Schetsen. Deel 6 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 168]

Mops.

Mops sloeg het zijlaantje in, blij dat ze de kindren voorbij was.

De heele week en vandaag den héélen dag had ze in de tuinen gewerkt. Er kwamen handen te kort. De tuinen stonden in bloei. De eerste de beste goéie bui kon den boel doen verrotten en als 't zóóver was, vòchten de boeren om 'n paar handen, zèlfs om die van het idiote kind.

Mops had 'n vader. Moeder lei láng achter het vervallen kerkhofmuurtje. In de stuipen was Mops - naar de menschen zeien - idioot geworden, goedaardig maar leelijk-idioot.

In de verte herkende je haar aan het groot, mager, beenig ouwe-vrouwenhoofd, den langen dunnen neus, de zonderlinge knaagtanden die òver de onderlip stonden - in de verte zag je haar gebogen kinderlijf en de bunglende, slappe, willooze armen. Mops dee niemand kwaad, alleen katten. Katten kon ze niet luchten. Daar was ze bang voor, die smeet ze met steenen. En daar de menschen van 't dorp 'r voor d'r genoegen katten en katers op na-hielden, loerden ze soms op Mops en eéns had boer Bol haar 'n mep met 'n knuppel gegeven, omdat ze z'n kater kreupel had gesmeten.

[p. 169]

Maar omdat dominee zich in het bijzonder Mops aantrok, daar Mops op Catechisatie làng de minste niet was, pleegden de lieden der kleine gemeente haar te dulden en zelfs namen ze haar - van de weeromstuit - in bescherming, tegenover de stadsmenschen, die 's zomers in 't plaatsje kwamen eten en luchten.

Mops hield de huishouding van 'r vader netjes in orde. Ze was vijftien. Uren kon ze op 't erfje voor de deur zitten suffen en niets-doen - dan weer smeet ze het blikwerk van de planken, poetste en schuurde. Als alles blonk, was ze gelukkig - ze hield van blinkende dingen, schuurde minstens driemaal per week het cacaobusje, waarin de gemalen koffie bewaard werd en nòg een cacaobusje, waarin de bruine suiker stond, het filtertje, de vorken en de blikken deksels van de roodaarden pannen. Scheen dan de zon door het klein raam, dreven pretglansjes over het blinkend gerei dan zat Mops in vader z'n stoel, làchte vreemdlijk-gelukkig. En zoo idioot was ze niet of ze begreep den lof der buurvrouwen die 't bij Mops altijd proper en opgeruimd vonden.

Mops sloeg het zijlaantje in. D'r bleek sproetengelaat was door het werken in de tuinen verbrand. Mops kon 'r tegen. Een van de boerenknechts was gister tusschen de staken der tuinboonen in mekaar gezakt. De warmte had 'm bevangen. En akelig as-die met z'n oogen trok en wit as-die zag... Zij met de andere meiden had in 't aardappelveld gelegen, gewroet met omleerde handen in de droge, zwarte aarde, telkens de struiken òpwerkend en de aardkluiten gruizlend. De hitte droop 'r dan langs 'r nek, langs 'r achterhoofd - d'r tong kromde droogheet in den mond, de oogen deeën pijn van den zonschijn. Bij tijden rustte ze hurkend, de kleeren geplakt om het kinderlijf, joeg met de groote handen

[p. 170]

de vliegen en hommels van 'r bezweet ouwe-vrouwegezicht. Water was 'r niet op de velden. Je zag enkel groen en gebogen ruggen en zon.

Nou op den Zaterdag, vroeg klaar, had ze 't huisboeltje geredderd. Vader was an 't hooirijjen. 't Kon nou net met de week droogte. De rooie tegels had ze gedwijld, de potten gewreven, 'n nieuw kastrandje geleid, toen, op 'r gemak, had ze voor de huisdeur gezeten, de cacaobussen, de deksels, de vorken en lepels en 't melkkannetje met zand en water gepoetst, dat je je 'r in spieglen kon.

Nou effen 'n luchie scheppen voor ze in de bedstee kroop - effetjes gaan kijken op 't dorpsplein. De kleine kindren, die waren wel naar bed. Die schòlden. Die riepen gèkke Mops - en Mops, mot je niet na 'n gestich? - 'n Gestich - maar ze wàs niet gek... As ze gek was kon ze d'r vader's boeltje niet doen, zouen de buren niet zeggen dat 't bij niemand op 't dorp zoo blònk...

Mops doortrapte het stofwegje. D'r schoone klompen werden grauw van 't gestuif, d'r armen slungelden bizar. Bij de kromming van 't laantje bleef ze verschrikt, hartkloppend staan. Boven het breed boomenplein, waaromheen het dorpje kom-de, zag ze twéé vreeslijke dingen. Eerst de maan. Zoo raar had z'm nog nóóit gezien - 'n maan als 'n klont bloed, róód, akelig-róód. Ja, 't most 'm wel weze. 't Kon niks anders weze. Nou maar dan was-die om bàng van te worde...

Purper-vervloeiend over de wazige kartellijn van 'n grimmig wolkje, bijna loenzend koloog van 'n moppen-vertellenden bloed-dronken duvel, keek de maan naar idiote Mops.

Mops was 'r bij gaan zitten. D'r lichaam trilde lichtelijk. Want die rooie maan, die op de schoorsteenpijp van den dominee leek te staan, net of-ie 'r

[p. 171]

door zou zakken, die maan zoo rond as 'n schoteltje - was 't èrgste niet.

Nee - 'r was nòg iets rààrdèrs an de hemel.

Niks geen sterren en vlàk bij de rooie maan 'n ster as 'n koe, 'n ster zoo groot en zoo wit as ze 'm nog nooit gezien - en die ster zag je loopen - 'n endje vooruit en 'n endje hooger en weer 'n endje lager....

‘O... lieve God,’ zei Mops: ‘d'r is 'n ster losgeraakt.’

Hoog de magere kinderbeentjes schurkend tegen het borstlooze lijf, de manshanden er om gevouwen, de knaagtanden angstig geplet òm de dunne onderlip, staarde ze naar de rooie maan en de bewegende ster, de eenige maan en de eenige ster die je zag.

Toen, bàng, blij dat ze op 't plein menschen hoorde, stond ze op, verwonderd om 't lachen van stadskinderen in de verte.

Kris van den kruidenier kwam ze tegen tusschen het donker struikgewas. Ze herkende 'm an z'n witte pet.

‘Kris,’ zei ze hakkelend: ‘Kris heb-ie de maan al gezien?’

‘De maan, màlle,’ grinnikte hij: ‘loop jij na de maan!’

‘Nou kijk is,’ wees ze timiede: ‘Kijk is’...

In de schemer der laankromming keek de jongen om, schrikte even van den purperen droomschijn die uit het maangat lekte, over den wolkrand als een staart scheen te slieren, maar nijdig om z'n schrik - maan was maan - snauwde hij haar af:

‘Als je geen wijzer praat het, gekke meid!’...

‘En die ster dan die losgeraakt is,’ zei ze bijna grienend: ‘Kijk 'm is zwabberen’...

‘Ja, da's léélijk,’ sarde Kris - drómmels goed wetend dat stadsmeisjes 'n vlieger hadden opgelaten

[p. 172]

en aan den staart 'n papieren lantaarn gebonden met 'n brandend kaarsje er in: ‘da's nou 'n vallende ster, Mops - en as-die op je neer komt, ka-je je vader wel gêdag zeggen’...

‘As-die neèrkomt,’ herhaalde de idioot, star-starend naar de verbazingen en verwarringen boven haar hoofd.

‘Noù!’ grinnikte de jongen: ‘blijf 'r maar onder vandaan’...

‘Dat zal 'k zeker,’ knikte Mops met plechtigen angst: ‘as-die maar niet op de máán valt - wàtte?’...

‘Of op jouw neus,’ spotte de jongen, fluitend doorstappend.

'n Poos zag Mops niets, geen maan en geen ster.

Het avondgewaad der boomen ritste en sidderde in den wind. De roode maan gaf geen licht. Er was enkel het slaan en raketten en schudden der boomblaren en massaal boomen-geschaduw. As 't maan was, stak de veldwachter de lantaarns niet an. Maan èn petrolie was te veel en te duur.

Maar vóórbij de boomen kwam het open plein, het plein van gras, het volopen plein met twijflende vensterscheemringen, het plein waar je de ràre maan en de benglende ster grooter en scherper zag.

Ontmoette Mops twee meisjes die voor d'r plezier in 't dorp waren, twee stadsnufjes met vacantie.

‘Dag Mops!’ riep de een.

‘Nog niet na bed?’ riep de ander.

Het idiootje poogde voorbij te schuchteren, bang voor de netjes aangekleede meisjes uit de stad, die niet te werken hadden, die niks deeën, die 's zomers kwamen lanterfanten as de menschen van 't dorp 't druk hadden.

‘Heb je zoo'n haast Mops?’ - vroeg weer de kleinste.

[p. 173]

‘Nou - háast - ziet-u,’ zei Mops bleu; ‘d'r kanne ongelukke gebeure’...

‘Ongelukke?’

‘Met die ster daar’....

‘O gusjes,’ giegelde eene stadsmeisje, òok wetend van den lantaarn aan den vlieger: ‘gùsjes, gùsjes, Mops - pas maar op!’....

‘Ja - 't is héél erg,’ zei de idioot: ‘zoue alle sterre zoo los zitte?’

‘Hangen àllemaal an dráádjes, Mops!’ lachte ander wijs stadsnufje: ‘'k zou maar gauw onder de dekens kruipen en me kussen òp me hoofd leggen’....

‘'k Hèb geen kussen,’ zei Mops, schuw het gedwaal der ster volgend, die dan 'ns naast, dan bòven de maan zat...

Vader was nog niet thuis. Bevend stak ze de lamp an, liet 't gordijntje neer, kleedde zich uit.

Nee, ze zou de lamp maar án laten.

Je kon niet weten.

Achter in de bedstee, hevig zweetend, lei ze onder de vale gonje-deken, zinnend over wat ze gezien en gehoord had.

Nou nòg zag ze 'm - zàg ze 'm in het dekenhol - de ster die van z'n plaas was geraakt, nou wel erges valle zou - bij Bol - of bij Rijken - of bij de dokter - of bij de burgemeester. - Wat 'n smàk as 't geve zou - as van de donder - en wat 'n licht - as 'r maar geen brand van kwam - de greppels stinge leeg. - En o, o, as-die door de dakpanne kwam en 'n gat in de bedstee sloeg....

Toen begon ze met d'r idiote hoofd te bidden:

‘Lieve God-van-de-cattechesaasie..,. hou de losse ster vàst asjeblief.... àsjeblief.... àsjeblief’....