigenaardigheden: ‘Het Hof van Cassatie heeft het parlement om toestemming gevraagd secretaris-generaal Claes te mogen vervolgen.’ Dubbelop: mogen ligt al in toestemming besloten.
‘Om deze werkzaamheden zo optimaal mogelijk uit te kunnen voeren, moet de NVM-bedrijfsmakelaar zich continu op de hoogte houden van alle ontwikkelingen die in de markt plaatsvinden.’ Optimaal betekent op zichzelf al: zo goed mogelijk.
‘Handel in dat soort “illusie-artikelen” zouden de oude Ettore een gruwel zijn geweest.’ Waarom dat meervoud zouden?
Idem: ‘Een blik van de twee families in de boeken van Lotus hadden de prijs al aanzienlijk naar beneden gebracht.’
‘Tot een van de meest dubieuze beloften door politici gedaan behoort ongetwijfeld de uitspraak van toenmalig minister-president Lubbers dat er rust zou komen op het terrein van de sociale zekerheid.’ Of: één van de meest dubieuze beloften is....;òf: tot de meest dubieuze beloften behoort...
Idem: ‘Zo behoort PTT tot een van de weinige winstgevende postbedrijven in Europa.’
‘Met name de winkeliers die met hun assortiment aan een bepaald omzetplafond zitten, zullen door het introduceren van het criterium marktwaarde als eerste uit de markt geprezen worden.’ Prijzen betekent òf loven, roemen òf een prijs berekenen. Is het laatste hier bedoeld, dan moet het geprijsd zijn (Overigens lees ik in van Dale dat uit de markt prijzen een anglicisme is.)
‘Ze proberen het historische wantrouwen zoveel mogelijk te minimaliseren.’ Minimaliseren betekent op zichzelf al: zo klein mogelijk maken.
‘De opgravingen van Schliemann noch die van zijn opvolgers Dörpfeld en Blegen bewijzen niets over de homerische epen.’ Bewijzen ze nu iets of niets?
‘Salin gold als de gedoodverfde opvolger van Carlsson.’ Dubbelop: als je gedoodverfd bent voor de opvolging, geld je al vanzelf als opvolger.
‘Maar Software Support koos alsnog voor Den Haag als locatie, toen het Haagse gemeentebestuur het Amerikaanse bedrijf een half mijoen als welkomstpremie bood.’ Bestaat er een woord welkomst? Zo niet, dan is die t overbodig.
‘Baron van Lynden van Horstwaerde was toen al jaren een van de stichters van het NCP.’ Als je stichter bent, blijf je ten eeuwigen dage stichter. Die hoedanigheid is niet aan een duur gebonden.
‘De vroeger Duitse buurjongen, die in Nederland gelegerd lag, werd flink de oren gewassen.’ Werd hij de oren gewassen of werden hem de oren gewassen?
‘Veel van de Wegenwachtleden moeten gebruik kunnen maken van de Woonplaatsservice, door onder andere de prijs te verlagen.’ Moeten de Wegenwachtleden de prijs verlagen?
‘Het zou als een positief teken worden opgevat als de regering bereid zou zijn geweest gezamenlijk te werken aan een effectief opsporingsbeleid.’ Gezamenlijk met wie?
‘De gemeente Den Haag subsidieert het NDT met 3 miljoen en het ministerie van OCW met 10 miljoen.’ Strikt genomen niet fout, maar de onbevangen lezer leest hier dat de gemeente Den Haag een ministerie subsidieert.
‘In een gesprek met Jol hebben wij afgesproken dat, totdat de bewijslast zodanig is dat we er niet omheen kunnen, hij doorgaat.’ Hier zal wel bewijs bedoeld zijn.
‘Hij heeft de gave de dingen te kunnen uitleggen.’ Dubbelop: als je een gave hebt, kun je ook.
‘Volgens de aanklacht was het meisje uitgegaan om een schrift te kopen toen de drie het meisje overmeesterden, haar ogen en mond met tape afbonden, haar handen bonden en vervolgens naar een afgelegen weg brachten en verkrachtten.’
Brachten ze haar handen naar een afgelegen weg?
‘En dan is er in zijn verhaal het inmiddels bekende NS-optimisme over het aantrekken van “nieuwe reizigers”. Voor wie zich afvraagt wat er mis is met de “oude reizigers”: dat zijn maar forenzen die dure stoptreintjes bezetten, en ze kunnen node worden gemist.’ Node betekent: moeilijk, maar hier lees ik dat de NS die ‘oude reizigers’ juist als kiespijn kunnen missen.
En dan zijn er natuurlijk de nodige verkeerd gebruikte niet-in-het-minstjes: ‘Thomas Mann genoot er van de stilte, niet in het minst als hij er zonder vrouw en kinderen was.’ Het lijkt mij dat hij met vrouw en kinderen niet erg van de stilte kon genieten, maar hier staat dat hij er zonder hen niet in het minst van kon genieten. Was soms bedoeld: niet het minst?
‘Door een deel van de partij en niet in het minst de top met Wim Kok voorop wordt het geschrift van Kalma gezien als een aanval op de zittende politici.’ Dus de top van de partij ziet dat geschrift niet in het minst als een aanval?
‘De enquêtecommissie-Van Traa doet onafhankelijk haar onderzoek. Maar in de praktijk klinken in de verhoren regelmatig partijpolitieke belangen en vooroordelen door. Dit geldt niet in het minst voor het CDA-Kamerlid Koekkoek.’ Dus in de vragen van Koekkoek klinken helemaal geen partijpolitieke belangen en vooroordelen door?
Voor wie van de komma houdt: ‘Gedurende de daarop volgende acht jaar schreef Clemenceau vele honderden artikelen die alle de rehabilitatie van Dreyfus tot onderwerp hadden.’
Het woord alle heeft alleen maar zin - maar is dan meteen overbodig - als er een komma achter artikelen staat. Zonder komma lezen we dat hij naast die honderden ook nog artikelen over andere onderwerpen schreef (wat wel het geval zal zijn geweest, maar dan is het woord alle op z'n minst misleidend).
Tot slot een niet-taalkundige opmerking: ‘De prijzen zijn met bijna duizend procent gedaald, waardoor de groente die ze onder hun flat verbouwen niets meer waard is.’ Als de prijzen met bijna duizend procent gedaald zijn, dan krijg je bij aankoop van de bedoelde produkten waarschijnlijk geld toe; want na een daling van honderd procent zijn ze al gratis.
NRC Handelsblad van 17-11-1995, pagina 9
Auteursrechtelijk beschermd