|
| |
| |
| |
Banale historie.
Dit is álweder niet van buitensporige tragiek, nòch van moord en doodslag, nòch van levensopstand, nóch van machtig gebaar, nóch van romantiek.
Romans zijn foppende dingen.
Romantiek eene zaak zonder mond, zonder handen, zonder tanden, zonder zeep voor 'n voetbad, zonder deksel voor aardappels die kleumen.
Ze krijgen mekaar en leven verder gelukkig.
Verder.
Eindloosheid van geluk, violet geluk, zomeravondgeluk. Geen koude voeten, geen geldzorgjes, geen dagelijksch potje, geen rheumatiek, geen zieke kindren, geen dienstboden-geharrewar, geen omgeving met plagend-afleidende ellende.
Ze krijgen mekaar.
Ze leefden verder gelukkig - de heele wereld puft meibloesem-geur.
In de riolen gloeien papavers - in dakgoten purperen pioenen - de straatvegers wuiven met dahlia's - om 't heel aardbolletje wandelen ze lachend, stoeiend, arm in arm, met rozen die vlammen, bloesems die splijten, groen dat ritslend ontbot.
| |
| |
En de straten zijn dwáás van stuifmeel en pluizen.
In de herbergen vloeit rozenolie in kelken.
In de gasthuizen spelen kinders met pauweveeren en zwanedons.
In sloppen en krotten gouden zonnebloemen, betrossen druiven roodwarme muren.
En een ieglijk kijkt rond met 't onwetend weeldegestaar van 'n zuigling aan de moederborst.
De gansche menschheid lijkt perzik en ananas - garnalen spoelen gekookt, gepeld aan - sardines telen in bussen.
Kortom zij leefden vèrder gelukkig, zonder monden klauwzeer, zonder kinkhoest, zonder explootjes, zonder overburen, zonder gekonkel, gekakel, speldeprik-smartjes, zonder beurs-noteering, begrafenisfondsen, vóóral zonder embêteerende gemeenschap.
Je zou gaarne Romans schrijven, oude Romans, romantische Romans, moderne Romans. Je zou òvergaarne van elken vinger tien drama's likken, drama's met traan èn lach èn 'n verzoeningskus an 't end.
Maar als de Falkland-Vrijdag-namiddag is gekomen en je je kachel mist en de hond ligt te jenken en de meid in de gang scharrelt voor de vrijdagsche beurt en je neus reageert op October-kou - dan zak je van zelf naar 't banale en veegt 'n plekje droog in de beslagen ruiten, mijmerend over een excuus voor de felle lezers die van 'n onnoozel scribent verlangen wat 'n klef levensgangetje aan spartlende romantiek mist.
De Roman is 't pons-grokje van slapbloedige kamermenschen.
En helaas gevoel 'k me speciaal vandaag zoo frisch als de waterleiding - bevreesd voor 't álweer niet buitensporige van m'n vertelsel dat géén vertelsel is, dat van de papavers, pioenen, dahlia's der
| |
| |
romantiek in de ontreddering van een ding-van-den-dag belandt.
Toen ze ongeveer twaalf jaar huishoudster bij 'm geweest was, kwam tegen 't koffiedrinken, 't dagmeisje in de tuinkamer.
‘Juffrouw of u effe bij meneer wil komme ...’
‘Ik?’ -, zei ze, 'r boterham neerleggend, haastig gebitloos-kauwend.
Wat dat zijn kon? Anders wou-die niet gestoord worden, las-die de krant terwijl-die at, mochten ze zelfs niet klòppen.
Blaas-hijgend de trap oploopend, de handen om de zuchtende beenen - de trappe ware 'r dóód - zág ze de tafel voor zich, de tafel die ze zèlf gedekt had, de tafel met versche kaas in de stolp, 'n half ons ham en 't ouwe potje jam. Nee, vergeten had ze niks. Misschien was de boter sterk of had 't meissie 'n fluit zonder korst genomen. D'r lei wat in 't vet. Gister nog had-ie 't meissie 'n uitbrander gegeven, omdat ze met 'n quitantie kwam onder koffiedrinken. Nou háár laten roepen. Sjonges. Sjonges.
Schuchter klopte ze an.
Goddank, z'n gezicht stond niet naar onweer. Voor 't raam, de bleek-vette handen gekruist over 't bierbuikje, zat-ie in 'n illustratie te zoeken.
‘Ga zitten, juffrouw.’
‘Zitten,’ zei ze verwonderd: ‘mot u niet ontbijten?’
‘Ja, ja,’ zei hij bladerend, mál-aandachtig plaatjes bekijkend.
D'r broeide wat.
Ze voelde 't an z'n rarig doen, an 't snèl omflappen der bladzijden, an 't geaarzel van z'n oogen.
‘Juffrouw - ik moet u is spreken ....’
| |
| |
‘Zoo meneer,’ zei ze onrustig. In 'r oud hoofdje met 't zilvergrijs, holden driftige overdenkinkjes - of-die anmerkingen kon hebben over andere dingen - of 'r bij 't stoffen van 't bureau boeken verzet waren, tòch verzet - of 'r 'n veter stuk was geweest van z'n bottine - of-ie misschien gemerkt had dat ze bij tijjen 'n tukkie dee, ònverwacht als ze 'r hoofd haast niet voelde van moeheid, van moeheid terwijl ze niks dee ....
‘Juffrouw,’ zei hij plots de illustratie dicht klappend tusschen z'n knieën: ‘ik heb gróót nieuws ....’
‘Zoo meneer,’ praatte ze tam-knikkend mee. De schrik sloeg 'r in 't hoofd. Wat-ie zeggen ging zág ze an 'm.
‘Ik heb me gisteravond geëngageerd.’
Nou wàs 't 'r.
Even ontspanden 'r magere handen in den schoot, zat ze slap, ontfut.
Toen zei ze suffig:
‘Zoò meneer ....’
En zweeg.
Hij in de causeuse voor 't raam draaide zich onprettig-van-houding af. Om z'n wijsvinger morrelden de gouden schakels van den horlogeketting, zacht van tikkelgeluid. Hij was nou wel met de deur in huis gevallen, plomp van zekerheid, maar nou wist ze 't, kon-ie de rest meer op z'n gemak zeggen. Kijkend naar de boompjes van den kleinen tuin, wachtte-die, verlegen door 'r zwijgen. Beroerde historie. As 'r maar geen lange huilscène van kwam. Nee, ze bleef zitten, 'r oogen naar 't tapijt, 'r zilvergrijs hoofd wat gebogen, 'r handen leefloos.
Toen, nerveus trapplend met z'n voet, schoot-ie in 'n gezocht driftje.
‘.... Ik zei dat 'k me geëngageerd heb. - Is dat geen felicitatie waard?’
| |
| |
'r Hoofd bleef in dezelfde verslagenheid - 'r oogen keken niet op.
Hij, z'n driftje vásthoudend, stoof van den stoel. Z'n korte beentjes stapten energiek - z'n handen bolden nijdig onder de jaspanden op z'n rug.
‘'t Is lám voor je. Dat wéét 'k wel. 't Is héél lam voor je. Dat voel 'k drommels goed. Maar je zal begrijpen - je zal opperbest begrijpen - daarvoor ben je te verstandig - dat 't - dat 't mijn schuld niet is - dat - dat ....’
Hij raakte an 't hakkelen. Bij zoo'n ouwe vrouw, zoo'n vrouw met spierwit haar - zoo'n vrouw die 'n massa in 'r leven had ondervonden - nou voorgóéd onder dak meende te zijn, omdat hij, stom uilskuiken eens, tweemaal, doet 'r niet toe hóéveel maal, maar dan in elk geval in idiote buien, gestoft had dat-ie nóóit trouwde, nóóit, nóóit - dat-ie z'n vrijheid liefhad - dat-ie geen rooien duit lust voelde de zorg van 'n huishouen op z'n dak te halen - dat-ie an 't leven van z'n broer die hard tobde voor 'n vrouw en zès kinderen 'n voortreffelijke waarschuwing had - dat-ie 't nóóit beter kon hebben dan nóú .... bij zoo'n óúwe vrouw die niks zei, die als van den donder getroffen zitten bleef, met 'n uitdrukking in 'r oogen alsof 'r nou nìks meer gebeuren kon, bij zoo'n belabberde berusting, was-ie al z'n argumenten, z'n vooruit geknede redeneering kwijt, radikaal kwijt.
Als 'n schooljongen, verhit en opgewonden, schuw voor den meester, ging-ie weer zitten, nerveus voettrappelend.
Suffig stond ze op.
‘En wánneer wil u dat 'k ....’, zei ze gedwee.
‘Ik wil - ik wil - ik wil niks!’, schreeuwde hij bot-driftig, zonderling-geirriteerd door haar onderworpenheid. Gemeener had ze 't niet kùnnen op- | |
| |
nemen. Na twaalf jaar dienst, zonder 'n ruzie van beteekenis, na twaalf jaar op je ouwen dag 't vooruitzicht te hebben ... En sùllig te vragen: wanneer wil u dat 'k - dat was hatelijker, lammenadiger dan verwijten ....
‘Ga nog 'ns zitten,’ zei hij zacht-onrustig: ‘al zeg je niks - 'k snap dròmmels wát je wil zeggen. 'k Wéét dat 'k meer dan ééns - je ziet 'k draai 'r niet om - in málle buien beloofd heb nièt te trouwen. Maar da's gekheid. Da's gewoon idioot. Zoo iets kùn je niet beloven. 'k Had net zoo goed kunnen vertellen dat 'k nooit meer 'n bittertje zou gebruiken of - òf.... Op stráát zet 'k je niet. Je weet precies hoe zwaar 'k weeg - hóéveel 'k verdien. Van twee duizend gulden kan je aardig rondkomen als vrijgezel. Als 'k trouw moet 'k inkrimpen. 'n Vrouw en 'n huishoudster gaat niet - ook al zou m'n vròuw je willen houen. Nou dacht ik om 't lijntje niet te breken, da'k je nog zès maanden voluit betaal - zès maanden - kijk dan op je gemak uit. 'k Trouw over twéé maanden - da's vier maanden douceur - Nou? - Nou?’ ....
Haar lichaam schokte niet op. De lippen hield ze pijnlijk geperst.
‘.... En wiè 'r om je vráágt,’ redeneerde hij voort: ‘wiè 'r inlichtingen noodig heeft - die verwijs je naar mij. 't Spreekt dat 'k de beste informaties geven zal. Je heb den boel in die twaalf jaar uitstekend beheerd - uitstekend ....’
Ze werd wákker. D'r in angst weg-gerende gedachten schenen plots op één punt terug te storten. Eerst was ze wezenloos geweest, met 'n leegheid in 'r hersens alsof 'r iets in hevigen schrik geknapt was. Nou concentreerde zich álles om dat ééne, de jokkens van meneer, 't gemeene van meneer.
| |
| |
Nee, wel tienmaal had-ie in ernst - in de verte geen gekheid! - gezegd dat-ie nóóit trouwde - dat ze - o god dat hoorde ze 'm nòg zeggen - dat ze voor 'r ouwen dag niet ongerust hoefde te wezen - dat ze bij 'm blijven zou zóólang ze 't potje kon koken.
In die twaalf jaar na ál de ellende in 'r leven - had ze zelf niet 'n eigen huis met twee bojen gehad? - was ze langzaam an zijn boeltje, zijn meubelen, zijn aangelegenheden als de hare gaan beschouwen. Dat dee je vanzelf.
Als de groenteboer overvroeg, dong ze af voor hém. Als ze bezuinigen kon, déé ze 't. In 't buffet, als 't frisch gewreven was, had ze 'n schik alsof 'r háár eetgerei in stond. En de zeilen blonken van de was ... 's Avonds, na 't middageten, als ze in de tuinkamer zat, bij de sijzen en putters en 't theelichtje onder den trekpot glansde en alleen de stilte in 't huis door 't slingergetik van de groote hangklok gewiegd wier - weldadigde in haar oud troebel hoofdje 't gevoel dat ze lékker zat in háár huis, bij de meubelen waaraan háár handen nijveren arbeid besteedden. En dan in vaag vergeten van het groot verdriet dat al verweerd-van-ouderdom was, het verdriet van d'r man, d'r dochter, d'r zoons, allemaal gestorven, állemaal - nam ze zijn sokken, belei die met 't wolle-spinweb dat de gaten inspon .... Nou zoo ineens de bons. D'r viel niks tegen te protesteeren. 't Was uit. Al wat ze gewerkt, geploeterd had, liet ze achter. Maar die jòkkens - 't gemeene van meneer om tòch - en om 't zoolang stiekum te houen - 'n engagement viel niet uit de lucht.
‘Ik dacht,’ zei ze spichtig: ‘'k dacht dat 'k tot me láátste dag’ ....
‘Juffrouw, wees verstandig!’, viel hij haar in de
| |
| |
rede: ‘wat helpt 't ouwe koeien op te graven - 'k ben verliefd geraakt - daarmee basta. Was 'k 'n man van geld, dan gaf 'k je pensioen, waarachtig, op me woord. Maar hoe wil je? Van twee duizend gulden ken 'k geen kromme sprongen maken - me meisje brengt niks mee’ ....
Ze boog 't hoofd, snuivend. Over twee maanden kwam 'r 'n ander. Zij nog zóólang 't dagmeisje narijen, zorgen dat 't koper geen spat kreeg, dat de looper regelmatig wier geklopt, dat de slager niet stál .... Nee. 't Was zóó ellendig van 'm om den grond onder 'r weg te slaan, zóó gemeen ....
‘As 'k dan gaan mòt,’ zei ze bits: ‘dan ga 'k hoe eerder hoe liever’ ....
‘Kom!’, zei hij sussend.
‘Dan ga 'k vandaag nog’ ....
‘Da's héél netjes,’ betoogde hij ongerust.
‘En dan mot u maar zien hoe u vanmiddag eet!’
Ze werd driftig. D'r zilverwit hoofdje beefde dat de witte haarpluizen trilden.
‘Juffrouw laten we verstandig zijn, ásjeblief. - 'r Is niemand die 'r 'n man van over de veertig 'n verwijt van zal maken als-ie tróúwt. 'n Half jaar salaris is honderd gulden’ ....
‘Dat kan me niet schelen. 'k Ga me koffer pakken’....
‘Mensch - 't scheelt je hier! Je kan me toch niet dwingen òngetrouwd te blijven!’
‘Ik dwing niks,’ zei ze weer suffig: ‘maar nog twéé maanden met u onder één dak, ná wat je me andoet, daar krijg je me niet toe’ ....
Toen de deur in 't slot sloeg - om twee precies ging-ie uit - liep ze 't keldertrapje af. Draden van 'n spinweb slijmden over haar witte haren - pekel stuifde op 'r japon.
| |
| |
Achter 't vat van de ingelegde snijboonen stond de koffer, grijzig aangeslagen.
't Dagmeisje was weg. Ze kon 't nou net doen, ongezien.
Starend, de webdraden van 'r voorhoofd vegend, begon ze den koffer over den cementen vloer te sleepen tegen 't keldertrapje op. 'n Bodem-lat liet los. De kist was beschimmeld, vochtig. Te lang in den kelder gestaan. Schoonhouen hielp niet.
Vinnig als ravengekras schuurden de ijzeren hoeken over 't cement.
Op de trap werd 't 'n bol gestommel.
Ze kreeg 'm 'r alleen niet op. Ze had 'm ook niet alleen naar beneden gebracht. Méneér had geholpen.
Ze liet 'm weer zakken op 't cement, zocht 't sleuteltje in 'r beurs. 't Was 'r nog. Ze verloor niks. Dan maar hier vullen. 't Goed 't trapje afdragen. Zóó'n gesjouw was 't niet - 'n paar rokken - d'r zondagsche goed - 't Testament - d'r naaikistje - 't ondergoed.
Ze ging - ze ging vást. 't Kon 'r niks schelen of ie thuis kwam en geen warm eten vond. Ze had 'm wel kunnen vergiftigen. Gisteravond nog 'n borststuk in z'n hemd gezet .....
In den kelder, op den rand van den beschimmelden koffer, begon ze te huilen, 't zilvergrijs-hoofd met de spinneweb-slijmingen door wreede schokking geschud.
Doch toen ze bedaard was, wèrd ze verstandig, sloot den koffer, duwde 'm opnieuw áchter het snijboonenvat en naar 't keukentje toe-sloffend ging ze aardappelen schillen - soms nog wat met 'r neus snuivend. Na de aardappelen dopte ze peultjes, wiesch 't koffiegerei en zoo meer. |
|
Auteursrecht onbekend