Logo DBNL
Duczika (1912)

Duczika

(1912)–Herman Heijermans–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

VII.

Twee-, driemaal, hardnekkig-geduldig, met aan 't lichaam klittend, droog-broeiend goed, was-ie naar Laurie's huis gewandeld, op bewoners van een van de verdiepingen en op den nachtwaker loerend.

De pech hield aan, alles leek op dat nog niet late uur binnen.

En den wrangen portier, 't skelet met den kalen knikker, dorst-ie niet porren.

Toen, de vuisten gebald, zenuw-gehitst, down en kregel gaf-ie 't op.

In 't stikdonker portaal, waar-ie Duczi George's ring aan den vinger gestoken had, schuurde-ie in z'n verwoedheid, voor-ie licht kreeg, 'n paar waslucifers stuk - en schrikte.

Op een van de uitgeloopen traptreden, suffig, wezenloos, zat Wanda Stief. Ze hield 'r taschje in de eene, 'n dikken huissleutel in de andere hand. Van 't knarsend geschrap van de lucifers had ze niets gehoord, en terwijl-ie met 't waaiend washchtje, verwonderd-vragend, voor 'r stond zag ze 'm niet.

‘Is 'r - is 'r iets gebeurd?’, vroeg-ie, 't allereerst aan de zieke moeder denkend.

Met 'r rood-gloeiende oogen - oogen van bloederig wit en

gespannen pupillen, keek ze langs 'm heen, stond moeilijkwaggelend op.

‘Is je moeder...’, herhaalde-ie.

Zonder 'm op te letten, treuzelend van gebaar, met 'r voeten over 't cement stotterend, of ze dronken was, aarzelde ze naar de buitendeur.

‘Moet je nog uit?’, zei-ie 'r helpend, om de deur te ontsluiten - de sleutel rammelde onbeholpen tegen 't slot: ‘is je vader nog niet thuis?’

Ze schudde 't hoofd, vertrok de lippen zoo stuipend, of ze zich bedwong 't niet uit te gillen.

't Maakte 'm angstig. Als dat kleine jonge ding, dat de gewoonte had 'm prettig toe te knikken, wanneer ze 'm tegenkwam, zoo overstuur was, móést 'r iets zijn.

‘Wanneer je 'n dokter wil’, drong-ie aan, den deurknop in de hand: ‘kan ik 't vlugger!... Geef dan antwoord, kind!... Hoor je niet?... Scheelt 'r wat aan...?’

Midden op den stoep, niet wetend of ze links of rechts zou gaan, liet ze den huissleutel vallen, en verroerde zich niet om 'm op te rapen.

Wat drommel, wat heeft 't schaap vanavond - heeft ze met 'r moeder herrie gehad - is ze van plan 'r vandoor te gaan - wacht ze 'r vader op, omdat 'r boven iets an 't handje is?, dacht Erich, ongerust over 't houdingloos doen van 't meisje.

Maar toen ze den sleutel liet liggen, naar de zij van de spoorbaan willoos voortstapte, blies-ie den lucifer uit, ging 'r na.

‘Je vergeet je sleutel, juffrouw Stief’, zei-ie 'r bij 'n lantaarn inhalend, en opnieuw schrikte-ie door 'r kort-stootend geadem, of ze nasnikte: ‘toe, wat is 'r? Kwestie gehad? Heeft je vader je...?’

Nog gaf ze geen antwoord.

Plots bleef ze staan, leunde tegen den post van 'n deur, smeet 'r taschje tegen den grond en met lippen, die de smart niet houen konden, kermde, kreunde ze in 't holle portiek van 't huis.

‘Nou, nou, nou!’, troostte-ie: ‘zie je wel, dat 'r iets is...!’

Ze luisterde niet, klaagde als 'n door weeën gekwelde - ze koortsbeefde dat 'r hoofd 'r van schokte.

‘Wees verstandig, juffrouw,’ bazelde-ie 'r op los: ‘en ga naar huis... Geef je arm!...

Even liet ze zich bewusteloos leiden, toen rukte ze zich los, jachtte in één wild gehaast de straat over.

Bijna in z'n gewurm, om de dingskes uit 't opengeklept taschje van den grond te grissen, was-ie 'r kwijt geraakt.

‘Wel, Christus, zèg dan wat 'r is!’, sprak-ie 'r arm voor de tweede maal grijpend.

‘Niemendal! Niemendal!’, hijgde ze, en ineens schel-vinnig uitvallend, riep ze uit: ‘laat me met rust!... Bemoei je niet met me!’

‘Larie! Nonsens!’, zei-ie: ‘waar wou 'n aap van jóüw leeftijd nog zoo laat heen?... Zal ik met je naar huis gaan, en je vader onder handen nemen...?’

‘Vader is niet thuis...’, hakkelde ze: ‘en 'k ga niemeer terug!’

‘Nonsens!... Doe niet zoo opgewonden!... Ben ik zoo'n vijand van je, dat je me niet vertrouwt...? ...Kom!... Je heb niet eens 'n mantel an!... Willen we 'n endje oploopen, tot je gekalmeerd ben...?’

‘Nee... Asjeblief, asjeblief. laat me alleen!’

‘Denk 'r niet an!... Ja, al stap je nog zoo - 'k heb óók beenen!... Al wou je de Heerstrasse afkuieren: mij raak je niet kwijt!’

Hij babbelde tegen 'n doove. Ze nam geen notitie van 'm. Strak voor zich uit starend, als 'n slaapwandelaarster den stoeprand houdend, en daar niet van wijkend, bewoog ze de kleine voeten.

Misschien, 'r niets van begrijpend, en de dochter van Nathan Stief niet zoo kennend, om zich met geweld aan 'r op te dringen, zou-ie 'r in den steek hebben gelaten, als ze niet zelf, en dat op 'n zoo wonderlijke manier, of ze niet wist wat ze zei, of ze half-waanzinnig was geworden, was begonnen te spreken.

‘Wat 'n zacht weer, hè?’, praatte ze, zonder 'm aan te zien: ‘wat 'n gek weer, hè?... Hè?... Hè?... Ja, wat?’

‘Nou, dat schikt nog al’, zei-ie, met z'n houding geen raad wetend.

‘Ja - ja’, zei ze wezenloos: ‘waar zijn we hier zoo wat?... Gek, hè?, dat je zoo kan loopen suffen... Dat komt... God, wat heb 'k 'n vreeselijke, vreeselijke hoofdpijn... Zou 't nog ver zijn...’

‘Wat?’, vroeg-ie.

‘Nou - nou - nou...’, wauwelde ze, te op om 'r gedachten te formuleeren.

Ze was ziek. Ze was overspannen. Hij vertikte 't 'r midden in den nacht - bij half twee - aan 'r lot over te laten.

Weer poogde-ie 'r te overreden naar huis te gaan. 't Eenige wat-ie 'r mee bereikte, was dat ze opnieuw stil bleef staan en zoo hartstochtelijk snikte, dat 'r zich voorbijgangers mee bemoeiden.

Toen, bang voor 'n oploopje, dwong-ie 'r in de eerste, de beste open Droschke, die voorbijkwam. Omdat ze klappertandde, telkens in krampachtige siddering de magere schouders in 't zomersche blousje tot dicht bij 't afslierend hoedje stiet, en dan rilde en kleumde, of de heerlijke nachtkoelte 'r bevangen had, sloeg-ie de vettige deken van de voorbank om 'r heen.

‘Nou rij 'k 'n endje met je om, om je te laten bedaren’, praatte-ie 'r bewusteloosheid toe: ‘en terwijl vertel je... Waarom wil je niet na huis terug?... Nou?’

Ze antwoordde niet. Met gesloten oogen, de handen slap over de deken, hing ze achterover. Als niet 't licht der lantaarns, dat na ieder schaduw-gezwalp wit-plassend aanschoof, 'r werkenden mond en 't jagen der kleine neusvleugels grillig-schel had bevlamd, als 'r geadem niet 't gehort van 'n in z'n slaap nakreunend, na-klagend kind was geweest, zou-ie zich hebben kunnen verbeelden, dat ze niet meer wakker zou worden - zoo weg-van-alles lei ze, naast 'm. Even dacht-ie aan Grete Ginzel, de vrouw van den friseur - even aan Duczi, die eergister op z'n kamer, na 't zien van de prostituees in 't Hotel Die Taube, na 't sluiten der balkondeuren, net zoo aan 'r heele lichaam gebeefd en getrild had. Twee-, driemaal, dan z'n arm door den hare stekend, dan 'n kouwe hand in de zijne nemend, hernam-ie z'n aanloop, om 'r tot spreken te dwingen. 't Eenige waar ze op reageerde, was op de vraag of ze naar huis wou. Daar schudde ze 'r hoofd zoo maniakaal-onwillig, met zoo'n afkeer bij, dat scheen 'r zoo te prikkelen, dat-ie 'r stil bij werd, en 't niet nog eens vroeg.

Ik zal 'r, dacht-ie-zelf begon-ie door z'n nog niet opgedroogd ondergoed te huiveren - 'k zal 'r, als ze zoo blijft, eenvoudig de trappen opdragen, 'r bij Nathan deponeeren, en me overtuigen welke formeele idioot 'r in dien toestand heeft gebracht.

Zachtjes riep-ie den koetsier toe denzelfden weg terug te rijden, zachtjes gaf-ie 't adres op. Had-ie ook zonder die voorzorgen kunnen doen. Ze bewoog niet.

Vermoeid, met 'n pijnlijk gloeien van de blaren, die de roeispanen bij de vervloekte tocht over de Mügelsee, in z'n handen hadden geschrijnd - vermoeid, verveeld, down - was 't niet meer dan krankzinnig, dat de pech-dag met zulk 'n zot avontuur

besloot? - luisterde-ie naar 't eentonig gehoefklap van 't lummelend paard over 't asfalt. Als-ie den sleutel niet verloren had, zou-ie nu bij Duczi, Laurie, Lotte en Betty, vier-hoog, zitten - de ruzie met Laurie dee 'm niks en aan Betty 'r fratsen - Christus, had hij 't uitgelokt? - zou-ie 'n eind maken! - als-ie 'r niet zoo nonchalant mee om was gesprongen, bij 't naaien van z'n broek of bij 't gescharrel in de boot, was 'm dit bekaaid geval, dat 'm maar half interesseerde, niet overkomen. Nathan Stief, de stomme bultenaar, was z'n overbuurman, meer niet. DoorWanda, die af en toe, als ze 'r niet waren, boodschappen voor hem of Poldi, meestal van minder ‘gezelligen’ aard, aan had genomen, daarna door de hulpbehoevendheid van de verlamde moeder, was de kennismaking gekomen - en door de kennismaking met Nathan, de ellende, de misère met den woekeraar Semmy Lubinsky. Daar had de bultenaar, zelf slaafje, geen schuld aan, integendeel: Erich mocht den goedigen, droogstoppeligen pianist van 't klein Café-Chantant, waar hij en Poldi 'n paar maal op bezoek waren geweest - toch had-ie de laatste maanden bij de vernederingen in 't ‘Lombard und Lagerhaus’, in 't bijzijn van den docielen, alles beluisterenden, nooit 'n syllabe meebabbelenden boekhouder, Wanda's vader meer dan onvriendelijk gegroet, als-ie 'm op straat of in 't trappenhuis ontmoette. Van de verhouding tusschen Nathan en z'n dochtertje wist-ie niets, niets van de groote genegenheid van de twee. Nu 't kind door 'n gril, in 't diepst van den nacht, met 'm rondree, leek 'm de eenige verklaring, dat ze van den bultenaar 'n pak rammel gekregen had. Misschien scharrelde ze met een van de kwajongens met lange haren en bleeke gezichten van 'r conservatorium, misschien...

Wrevelig speelde-ie met 't handtaschje, dat ze bij 't portiek tegen den grond had gesmeten, en waarvan-ie de klungel-voorwerpjes, al eens op had geraapt - wrevelig bukte-ie zich weer. 'r Zakdoek, beurs, handschoenen, boekje en potlood, waren naast de deken gevallen. Ook 'n blanco enveloppe met iets 'r in.

Poldi liet z'n heele, voor 'n deel waarlijk-schandelijke beertjes-correspondentie op de schrijftafel slingeren: Erich zou 'r niet aan gedacht hebben 'n indiscretie te begaan. Papieren van 'n ander te doorsnuffelen vond-ie - hoezeer 't couvert met den ploertigsten firmanaam van de wereld, bij oom Ludwig 'm gefascineerd had! - 'n zoo vuns glupergedoe, dat-ie de enveloppe, zonder 'n hapering, met de overige dingen saam, in 't taschje stak. Toen, na 'n nieuwe vruchtelooze poging, 'r uit 'r ziekelijke apathie op

te wekken - las-ie, las-ie toch. En was blij, dat-ie 't gedaan had, dat-ie eindelijk wàt begreep. Bij 't aanfloepend, weer wegnorschend licht der lantaarns, zag-ie gevlekte, morsige, nerveuze letters. Ze was den brief begonnen, was in den eersten zin blijven steken, had 't papier schots en scheef met den nog natten inkt toegevouwen - met de doorzichtige bedoeling 't geschrevene zóó niet te posten.

Op de bovenste helft van 't velletje, uit 'n schoolschrift gescheurd, klitten half-leesbare woorden - op de benedenhelft stond 't nog eens, in vervloeid spiegelschrift, als 'n stukgewaaid spinneweb.

Drie-, viermaal, zich bij iedere nieuwe lantaarn moeite gevend, herlas-ie, letter na lettergreep:

 
Vadertje!
 
Ik ben vanavond, omdat jij het wou, omdat jij
 
van hem afhankelijk ben, bij meneer L. geweest,
 
en omdat ik het je niet zeggen durf, schrijf
 
ik je alles voor ik het besluit neem, jou,
 
goeie, lieve vader, dat verdriet...

Duidelijk, dadelijk-duidelijk was 't niet. Maar de geëxalteerde toestand van 't kind en de laatste woorden die 'n bedreiging leken, drongen je 't idee van 'n ‘afscheidsbrief’ op.

Christus, die letter L...

L. beteekende natuurlijk Lubinsky, omdat Lubinsky de ‘chef’ van 'r vader was!

‘Omdat jij 't wou, omdat jij afhankelijk van 'm ben’ - ‘omdat ik het je niet zeggen durf’ - ‘durf’ onderstreept! - ‘voor ik het besluit neem, jou dat verdriet...’ - 't ‘aan te doen’ had ze niet meer geschreven... Christus, had de gedrochtelijke eenoog iets met de opwinding, 't gesnik van 't kind uit te staan?... Zou 't monster...? Nonsens! Bestond niet!...

Maar wat beteekende dan de aanhef van den brief: ‘...ik ben van avond, omdat jij't wou...’ - van avond. Dat was voor geen twee uitleggingen vatbaar...

't Rijtuig stopte. Ze waren 'r.

‘Kom, juffrouw’, drong-ie met vriendelijk geweld: ‘geef je hand en stap uit! Toe, flink, flink! Ik zal je helpen...’

Opschrikkend, 't huis aan de overzij van ‘Die Taube’ met z'n verlichte ramen herkennend, stribbelde ze tegen, trachtte

zich los te rukken. Maar in 'n wip - wat-ie vast had, liet-ie niet makkelijk los - betaalde-ie den koetsier, die 'r niet aan gewend was, dat paartjes in open Droschken ruzie maakten - en eer ze 'r op bedacht was, stond ze achter de vlug gesloten deur van 't ‘Vorderhaus’.

‘Zoo’, praatte-ie opgelucht: ‘en nou een, twee, drie onder de wol, stijfkop!... Nee, niet hier blijven! Toe, 't is al zoo laat. kindje!’

Weer, als voor 'n uur, streek-ie 'n was-lucifer af. De afgetakelde gang met 't plompe duister van de binnenplaats, 't bord met de adressen van de huurders en de schemertrap met 'r uitgevreten treden leefden op - ook 'tbleek-mager kinder-gezichtje, doodswit en ontdaan boven de bij de hals ingescheurde blouse.

‘Als je niet wil, dat ik je draag’, dreigde-ie glimlachend: ‘haal ik je vader en doen we 't samen...’

Willoos, kapot-van-gebaar, de traptreden zonder besef bestappend, liep ze voor 'm uit. Een-hoog kon ze niet meer, zakte ze ineen.

De lucifer doofde - in 't donker sprak-ie 'r dringender toe.

‘Wat is dat nou, kindje?... Christus, met 'n beetje energie...’

Ze richtte zich weer op en bij 't verder omhoog gaan kreunde ze of ze lichamelijke pijn had.

Drie-hoog moest ze opnieuw gaan zitten. Met 'n verschen lucifer in 't doosje gestoken, wachtte-ie tot ze weer kon.

‘Bij wie was je vanavond?’, vroeg-ie.

Ze zweeg, snikte met 't hoofd in de handen.

‘Bij - bij Lubinsky?’, hield-ie vol.

Ze schudde woest-driftig 't hoofd.

‘Zoo’, zei-ie, 'r helpend om op te staan: ‘en wat wou je je vader schrijven dat je 'm niet dorst zeggen?... Heb je je over dat gedrocht te beklagen?... Heeft-ie 't je lastig gemaakt...? Nou dan, kindje!... Je doet of 'r iets vreeselijks gebeurd is, en als men je soebat, hou je je mond!’

‘Ik ben zoo moe, dat 'k niet praten kàn’, antwoordde ze moeilijk.

‘Wil je dan morgen?’, vroeg-ie.

Ze knikte suffig, nauwelijks luisterend, en terwijl-ie de rechtsche deur, vier-hoog, ontsloot, leunde ze uitgeput tegen den wand.

Nathan Stief was 'r nog niet. 'r Brandde nergens licht - alleen in 't bed van de achterkamer klonk 't gemummel van de verlamde vrouw.

‘Kun je je nu verder helpen, of wil je dat 'k op je vader blijf wachten?’, zei-ie, toen ze 'r hoed af had gelegd.

‘Ik ga slapen’, antwoordde ze mat: ‘ik ben zoo, zoo moe, zoo schrikkelijk moe...’

‘Dan trek 'k de deur achter me dicht... Als je me noodig heb, hoef je maar aan te kloppen... Dag kindje...’

‘Dag meneer...’

In 't schamel gangetje met z'n opstopping van kasten en rommel, treuzelde-ie, overwoog-ie of 't niet beter was 'r mee naar zijn kamer te nemen, of je 'r aan 'r zelf over mocht laten, maar Nathan, die iets bizonders aan 't handje moest hebben - zoo laat maakte-ie 't zelden - kon ieder oogenblik thuiskomen - 'r helpen uitkleeden kon-ie moeilijk - en, voor alle zekerheid, gaf-ie 'r 't taschje met de sleutels niet terug. Zoolang ze opgesloten zat, kon ze geen nieuwe dwaasheden, geen nieuw gekuier door de straten beginnen - morgen vroeg, als ze gekalmeerd was, kreeg ze de kleine bagage met den zonderlingen kladbrief terug. Door den deurkier zag-ie nog hoe ze werktuigelijk de knoopen van 'r blouse losvingerde, hoe de schommelende lamp over 'r oogen en mond schaduwtjes wiegde.

 

Poldi werkte in de zalig-eenzame stilte van den nacht. Om niet door de geluiden van buiten gestoord te worden, had-ie de balkondeuren gesloten. Met 'n pijp met 'n nattig-smeulend klitje tabak tusschen de breede lippen, met drie bijna onbeweeglijke kanjers van witte ratten op de schrijftafel en met de andere tusschen de boeken, doorploeterde-ie heerlijk-helder van kop. omsponnen door de rust en de veiligheid van 't kamertje, 'n studieboek, waarin-ie om de zooveel bladzijden 'n brokje papier met aanteekeningen had gestoken. O, de sterke, gebenedijde uren, als 't kazerne-huis sliep, als 't nachtdonker je steun was, als je geen wrokkigen tegenstand ondervond, als je onaantastbaar heer en meester van je goddelijk beetje ik in de oneindige ruimten van 't Heelal was...

‘Christus!’, verweet Erich, de deur onhebbelijk opensmakkend - dikwijls verstoorde-ie zoo de beste stemmingsoogenblikken van z'n vriend -: ‘da's hier jè lijkenluchtje! Smijt in godsnaam de deuren open! Hoe is 't mogelijk om bij zoo'n stank 'n oogenblik gezond te denken!’

Walmen als van 'n aanbrandenden Kartoffel-Puffer1) uit z'n

reutelende pijp blazend, leunde Pol, zich smijdig-uitrekkend, achterover.

‘'k Wou’, zei-ie, met 't gevoel van 'n jong-monter hoentje - enkel de blaren van 't roeien hinderden 'm -: ‘'k wou me op zoo'n stank en zoo'n stilte graag 'n jaar abonneeren... De lucht van vanmiddag bij de schipbreuk van de Medusa heeft me zoo opgeknapt, dat 'k 'r m'n heelen nacht aan zou geven, als morgen m'n dagdienst niet begon!... Ben je de dames nog wezen opzoeken?... En heb je 'n taschje gemoerd?’

‘Nee!’, zei Erich gehumeurd: ‘de boel was potdicht - dat ding is van hiernaast...’

‘Zoo’, antwoordde Poldi, geen verdere uitlegging vragend. Na de tranen, die-ie in de oogen van z'n vriend in den spoorcoupé had gezien, bij 't betrokken gezicht en de bruske gebaren na 't binnen-rumoeren, hield-ie zich aan de ouwe diskreete methode, om den ander - als-ie 'r lust toe had - uit eigen aandrang te laten praten.

Daar scheen Erich op 't oogenblik niets van te moeten hebben. Lusteloos - z'n bad bij de kraan in de keuken verwaarloosde-ie zelfs - kiepte-ie colbert, vest en 't versleten halfhemdje van oom Ludwig met 't te wijde boord op den stoel bij de slaapkamerdeur, en 'n sigaret opstekend, bleef-ie op 't balkonnetje, waar-ie Vrijdag met haar samen gestaan had, hangelen.

‘Dat 's goed om tering op te doen’, waarschuwde Poldi, die 'm met de afgedankte pet gezelschap kwam houden: ‘'k zou m'n jas aantrekken, jongen...’

‘'k Vat geen kou’, zei Erich koppig - de zoele nachtwind, over z'n halfnaakte borst, knapte 'm op.

Ouwergewoonte zwegen ze.

Boven 't hoekig dak van 't Hotel Die Taube met z'n geluw-doorspalkte stores, z'n licht-gekwijn achter neergelaten gordijnen - boven 't ‘Absteigequartier’ met z'n broeiende venstergaten, dreven wolke-vlokken zoo teer en zoo wazig, dat 't vlammen en flonkren der sterren 'r nauwlijks besluierd door leek. De melkweg, onpeilbaar van diepte, vaal-blauw, wijd-weg tot waar de damp uit de stad in rossig genevel opsteeg, vol vonkende trossen, tintel-bevende spetten en paars-doormarmerde dalen, lei in de bulting der daken gegroefd. En plots, als 'n wild-stuivend dwaallicht, phosphoresceerend, z'n baan als 'n stalen rapier langs vuur-knettrenden zwamsteen bekrijschend, met 'n naschreeuw van stulpende flarden en 'n bersting van gloeiende splinters,

waar 'twoelend-aanploffend lijf met andere, onzichtbare lichamen botste, dook 'n meteoor. Dwars, van dak naar dak, in één schuine zwieping, stak-ie over, en in 't kamend sterren-gespeel van den melkweg, gaapte 'n leegte, 'n bizarre verwondering, 'n onbeweeglijk geluister...

Op een van de overzij-balkons, nog terwijl 't boven zwak toorste, werden de deuren geopend, en 'n vrouw, zwaar-heupig, met 'n blink-witten jekker, streek 'n lucifer af. 't Lauw-waaiend vlamke bekroop 'r kin en 'r nek en in 't sputterend gewalm van 'r sigaar, hijgde 'n glunderend vuurtje. Dan, zich diep naar de zij van de straat buigend, wenkte ze wuiverig-druk iemand na, die uit 't Hotel kwam geloopen.

‘Heb je?’, vroeg Poldi, ongerust om 't dompe staren van Erich - hij beviel 'm niet, 'r moest iets onaangenaams gepasseerd zijn -: ‘had je de een of andere ontmoeting?’

‘Nee’, klonk 't futteloos: ‘'k voel me belabberd...’

‘Steek dan binnen je pijp op, jongen’, zei Pol hartelijk: ‘je ben natuurlijk kapot van de ongewone roeipartij... Heb je trek in 'n kop thee?’

‘Nee, 'k kruip in bed... 'k Vind 't leven door-en-door walgelijk!...’

‘Ja, ja’, troostte Poldi sympathiek - ‘Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt’... onduidelijk was 'm 't psychologisch geval niet -: ‘op 't leven valt af te dingen, naar meer dan één kant, maar toch, toch...’

Hij beknabbelde z'n pijp in den stoel bij de schrijftafel, liet ‘Nietzsche’ over z'n arm wandelen, keek grunnekend-glimlachend naar 't doen van den pessimist, die z'n broek uit had getrokken, en voor de tweede maal den winkelhaak bij 't kruis, met driftige rijgsteken repareerde. Schor, of-ie z'n keel schraapte, tikte 't wekkertje twee uur.

‘Is dat háár tasch?’, zette Poldi voorzichtig in.

‘'k Hèb je toch al gezegd, dat 'k 'r niet geweest ben!’, viel Erich geprikkeld uit.

‘Morgen is nog 'n dag’, merkte Poldi goedig-knikkend op - van 't handtaschje, dat niet van haar, dus van 'n ander was, snapte-ie niemendal - van de stemming van z'n verliefden vriend, die mèt Duczika's huissleutel zóó vroeg niet terug gekomen zou zijn - àlles. Om 'm af te leiden, begon-ie 'n ongemeen-opwekkenden boom op te zetten. Z'n specialiteit.

‘'k Was, toen je daar zoo monter binnen kwam vallen

- 'k hinder je met m'n gebabbel toch niet bij je - werk...’

‘Stik!’, zei Erich, voor 't eerst na lange uren, om de ernstigzotte toespeling op 't naaien van de broek, lachend.

‘'k Was’, hernam Poldi, ‘Nietzsche’ in balans op z'n hand houdend, ongevoelig voor de vriendschappelijke verwensching: ‘met 'n buitengewoon-merkwaardige studie, die haast als 'n paradox klinkt, over den “Zelfmoord bij dieren” bezig. 'k Zal 't boek bij je neer leggen, dan kun je 't morgen of overmorgen 'ns inkijken...’

‘Bij dieren?’, vroeg Erich, even niet naaiend - daar had-ie nooit van gehoord, en als Pol geen mop bedoelde, wàs 't curieus.

‘Bij dieren’, knikte de ander: ‘'t voor en 't tegen bij scorpioenen, slangen, zeesterren enz., wordt uiteengezet. Wetenschappelijk-overtuigend is de historie niet, maar ze geeft je te denken, niewaar Nietzsche?...’

‘Dat moet a priori nonsens en aposteriori humbug zijn’, zei Erich, weer met stevige steken aan 't kruis bezig - 't wijsgeerig evenwicht van den patenten kerel, die met 'n koningssnuit z'n toeterende pijp bezoog, nam 'm in de stilte van 't gemeenschapelijk kamertje te pakken - Christus, waarom was-ie zoo krankzinnig-down geworden - was 'r iets anders dan 'n mislukte afspraak gebeurd? - was morgen geen morgen en geen nieuwe dag?...: ‘voor 'n zelfmoord is 't begrip van dood en leven noodig... Nonsens!... Dat is bij geen dier te onderstellen!’.

‘Ja, ja’, sprak Poldi, ‘Nietzsche’ wonderlijk-vreemd in de oogen kijkend: ‘daar heb 'k niets tegen in te brengen, dat wil zeggen betrekkelijk niets...'k Heb mezelf na delezing afgevraagd, of je 't begrip van den dood bij 'n dier mag en kan uitschakelen?... In de eerste plaats heb je den doodsangst, niewaar? - dien je bij elk dier waarneemt - in de tweede plaats de razernij van je minste soort, om te blijven leven... Als 'k ‘Nietzsche’ met 'n kat hier in de kamer opsluit, zal-ie 't zoo uitkrijschen als wijlen z'n vader in 't gevecht met den riool-smakker... Dat is natuurlijk niet enkel vrees voor pijn of voor 'n vijand, dat is logisch en volgens alle aannemelijke wetten de angst voor den dood!... Wanneer je twee honden tegen mekaar ophitst, 'r op of 'r onder, zullen ze mekaar knauwen en bijten, niet alleen uit lust, om mekander te verscheuren... Wie 't aflegt jenkt en zal 't laatste oogenblik probeeren te vluchten... Waarom?... 'tLeven... Is 't idee zelf-moord bij 'n dier, waar moord zulk 'n natuur-zaak

is, zoo onmogelijk?... Als je voor 't geval van 'n scorpioen 'n verklaring kan vinden, blijft de mogelijkheid in principe bestaan, wat?’

‘Had jij vannacht zoo'n speciale behoefte over suicidium na te denken?’, vroeg Erich, voor de tweede maal glimlachend - goddank, de ballast was-ie kwijt - Duczi zou 't begrijpen - Betty wist dat-ie naar Friedrichshagen gegaan was...

‘Jongen’, zei Pol met z'n zachtste kamerstem en 't licht van de studeerlamp besprenkelde z'n brilleglazen onder 't vierkant hoofd met 't gekarteld koper-bronshaar, of ze fonteintjes van violette, dof-paarse, parelmoeren stuivinkjes werden: ‘...'k zie uur aan uur suicidium van de beste qualiteiten, voornemens, bedoelingen, idealen, door maatschappelijke oorzaken, voor me... Juist in de rust van m'n werkhok - als 'k op dreef raak - voel 'k sterker dan anders den zelfmoord bij m'n correctie-arbeid op de drukkerij... Ja, ja... En dan, 'k heb pas m'n hart aan 'n brok statistiek opgehaald... Om de tien, elf uur maakt zich iemand in Berlijn door verdrinken, 'n revolverschot, 'n opengelaten gaskraan van kant, om de tien, elf uur herhaalt 't zich...’

‘Ja, ja...’, antwoordde Erich, met de naald onbewegelijk in de hand. Hij dacht aan de kleine scène met oom Ludwig - over z'n vader.

‘Pardon!’, zei Poldi, ‘Nietzsche’ brusk loslatend - hoe kon-ie zoo stupide zijn, zoo ontzettend-ontaktvol, om na de confidentie van den nacht, toen Erich voor dag en voor dauw op was gestaan, op dat chapiter door te boomen - dat-ie, ezel, 'r dat van 'n opengelaten gaskraan uit had geflapt! -: ‘pardon, 'k had natuurlijk geen oogenblik de intentie...’

‘Ga gerust je gang’, knikte Erich, den draad met z'n tanden doorbijtend - de reparatie was klaar en ditmaal stevig: ‘'t interesseert me - 'k had 'r geen flauw vermoeden van, dat 'r zooveel... Dus minstens twee in vier en twintig uur?’

‘Ja’, zei Poldi, snel doorpratend, om van 't gevaarlijk onderwerp af te stappen - jammer, dat-ie zoo bruut was geweest! -: ‘'t neemt eer toe dan af. Ook de misdaad! 'k Heb hier tabellen over moord, diefstal, aanranding, waarbij je gewoon gebluft zit! Om de zeven laenschen heb je 'n “misdadiger”... En dat 's nog relatief weinig, ontzaggelijk weinig, verbazingwekkend weinig... Reken 'ns an: 's winters loopen 'r in Berlijn van de dertigduizend tot de vijftig-duizend zonder bestaan, zonder 'n hap brood, zonder 'n afdak rond! 's Zomers bij de dertig-duizend!

Die zien in de straten luxe en luxe... Is 't geen godsgruwelijk wonder, en pleit 't niet voor de goedheid van 't kuddedier...’ - van 't laatste woord hield-ie enorm -: ‘dat 'r in verhouding zoo'n klein percentage misdaad is? De fout blijft dat ze 't niet dieper zoeken, en de stijgende misdaad met 'n stijgend aantal artikelen in 't wetboek-van-strafrecht de baas probeeren te blijven, de struisvogels, de impotentelingen...’

Ineens, in z'n doorzichtige veelheid van woorden gestoord - Erich begreep de bedoeling - leunde-ie star van schrik, met gespannen pupillen en 'n onbeweeglijk-luistrende, geen rookaarzeling dampende pijp achterover.

‘Wat was dat?’, vroeg-ie gedempt, niet verwrikkend.

‘Weet 'k niet’, zei Erich, bleek, moeilijk en met 'n ril-huivering over 't achterhoofd, of 'n onzichtbare hand 'm over 't haar streek.

Zelfs de ratten op de schrijftafel zaten als versteende naaldklompjes.

'n Korte gil-snijdende schreeuw, snerpend-klagend, 'n angstgurgel, 'n rauwe noodkreet uit 'n gewurgde strot, zwonk door den stilstand der kamer, leek de hijgende lamp te omwieken, de hoeken bij 't rek en de kast in schaduw te deuken en verstierf. 't Kon boven, benee, naastan, op straat - in de kamer zelf zijn geweest. 't Had gegierd en met gele vonken gevlamd - 't was grijpbaar en tastbaar, één enkel bliksemend oogenblik - en 't versmolt in de duisternis buiten, zonder echo, zonder weerklank, zonder zacht-nastuipend gerucht. Als 't geduurd zou hebben, lang-van-galm, log-van-krijsching, met 'n zekere aan- voeling waar de plek was, zou de schrik minder heftig-pénetrant zijn geweest. Nu, bij 't looden gewicht van de aanplonsende stilte, keken ze mekaar verdwaasd aan.

‘Waar was 't?’, vroeg Poldi, zich langzaam oprichtend, en in z'n gebaar was iets van verweer.

Erich, die zich den tijd niet gunde in z'n broek te schieten, stoof op de balkondeuren toe, wierp ze met rinkelslag open, boog zich over de balustrade. Niets. In de straatleegte was 't niet geweest. Bij ‘Die Taube’ liep 'n agent en van dwarsstraat naar dwarsstraat, plassing van lantaarnlicht voor zich uit, spurtte 'n auto.

‘Is 'r iets?’, vroeg Poldi nog eens, weifelend opstaand.

‘Nee’, zei Erich verwonderd: ‘Christus, 'k ben 'r koud bij geworden! 't Klonk zoo dichtbij, zoo vlak in de buurt...’

Ongerust, nog heelemaal wit, stapte-ie de slaapkamer in,

staarde over 't kozijn. Niets. De binnenplaats lei log en somber in 'r walling van hoog-gaande muren. 'r Bewoog niemand. In 'r dichte schaduw-massiefheid scheen ze 'n afgrond.

‘Dan was 't bij de Italianen’, sprak-fluisterde Poldi, 't hoofd nog steeds in luistering genepen, om op 'n nieuwen smartgil verdacht te zijn.

Erich schudde 't hoofd. Nee. Van benee klonk 't ànders. Van benee kende-ie de geluiden. 't Was op de hoogte van 't raam...

En ineens, in plotselinge ingeving, krankzinnig-gehaast, te gejaagd om te spreken, rukte-ie de broek aan, greep z'n buis van den stoel, en in Wanda's taschje naar de sleutels grabbelend, bolde-ie de kamer uit.

‘Wat doe je, in Godsnaam?’, riep Poldi 'm na. Toen, omdat-ie geen antwoord kreeg, dee-ie 't zelfde.

Vijf-, zesmaal verkeerd stootend, dan bij 'n beven den waslucifer, wurmde Erich met 't deurslot. En bij 't eindelijk kreunend geknars van de scharnieren, zoog 'n driftige tochtwind de eigen deur toe, woei 't vlammetje uit. Ze stonden in 't donker der gang.

‘Wat haal je voor nonsens uit?’, vroeg Poldi, 'm onzeker nastommelend.

‘Hou je mond!’, praatte Erich schor.

In de kamer met de door 't getocht zwakjes-bungelende, roetstoomende lamp, zat Nathan Stief vaalbleek, verschrompeld, de eene plat-breede hand op 't kozijn van 't wijd-open raam, de andere in klauwing om 't los-gescheurd vest. Z'n voorhoofd stond in knoestige rimpels, z'n mond wrong, mummelde, worstelde of-ie iets zeggen zou. Zoo, toen-ie Erich zag, beukte-ie op van den stoel, en in de woest-gefolterde onmacht, om 'n verstaanbaar woord te spreken, dee-ie iets verschrikkelijks, monsterachtigs. Nathan Stief, de kleine, lomp-schoerige bultenaar, 't bochel-kereltje met 't plat-beenig gezicht en den goedigen hondeneus, besloeg zich den schedel, dat 't grommelend dreunde - huilde, griende, trok zich 't grijs-rossig haar van 't hoofd - heele bossen omklitten z'n vingers - en brulde. Hij brulde. Dat was 't ontzettende, afschuwelijke, onmenschelijke, aan 't geweeklaag van 'n gepijnigd dier herinnerend. De verkorven stembanden, die in geen jaren geluid hadden gegeven, de keel die niet kon, 't mishandelde strottenhoofd, werden door angst, woede, razernij, helsche smart, ppgezwiept, krijsch-bulkten als 'n jakhals met haat-spuiende oogen in woud-donkerte, huil-loeiden als 'n in eenzaamheid kermende hond, krasten als vechtende, mekaar

brokken ontrukkende lijkegieren. De tranen stotterden over z'n rimpelwangen - z'n jukken spaakten op naar de uitspitsende wimpers - z'n mond was 'n hideus litteeken - z'n oogen leien gevlucht in de kassen - heel z'n gelaat stikte in wanhoop, maar 't slijmrig gereutel, 't stokkend gerochel uit de verwoeste strot, 't geklaag zonder klank, 't gerasp zonder zin, 't heesch-dor geschrei, gingen 'r ver boven uit, waren 't erbarmelijk-desperate, ontroerend-smartelijke.

Even was Erich bij de deur teruggeweken, even had-ie 't gevoel, dat ze stoorden, dat dit de verklaring van Wanda's opgewondenheid kon zijn, dat 'r iets in de woning gebeurd was, waarmee-ie niet te maken had, dat z'n binnendringen op dit uur ongepast was - toen ondervroeg-ie koortsachtig, over z'n heele lichaam trillend - wie 'r gegild had - of-ie iets doen kon.

‘Nee! Nee!’, zei de stomme met gebaren, die schreeuwden, met mummellippen, die gierden, met afwerende, wild-betoogende handen, en zich langs den tafelrand naar den jongen student toe-sleepend, voet voor voet, strompelend-moeilijk, of-ie bij eiken stap in mekaar zou zakken, greep-ie 'm, altijd schor-klagend, bij den pols, en 'm naar 't open venster mee-sleurend, wees-ie omlaag.

Weer boog Erich zich over 't kozijn, weer keek-ie de grauwtroebele, geen lijn en geen vorm doorlatende diepte in.

‘'k Begrijp je niet, Stief’, zei-ie haperend, pratend met 'n stem, die de zijne niet was - dezelfde kil-klamme hand van zoo-even streek 'm opnieuw langs 't kleum-starre hoofdhaar: ‘heb jij zoo geschreeuwd?’

‘Nee, Nee!’, raasde de bultenaar, doldriftig 't hoofd schuddend, en voor de tweede maal zwaaide z'n hand naar de zij van 't venstergat, 't dreigend-zwarte, flets-duistere, en Erich dwingend te bukken, z'n pols niet loslatend, brabbelde-ie wezenloosdierlijke dingen.

‘Is 'r iets gevallen?’, vroeg Poldi, die langzaam begreep.

‘Ja!’, gier-steunde Nathan, en plots 'n waanzinnigen aanloop nemend, zou-ie 't raam uit zijn gesprongen, als de twee studenten 'm niet vast hadden gegrepen.

't Werd bij de te gruizel pletterende ruiten 'n kort, bezeten geworstel. Nathan trapte, beet, stompte, brulde, sloeg Poldi den bril van den neus, toen, zonder overgang, glee-ie uit Erich's armen bewusteloos op den grond.

‘Heeft de vent te veel gedronken, of wat is 'r in Gods-naam

aan 't handje?’, vroeg Poldi kwalijk gehumeurd en lichtschuw tastte-ie rond naar den bril.

‘Christus, Christus’, zei Erich, duizelig neerzittend en zoo heesch of iemand 'm de keel toekneep: ‘... 'k geloof dat 't meisje...’

Hij dorst 't niet uitspreken. De kamer, de tafel, de lamp, de paar portretten aan den wand, draaiden met 'm rond. Dronken opstaand, over den niet bewegenden Stief heenstappend, opendeie de slaapkamerdeur. De vrouw in 't eene bed sliep, 't andere was leeg. Verder zocht-ie niet. Als ze in 't huis was geweest, zou ze bij dat rumoer niet weg zijn gebleven.

‘'k Zal 'n paar druppels voor 'm gaan halen’, zei Poldi, die z'n bril had gevonden, en bij Stief op de planken gehurkt zat.

Erich zag, hoorde 'm niet.

Voor de derde maal boog-ie over 't kozijn, zocht met nerveuze angstoogen de binnenplaats af. Zelfs van 't staketsel, waarin de merels 'r nest hadden gebouwd, van de stellage om de kleeden te kloppen, van de ijzeren vuilnisbakken zag-ie niets. Aan den hemel glans-vonkten de sterren - benee was alles schaduw, enkel de dichtbije muur van 't overzijpand ketste iets van 't geluw-doorwasemde kamertje met Poldi's monstergroot hoofd naast 't gegrom van zijn schouders. Nergens brandde 'n licht, nergens brak 'n kleur door.

‘Ik ga’, zei-ie eindelijk, en z'n oogen waren omwald: ‘ik ga benejen kijken, Pol...’

‘Benejen? Waarom? Voor wat?’

‘'k Geloof, dat 'r iets gebeurd is...’

‘Gebeurd?’

‘Dat 't meisje...’ - z'n stem sloeg 'r bij over -: ‘uit 't raam...’

‘Ben je krankzinnig!’, stoof Poldi op, maar nu ook door de vreemde, lugubere stemming van de kamer, 't openstaand raam, Nathan Stief's gekrijsch en de loom-broeiende stilte bevangen, bukte-ie zich bij 't kozijn, griste den bril van de oogen - 'r zonder zag-ie in de verte uitstekend - en staarde lang-aangehouden, zonder te ademen, recht naar de plek onder 't venster.

Zwijgend, bleek, haalde-ie 't hoofd binnen - zwijgend keek-ie Erich aan, knikte.

Hij had iets gezien - iets - iets wits.

Zwijgend, huiverend in de koelte van 't trappenhuis, lichtte-ie

Erich van vierhoog tot benee bij - zwijgend, beiden doodswit, bogen ze zich over 't lichaam van 't kind, dat in 'r val 'n kelderrooster stuk had gerammeid.

De kaarsvlam bewapperde 'r wassen gezichtje. Uit 'r ooren purperde bloed. Ze was dood.

 

Laat op, ouwerwetsch laat, bleven ze dien nacht. Wanda's lijk had de politie eerst naar 'n ‘Unfallstation’ gebracht, toen voor de schouwing naar 't zelfde Ziekenhuis, waarheen ze den bewusteloozen Stief, die niet bij was te maken, hadden getransporteerd. 't Had in 't slapende huis enkel bij den portier opschudding gegeven, en 't had nog geen uur geduurd.

Poldi praatte nerveus - Erich zweeg.

‘Daar hoef je, op m'n woord, niet over te piekeren’, redeneerde-ie, op en neer stappend - dat van 't handtaschje was 'm nu duidelijk -: ‘je hebt meer dan je plicht tegenover 't stumpertje, dat je amper kende, gedaan! Je heb 'r, zoo degelijk mogelijk naar huis gebracht, bij 'r vader thuis - jij noch 'n ander, had dàt kunnen voorzien... En dan, jongen, was Stief 'r niet bij, toen 't ongeluk gebeurde? Dat zag je toch an z'n doen en laten, dat-ie 'r van wist, dat-ie 'r getuige van was!... Je zou 'r je misschien - ik zeg misschien - iets van an hebben te trekken, als ze 't in 'r eentje had gedaan... Maar nou?... 't Opgewonden kind zal van hem 'n uitbrander hebben gekregen, of op 't kozijn hebben gezeten, om 'n luchtje te scheppen, of...’

‘Nee’, ontkende Erich: ‘'k doe 'r 'n eed op, dat ze zich van kant heeft gemaakt, dat ze 't raam uit is gesprongen... 'k Had op Stief moeten wachten, 'r bij moeten blijven - dat zeg 'k je nog 'ns - 'k zal 'r gezicht nooit vergeten, nooit...’

Langzaam kleedde-ie zich uit.

Treuzelend stapte-ie in bed.

't Was om te snikken.

Op de snijkamer dee 't je niets, werd alles materiaal. Hier was 'n schepseltje - van dichtbij - onuitsprekelijk-wreed weggerukt...

Pol liep met de pijp in z'n hoofd. Telkens kwam-ie in de deuropening, telkens zei-ie wat.

‘'k Zou dat briefje bij de politie deponeeren, Erich.’

‘Dat zal 'k.’

‘Ofschoon 'r geen touw aan vast is te knoopen... Stief is de eenige, die 't geval kan ophelderen, als-ie bij bezinning is...

En 't is goed; dat ze 'm mee hebben genomen... 'k Zou vannacht geen gerust oogenblik hebben gehad, als de kerel bij dat verdomde, open raam was gebleven... Als ze 'm niet lang genoeg houden, doet-ie 't 'r na!’

Weg was-ie van de deuropening - 'n oogenblik later klonk z'n stem weer.

‘Erich...’

‘Ja?’

‘Vind jij 't geen méér dan zonderlinge coïncidentie, geen meer dan merkwaardig toeval, dat we met onze gedachten bij zelfmoorden waren, toen de gil... Wat?’

‘En hoe!’, antwoordde Erich met gesloten oogen - God, wat zat 'm 't gezichtje boven de afgebrokkelde spijlen van 't rooster dwars - wat was 't 'n beestige schrik geweest...

‘Dat krijg je nou morgen met twee, drie regels in de kranten - en afgeloopen...’

‘Ja, ja’, zuchtte Erich.

‘En over 'n paar dagen, als ze begraven is, kraait 'r geen haan meer naar... Wanneer 't jou of mij overkomen was, net zoo min... Je ziet, 't klopt, klopt met de dingen, waarover we zoo dikwijls spraken... Tel ik mee?... Tel jij mee?... Telt zij mee?... Telt iemand mee?... Alles leugen!... Alles bedrog!... Alles optisch bedrog...! 't Leert je, je over niets moeilijk te maken... 'n Gil, 'n schreeuw, die je naaste buren 'n kouwe rilling geeft - en exit - afgeloopen... 'n Mensch is niet dàt waard - de menschen niet dàt... Denk an den meteoor van vanavond... Zou willen weten wáár-ie gebleven is...’

‘Zou je niet liever gaan slapen. Pol?’

‘Verveel 'k je?’

‘Ja... Je zwamt 'r zoo cynisch op los... Kan 'k op 't oogenblik niet hebben...’

‘Pardon’, zei Poldi bedrukt, en even, met z'n in den vroegmorgen groen-gelig snuit, 't mager vermoeid, door 't daaglijksch geworstel zielig-versleten gelaat, dat zelfs met 't matte gespiegel der brilleglazen doodskop-kontoeren had, glimlachte-ie zwak over de pijp heen: ‘...'k zwam niet, 'k doe niet cynisch... 'k Verbaas me alleen... 'k Wil je nou wel bekennen, dat toen 'k hier vanavond half-ziek van de lucht en 't licht van de Mügelsee - die moet je kunnen verdragen... - binnenstapte, 'k ook op ons zalig balkon heb gestaan, om de diepte te taxeeren...’

‘Jij? Ben je dol?’, zei Erich, klaar-wakker.

‘Ik’, sprak Poldi droog: ‘maar 'k geneerde me voor m'n reputatie, de buurtjes - en 't bekijks...’

‘Ga slapen - je ben moe’, praatte Erich zacht.

‘Da's 'n idee’, antwoordde Poldi - altijd glimlachend: ‘...'k heb toen 'k lang genoeg getaxeerd had, de balkondeuren gesloten, ben uit nieuwsgierigheid met “Büchner” en “Nietzsche” de statistieken gaan bestudeeren, en met meerderheid van stemmen - een blanco, Büchner was in de contramine! - zijn we tot de conclusie gekomen, dat 'r niets boven de statistiek gaat, en dat 'n pijp tabak geenszins verwerpelijk is...’

‘Ik’, zei Erich, en in z'n stem herleefde 't fel-zekere, ontembare: ‘'k zou eerder zes moorden dan zoo iets hopeloos begaan!’

‘Dan zou je’, rekende Poldi: ‘na eerst 'n poos voor zeven en dertig Pfennig per dag - zoo goedkoop doe ik 't niet - voor rekening van de gemeenschap ge- en doorvoed te zijn geworden, voor 't laatst je schoone ochtendlicht op de binnenplaats van de gevangenis in Plötsensee aanschouwen, en na met de bijl van Zijn Excellentie den beul, die 'n correct gentleman met veel gevoel voor muziek moet zijn, te hebben kennis gemaakt, zou je in een van de tabellen van de “Statistik der zum Ressort des Königlich Preussischen Ministeriums des Innern gehörenden Strafanstalten und Gefängnisse und der Korrigenden”, voor 't zoo-enzooveelste “Rechnungsjahr” worden opgenomen. 'n Statistiek ontloop je nooit... Ben benieuwd in welke ik terecht kom...’

‘Als 'k an dat kleine, vriendelijke ding, die stakkerige Wanda Stief denk’, viel Erich met gebalde vuisten uit: ‘an dat schaap, dat 'k 't laatst levend heb gezien, terwijl ze bij de lamp de knoopen van 'r blouse losmaakte, als 'k 'r an denk, hoe ze 'n kwartier later als 'n pakket op werd genomen, zou 'k 'r graag wat voor over hebben, om...’

't Genot, 't woeste plezier, om den satanschen jood, als-ie 'r ook maar dàt mee uitstaande had, 't tweede oog met je vuist dicht te plakken!

‘Bij half vier’, geeuwde Poldi, die nauwlijks geluisterd had: ‘dan wordt 't tijd, dat 'k m'n boddie, m'n ziel en m'n geweten ter ruste leg...’

Zoetjes door z'n voortanden fluitend, lokte-ie de ratten de keuken in, en in de slaapkamer terugkeerend, ontkleedde-ie zich met 'n half-triestig woorden-gehaspel, waarvan Erich den Weltschmerz-ondergrond begreep.

‘Hier, vest, op je plaats in 't Heelal’, zei-ie 't kleedingstuk

met de inktvegen aan de voeringzij, op den stoel strijkend: ‘en hier, bretels, op je plaats in 't Heelal - en hier, broek, op je plaats in 't Heelal - en jullie sokken, tricot en toffels op de aangewezen plek - in 't Heelal... En ik op m'n rug op m'n bed - in 'tHeelal... En morgen met schoon-geschuierde schoenen naar m'n drukkerij, in 't Heelal... En als m'n restant-nier 't niet meer hardt: wèg-wèg uit 't Heelal... Goeien nacht, goeien morgen!’

‘Nacht’, zei Erich, aan die gesprekken gewend.

 

Laat, bij elven - zóó vast had-ie geslapen, dat-ie Poldi zelfs niet had hooren opstaan en weggaan - sprong-ie z'n bed uit. Vreemd dat lekker-jong gevoel van uitgerustheid, na 't geworstel om de dingen van den nacht te vergeten - vreemd dat je kostelijk-onbewogen mafte, terwijl je kregel-opgewonden geen oog meende dicht te doen - 't gelaat van 't meisje met de reebruine oogen en de bloedslangen uit de ooren, je 'n obsessie was...

Ik ga, zon-ie op straat, in de smalle schaduwstrook bij de huizen blijvend - 't was nog heeter dan gister, nog ondragelijker-warm; ik ga eerst naar Duczi, om 'r te zeggen wat 'r gister op de Mügelsee met de lamme boot is gebeurd, dat 'k anderhalf uur voor 't huis schildwachtte, dat 'k 'n nieuwen sleutel zal laten maken, als de andere niet terecht komt - ik ga nou dadelijk, mal of niet mal, naar 'r toe - tot vanavond wacht 'k niet - en tot morgen, Dinsdag, vier uur, als ze de blouses wegbrengt, allerminst... Dan zou-ie 'r ook van 't afschuwelijk ongeluk met 't buurmeisje, dat ze dien avond in 't portaal had gezien, vertellen, en aan 't Ziekenhuis probeeren te informeeren, hoe 't met Nathan Stief was... En, en, al zette Laurie nog zoo'n bek op, hij vróég 'r om Duczi's ‘hand’ - klonk dat gek - klonk 't bezopen, aan Laurie omdehand van 'r oudste dochter te vragen.

In den sigarenwinkel op den hoek van de straat kocht-ie 'n doosje Queens - in de ‘Stadtküche’ bij de spoorbaan 'n bus sardines - Duczi's speciale lievelingsdingen - toen, met de beurs in de zich wrevelig-spannende vingers, wikte-ie besluiteloos. Vervloekt! Vervloekt! Als-ie 't niet dee, als-ie 't nòg langer uitstelde, brak-ie ook dié 20-Mark stukken aan, ging 't geld wéér door de handen... Vrijdag was-ie 'r geweest, had-ie ruzie met 'm gehad - had de vent 'm met Duczi gearmd zien loopen - Zaterdag was 't 'r niet van gekomen - Zondag natuurlijk niet... Liep-ie nou bij Duczika an, bleef-ie 'r zoo zeker als twee maal

twee vier plakken - 't liefst den heelen dag en den nacht 'r bij! - dan raakte de afzetter, de woekeraar, weer in 't gedrang - en dan - Christus, Christus, hoe dacht-ie 'r eerst nu, na den schrik en de herrie, aan! - de enveloppe met den firmanaam op 't bureau van oom Ludwig... Misschien dreigde de schobbejak niet langer - misschien begon-ie de laagheid, oom van 't gebeurde met 't accept en de akte, op de hoogte te brengen... Nee. Hij had 'r geen trek in bij Duczi op heete kolen te zitten... Eerst door 't vuil, 't zeer heenbijten... Eerst schoonschip... 'ns Kijken of 't gedrocht, de bloedzuiger, de formeele adder, niet te temmen was... Wat duivel, als je je 'r niet tegen inzette, werd 't 'n kanker, speelde zoo'n woekerjood 'n rol in je leven... Hij liet zich niet intimideeren - door geen dozijn parasieten... Hard tegen hard als 't moest...

De straat overstekend, recht door 't gloeiend, kokend zonnebad heen - 't asfalt voelde week aan onder je zolen - liep-ie fluitend, onverschillig op de vervelooze poort toe. En fluitend, ouwergewoonte telkens twee treden tegelijk, besteeg-ie de wenteltrap rondom de lift, de ijzeren deuren van de benedenste kantoorlokalen voorbij, tot-ie voor die met 't meer dan gekend opschrift: ‘Eingang zum Comptoir. Bitte zu klingeln. Geschaftszeit von 9-6’ stond. Bellen dee-ie natuurlijk niet. Dacht-ie niet aan. Met de handen in de zakken - de corvée! - haalde-ie de kierende deur nijdig met z'n voet open, en zonder 'n geluid te geven, den hoed op 't hoofd, wachtte-ie ongeduldig tot 't Semmy Lubinsky behaagde. Maar 't behaagde Semmy, die in 't googeme spiegeltje naast 't vakken-bureau, met letterlijk één oogopslag den bezoeker herkend had, geenszins zich om te draaien. Kon wachten. Had geen haast. Als-ie klaar was. Most zelf as 'n gunst op 't pietsie rente wachten...

Met den rug naar Erich toe, den grijzenden kop met 't zwarte bandje over papieren en boeken gebogen, de schrale beentjes, de hielen tezaam, onder den stoel, bewoog-ie de loupe over 'n rekening, die z'n volste attentie had. De jalouzie bij 't bureau, half-neergelaten, om 't brandend zongepias op dat uur te keeren - streek bij z'n voeten glans-witte lichtlijnen, stram en egaal naast mekaar, en de wekker op Stief's voor 't eerst sinds jaren verlaten lessenaar spartel-straalde in goud-druipende vloeiing.

Gemelijk lei Erich de bus sardines op 't betaalplankje van 't hekje, opzettelijk-luid telde-ie de geldstukken, een voor een,

neer - vijftig Mark, twee van twintig, een van vijf - de rest halve Marken en nikkel-dingen.

‘Asjeblief’, zei-ie ongemakkelijk - 't nonchalant doorwerken van 't kereltje hinderde 'm. Christus, hij was geen looper!

‘Oogenblik!’, snauwde Semmy Lubinsky, zonder zich de moeite te geven om te kijken: ‘oogenblik, hè?’

Ongeduldig betrommelde Erich de betaalplank, wrevelig droogde-ie zich 't voorhoofd.

't Was 'n hitte om te bezwijken. Door de openstaande deur van den zolder broeide 'n dorre, muf-riekende, bedorven lucht, die je onpasselijk maakte.

Even bleef 't stil. De wekker tikte. Van buiten klonk 't geschraap van paardenhoeven op de binnenplaats en 'n trein op de spoorbaan aan de voorzij van 't huis, grommelde onweer.

'k Geef 'm nog 'n kwart minuut, wrokte 't in Erich - als-ie nog langer sart, strijk 'k 't geld weer op...

Rrrrrr ging de telefoonschel over. Knorrig wiebelde Semmy van z'n stoel. Met 't gehavend gezicht dook-ie de zonnebaan, waarin 'n verdoolde vlinder vloog, door. En voor den toestel, de stem van Felix Krüger herkennend, babbelde-ie 'r zenuwachtig, zich geen seconde haastend, 't gesprek opzettelijk rekkend, op los. Nee, 't was 'm godsonmogelijk met Krüger samen te eten!... De verdomde boekhouder had 'm, zonder boe of ba, zonder 'n fatsoenlijke boodschap, in den steek gelaten... Zoo pas had-ie 'm 'n ‘Rohrpost’ gestuurd, om 'm te vragen wat 'r an 't handje was...

‘Bij God, 'k zit op 'n eiland, Felix!... Ken niet weg!... Mot 'k me kantoor sluiten, wat?... Hoef-ie mijn te zeggen!... Dat raap-ie van de straat op!... Dat geef-ie te vreten!... Nou goed dan!... Maar hier in de buurt!... Nee, da's me te ver!... Goed, goed, dan hang 'k 'n briefje op de deur, da'k binnen 't uur werom ben... Hoe laat is 't nou?... Nee, ik heb 't twee minuten vóór half een... Da's me te vroeg, Felix!... Tien minuten voor een ga 'k de deur uit!... Wat klets je?... Smoes!... Smoes!... Hahaha!... Ha-je toch kennen ruiken!... Mot je niet zoo veel kaviaar naschen!...’

Felix Krüger scheen 'm nu wat te vertellen, 'n historie, 'n mop, die erg amusant was. Half in den blinkenden bundel van 't raam, half achter den smallen tusschenmuur, en met de zonderling-spottende slagschaduw van 'n uit z'n krachten gegroeiden, slanklijvigen jongen kerel met 'n waterhoofd, bij z'n opwippende voeten, luisterde de eenoog. Telkens werd-ie door stuip-

lachjes besprongen. 't Vette kantoorjasje zette zich te rimpel, te slobberwijd om de schurkende pret van de wrikkende schouderbladen te verdragen. En 'n geluiden, die 't tanig halsje tusschen de punten van 't boord proestte! 't Klukte, smakte, slobberde met keelschraapjes en kuchjes, dat de dartele stofjes in de montere zonnebaan vluchtten en buitelden, draaikolkten en stoven, of de wieken van 'n molen ze dreef. Soms met 'n kirrend slijmlachje, den ander op 'n interruptie antwoordend, zei-ie 'n giegel-hakkelend: ‘ja!’, maar dan weer opnieuw grunnekend en lodderend, schater-kefte-ie 't uit, en in de kleine, donkere grot, tusschen de hideuze kaken, glitterde 't goud van de brug, die de vernielde tandstompjes aaneen reeg.

Erich ziedde. In de niet te verdragen warmte van zolder en kantoor, steeg 'm 't bloed naar 't hoofd. 't Plezier van 't gruwleelijk ventje, 't paarse lachsnuit, 't zwabberend ooglapje, 't geschud van 't etensbuikje in 't openspalkend vest, 't gewiegel der misvormde beentjes, waren niet om aan te zien. Bedwongen vloekend - de hel, dat zoo'n afzetter je op de gijntjes en intieme lol van een van z'n kornuiten trakteerde en je als kwajongen achter 't hek liet wachten! - wit van ingehouden drift, 't verdraaiend 'r langer getuige van te zijn, trok-ie de buitendeur open, en drentelde nerveus in de morsige gang naast de lift heen en weer. Zoo hoorde, zag-ie tenminste niet. Zoo onderging-ie de kwelling van 't gehoond worden minder.

Maar Semmy Lubinsky, die met 't eene oog z'n bewegingen had beloerd, die 't pakje met de sardines en 't uitgetelde geld als 'n sekure waarborg, dat-ie 'r nièt vandoor was gegaan, beschouwde, die zich door geen zenuw-voetstappen in de gang liet jachten, en die 'r z'n draai in vond te toonen wie de baas was, rekte 't gesprek of 'r z'n leven van af hing. Hem z'n zorg! As 't 'm niet lustte, kon-ie werom kommen! Nòg!...

Toen Felix Krüger niks meer te vertellen had, begon hij lekker-langzaam, en toen de mantelfabrikant eindelijk van de telefoon weg werd geroepen, bleef-ie met de gehoorbuis aan 't oor traineeren, en om zich daarbij 'n logische en onvoorwaardelijk-natuurlijke houding te geven, probeerde-ie 't niet meer brandend brokje Noblesse, dat met den afdruk der tandruïnes in 't platgekauwd mondstuk op 't broeiend kozijn had liggen drogen, met de vrije rechterhand, zonder hulp van de linker, opnieuw aan te steken.

't Onbeholpen gekras van den lucifer, de stilte, 't treiterend-

gewild doen, maakten Erich wild. 't ‘Pesten’ werd zoo doorzichtig, zoo driest, dat-ie de ijzeren deur met 'n smak achter zich dicht dreunde, en in 'n aanval van woede, die 'm bijna 't spreken belette, tegen den eigenaar van 't ‘Lombard & Lagerhaus’ losbarstte.

‘Christus nog toe, help je of help je me niet?... Als 'k nog één seconde moet wachten, ga 'k 'r vandoor!’

Omdat 't doosje lucifers bij 't gescharrel op den grond viel, hing Semmy Lubinsky de buis eindelijk in den haak, en zich met 'n opwindende kalmte bukkend, 't sigaarstompje tusschen de lippen, walmde-ie 'r eerst 'n paar maal door z'n harige neusgaten op los, voor-ie 'n venijnig antwoord in vooraad had.

‘Je heb me al Vrijdag op de trap afgesnauwd, kereltje’, zei-ie, weer in den stoel voor 't antieke schrijfbureau neerzittend, en de loupe, die met bijtende vlammen in de zon lei te branden verleggend: ‘je slaat hier 'n toon aan, of ik bij jou in de schuld zit... Dat mot uit wezen, verstaan?... En anders: daar is 't gat van de deur!’

Kwaadaardig wees-ie naar de zij van de gang.

‘Dus je neemt 't geld niet?’, vroeg Erich bleek van drift.

‘Ik neem wat 'k nemen wil!’, snauwde Semmy: ‘ik laat me niet door jou as bedelaar behandelen!... Stop jij me fooien toe?... Bewijs je me diensten?... Mot 'k opzitten en pootjes geven, as je twee maanden over je tijd blieft te betalen?... Neem 't mee!... Maak me geen cadeaux!... Hoe kom 'k 'r?... Wat begin 'k?... Nòg! Nòg!... De bretaliteit!... Eerst voor me deur leggen soebatten, me 'n papier-van-niks, van niemedal, da'k net zoo goed ken verscheuren, as onderpand geven, en me dan as 'n hond, as 'n hond, affronteeren!... Betaal niet!... Mijn me zorg!... Al kniel je dagen en nachten voor me, nog met geen honderd procent rente vernieuw 'k je accept!...’

De felle vinnigheid van z'n woorden ketste met hagelslag tegen 't pleister der wanden en van uit de leegte van den zolder doken de reutelgeruchtjes van 'n rondwarenden echo. Hij meende 't, meende 't waarachtig, vooral dien heeten morgen, nu Nathan Stief weg was gebleven en ie z'n onrust over 't gebeurde met Wanda - had ze tòch gebabbeld, tòch, terwijl-ie 'r zoo duur had bedacht...? - niet meester kon worden. Hij meende 't, zooals-ie 't altijd bij eersten kregeligheidsaanloop meende - hij meende 't vooral tegenover Erich's voelbare vijandschap. Daar, achter 't verveloos hek met de betaalplank, stond 'r een van 'n ander

ras, met 'n ander lichaam - een, die van gezondheid bloeide - een met 'n dikken, botten schedel, maar met 'n slank-op, natuurlijk lijf en 'n blonden kop, waarbij je den antisemiet rook. Daar kon je je niet bij vergissen. Dat wist je op den tast. Van z'n jongste jeugd in Breslau af, toen z'n doofstomme vader 'm met teekens en manuaal 't berusten leerde, had-ie gebukt waar-ie mòst bukken, zich verweerd en van zich af gebeten, als 't bijten ongevaarlijk was. De superioriteit van ‘christen’ jongens, te stom om voor den duvel te dansen, maar zonder blok-van-afkomst aan de normaal ontwikkelde beenen - de suprematie van de anderen, die je met al d'r vrij gezindheid hoogstens duldden, die vroeg of laat toespelingen maakten en alleen je gezelschap zochten, as ze je noodig hadden, of as ze, wormstekig geworden, door d'r eigen rasgenooten op 'n afstand werden gehouden - háátte-ie met den haat van 'n klein door 't leven geteisterd joodje. 't Zat 'm niet in 't geloof - geloof, nòg!, of 'r vandaag verschil, om je druk over te maken, bestond! - 't zat 'm in de soort. Nooit zou-ie zich in gezelschap van blonde, stevige, frissche, spier-sterke mannen thuis hebben gevoeld. Kon niet. Was averechts. Liet zich niet dwingen. Je zag 't an de joden in Berlijn W., de gammers, die as ze zich voor God weet wat 'n onzin lieten doopen, toch weer met gedoopte joden trouwden... Nee. Je lei geen brug van Pontus na Pilatus. Hij, in 'n uniform van 'n Garde-regiment - as officier! - was net zoo ondenkbaar, as zoo'n ànder - met koopmansverstand - op zijn stoel...

Van af 't moment, dat Nathan Stief 'm den lenigen, kloeken Erich Schüler als klant had bezorgd - van af 't oogenblik dat de akte en 't accept waren geteekend, had zich bij 't misvormd Breslauer manneke de wrok gezet. De geen pardon gevende heldergrijze oogen van den jongen student, die 't zelfbedwang miste om 't juk te dragen, werkten als 'n roode lap op Semmy's door kleinigheden te hitsen wreedheid. Bij wat toenadering zou-ie zich misschien uiterlijk-goedig hebben getoond - nu wou-ie de sterkste zijn, hield-ie 'm tusschen de vingers, had-ie 'r plezier in tyranniek heerschertje te blijven.

‘'t Is goed’, zei Erich, die den uitval van den eenoog met verbeten woede over zich heen had laten klotsen: ‘dan vernieuwen we 't accept niet, dan moet je je gang gaan...’

‘'k Heb je oom al geschreven!’

‘Voor mijn part schrijf je aan tien ooms!’, schreeuwde Erich door 't dolle heen, en met z'n vuist bebeukte-ie de betaalplank

zoo heftig, dat 'n aantal nikkelstukken over den grond tolden: ‘'r komt 'n end an je dreigementen! 'k Ben niet van plan je slaaf te worden, ongeluk van 'n kerel!’

‘Mijn slaaf, mijn slaaf!’, krakeelde Semmy Lubinsky: ‘heb ik je angehaald... 's Kijken wat de opinie van je oom is!. 'k Laat me daar schelden op me eigen kantoor!... As je d'r binnen de tien tellen niet uit ben, telefoneer 'k politie, kwajongen, aap van 'n jongen, om iemand die je 'n weldaad bewezen heeft, as 'n stuk vuil te beleedigen!... Leen geen centen op 'n testament, dat, ja, in de lucht hangt!... Loop niet met meissies gearmd bretaalweg te kuieren, in plaats je verplichtingen na te kommen!... Dat speelt op!... Dat gaat as 'n krankzinnige tekeer!... Dat rent met z'n stommen kop tegen 'n muur!... As 'k 't iemand oververtel gelooven ze me, bij God, niet!...’

Z'n praten werd tammer en ook op Erich's gezicht begon de storm te bedaren. Nooit zou oom Ludwig, die nog pas gister tegen 't maken van schulden georeerd had, 't speculeeren op z'n dood vergeven. Als-ie de verdomde akte onder z'n levende oogen kreeg, de akte die van onvoorwaardelijke betaling binnen 'n week na 't overlijden van den rentenier Ludwig Schüler te Friedrichshagen sprak, was alles glad uit, hoefde je 'r niet an te twijfelen, dat tante Toni en de kinderen aan 't langste eind trokken, of dat de een of andere sullige liefdadigheidsinstelling ... En dan...

Bukkend om de geldstukken op te rapen, overdacht-ie de situatie in 'n tuünlende koorts van wikken-en-wegen. Liegen dee de jood niet. De enveloppe had-ie in de tuinkamer gezien. Als 't tot 'n catastrophe kwam, bleef-ie misschien zoo naakt als Pol... Liever de ploertige grofheden slikken, dan 't tot 'n uiterste drijven...

‘U laat iemand ook zoo beroerd lang wachten’, grommelde-ie, bereid te retireeren: ‘Vrijdag kon 'k verkassen... Vandaag...’

‘En wat zou dat?’, viel Lubinsky 'm met 't lekker gevoel, dat-ie domineerde, dat de ander zich gepast begon te vernederen, in de rede: ‘is jouw gang 'n doktersgang?... Ben je de vorige maand niet heelemaal onder water gebleven...?’

‘Toen had 'k 't niet...’

‘Gaat mijn niet an...’

‘'t Eenige wat je bij oom Schüler bereikt, is dat-ie z'n handen radikaal van me aftrekt, en dat je naar 't geld kan fluiten... Schieten we een van twee daar mee op?...’

Semmy Lubinsky glee met 'n geschok van z'n schouders, of-ie 't geredeneer van den student als 'n ding van opperste verveling van zich af poogde te duwen, in den sloom-zwiependen kantoorstoel. Weer stak-ie 't vermummeld sigarenkauwsel, dat te nat was geworden om te trekken, aan 'n nieuwen lucifer op, en terwijl, elke paar woorden met 'n zuigend gelurk onderbrekend, las-ie den zich gewonnen gevenden jongen man met 'n overvloed van hatelijkheden de les.

‘Na me geld fluiten?... Of ik daar mee op schiet? Ziet u mijn voor 'n zuigeling an?... Al zeit uw oom honderdmaal nee, al leeft-ie unbeschrieje met z'n hartkwaal nog langer as Methusalem... Weet u hóé lang Methusalem leefde?... Weet u 't niet?’

‘Nee, en 't interesseert me niet!’, viel Erich geprikkeld uit - zat 't gedrocht 'm 'r tusschen te nemen?...

‘Al haalt-ie nog 'n eeuw meer as Methusalem: accept blijft accept, en as 't binnen de tijd, die mijn lust - mijn! niet u! - tot geen fatsoenlijke betaling komt, klaag ik u aan bij den officier van justitie...’

Met de gebalde vuisten in de zakken, den hoed nog altijd op 't hoofd, keek Erich - 'n ander had 'm zoo moeten sarren! - naar 't z'n sigaar bepruimend monstertje bij 't ladenbureau. De platvoeten schommelden tegen den sport van den stoel. 't Hoofd met 't zwarte ooglapje en de striembandjes over 't bleeke voorhoofd, week achter de spiralende tabakswalmen - de te breede schoeren leken 'r om heen te groeien. 'n Kobolt kon 'r niet afstootender uitzien. Alles aan dien woekeraar was leelijk. 't Gulle licht van de zon, 't gouden gespartel van Nathan Stief's wekker, 't stoeiend schaterlachen van de loupe op de papieren, 't teeder voltigeeren van 't donswit vlindertje tegen de kartelschubben der doorzeefde stofruiten, schenen dingen van leven op ander plan, naast 't spinrag-bestaan voor de loketkastentafel.

‘Sta je met 'n mond vol tanden, kereltje?’, praatte Lubinsky: ‘ben je je praats kwijt?’ - van 't beleefde ú ging-ie weer tot 't vertrouwelijke ‘je’ over -: ‘...as je niet betalen ken, mot je manieren en beleefdheid leeren... 'k Heb grootere heeren klein gekregen!... Asjeblief!... Een, twee, drie, vijftig, honderd, tweehonderd accepten...’ - in de vereelting van z'n vingers liet-ie 'n stapel wisselformulieren als 'n spel speelkaarten bladderen -: ‘asjeblief!... Handteekeningen van winkeliers, officiers,

advocaten - noem ze zoo krom, zoo scheef as je wil! - allemaal menschen, die zich weten te gedragen, die geen onvertogen woord spreken, as ik de accepten blief te verlengen... Geen zou 't in z'n hersens krijgen me voor “ongeluk” uit te schelden... Dat komt, omdat u...’ - hier liet-ie 't ‘je’ weer glippen - van uw teenen tot uw haar 'n antisemiet ben...’

‘Laat 'k nou maar betalen!’, verzocht Erich zich 't voorhoofd drogend - 't was om gek te worden van de hette, die van de muren droop: ‘hier liggen vijftig Mark en wees zoo vriendelijk 'n nieuw acceptformulier in te vullen... Den eersten van de volgende maand zal 'k precies op tijd zijn...’

‘Denk 'r niet an...’

‘In de akte zijn we toch overeengekomen...’

‘Klaag u mijn an!... Sleep u mijn voor 't gerecht...’

‘U houdt me toch àltijd vast, meneer Lubinsky...’

‘U vast?... Aan wat?... Heeft u mijn 'r niet in laten vliegen?... Ben ik niet door u opgelicht...?’

‘Wel Christus!’, stoof Erich op.

‘Laat u Christus 'r buiten - ik roep ook niemand an!’, sprak de woekeraar met 'n verveling over z'n geschonden gelaat of 't gesprek 'm dik-op de keel uithing: ‘u mag de rente betalen - u mag ze niet betalen-ik mot 'r vandoor-ik heb 'n afspraak...’

‘Dus u hernieuwt niet?’, zei Erich, zich duizelig aan 't betaalplankje staande houdend - 't zweet riggelde 'm in den nek - langs z'n borstharen kroop 'n verstikkende, stekende broeiing op - de zenuwangst dat de geldschieter 't verdraaide, dat de kogel door de kerk werd geschoten, deed 'm met dorre, moeilijkbewegende tong praten:’ ‘...u weigert 't positief?’

‘Bij mijn en bij uw gezond’, antwoordde Lubinsky kort maar stellig - hij weigerde natuurlijk niet - hij weigerde alleen als 'r dringend gevaar was: hier most de ‘bretaliteit’ worden afgeleerd - vuil water bij vuil smijten was niet van z'n gading, niet z'n belang.

‘Goed’, gromde Erich, 't geld opstrijkend: ‘dan ga 'k nog vandaag naar oom Ludwig en vertel 'm alles... Op me knieën voor je kruipen doe 'k niet... Adieu!’

‘Adieu! Goeie reis!’, zei Semmy Lubinsky onverschillig z'n gekleede jas aantrekkend. Hem z'n zorg. Kwam niks van. Toch riep-ie den student nog even na: ‘Nou ziet u wat u met dwarsheid bereikt!... As u me hóógst-fatsoenlijk verzocht had, op tijds verzocht, zou ik u de keel niet afgesnejen hebben... Adieu!’

Erich aarzelde. De heele dag was op die manier voor de weerlicht. Zóó naar Duczika gaan, zóó miserabel-opgewonden met 'r blijven praten... Nee... De last most van 'm af, hoe dan ook... De half open geduwde deur trok-ie weer dicht, en met 'n bloedrood gezicht door de opwinding van 't zoo moeten bedelen, sprak-ie Lubinsky's glimmenden rug toe.

‘Moeten we zoo van mekaar...? Ik wil wel bekennen, dat 'k me 'n beetje anders had kunnen gedragen - dat 'k u voor 't hoofd heb gestooten - dat 'k aanleiding gaf...’

Hij kwam 'r niet uit. Hij stikte. De quasi-houding van den eenoog, die met 'n verbogen kammetje voor den kleinen wandspiegel z'n toilet maakte, die met speekselsmakjes 'n scheiding in 't rul-weerbarstig peper-en-zout-haar trachtte te dwingen, maakte je praten onmogelijk.

De eigenaar van 't ‘Lombard & Lagerhaus’ snoof door z'n neus. 't Ontredderd doen van den jongen student, die als 'n schooljongen hakkelde en wiens lippen zoo bevend vertrokken of 'r 'n grienbui op komst was, kikkerde 'm op, stemde 'm zoo niet tot meelij dan toch tot zekere behagelijkheid.

‘Waarom?’, vroeg-ie met wakkelende toeschietelijkheid in z'n stem: ‘is u 'n maand weggebleven zonder 'n briefie te schrijven, zonder hier an te kommen?’

‘'k Wou iederen dag, maar 't lukte niet...’

‘Zoo... Zoo-zoo...’, zei Semmy, 't kammen der haartjes, dat de schouders en den kraag van z'n gekleede jas met stuifsel belei, hervattend: ‘...dat ken u ook niet lukken, as u mijn vergeet, om uw geld an messies te spendeeren...’

‘Als u dat denkt’, verdedigde zich Erich onvast: ‘vergist u zich...’

‘'k Heb u toch Vrijdag met 'n blouse-naaistertje gearmd zien loopen’, glimlachte Lubinsky, oolijk met z'n oog knippend: ‘dat neem 'k u niet kwalijk - 'n jonge man mot wat hebben en 'k ben zelf ook niet van steen - maar dan mot u mijn niet as vuilnis behandelen... Dan is u an 't verkeerde adres... Na, ik wil uw ongeluk niet - ik wil niemand z'n ongeluk. Kom u d'r in... Ga u zitten, dan zal 'k 't voor deze keer nog is door de vingers zien, maar 'k waarschuw u, dat as u 't nog is uithaalt, as u weer Gods water over Gods akker laat loopen, 'k uw oom anspreek of 'n plainte indien...’

Met de loupe in de hand doorzocht-ie den stapel door Nathan Stief alphabetisch geordende acceptformulieren, die 's nachts in

de brandkast lagen, en met snerpende penkrassen vulde-ie 'n blanco-formulier in - zaak die-ie in geen jaren persoonlijk had waargenomen.

Geleund tegen 't hekje, de beurs in de hand, om de rente voor de tweede maal uit te tellen, wachtte Erich Schüler. Z'n zakdoek bewoog werktuigelijk langs wangen en voorhoofd. Als 't nog langer geduurd had, zou-ie in mekaar zijn gezakt. 't Was òf tropisch-heet òf de ingehouden drift en de zenuwspanning hadden 'm overstuur gemaakt. Zoo walgelijk spitsroeden-geloopen als vandaag had-ie hier nog nooit. Bah, wat voelde je 'n minachting voor jezelf, na zoo'n moreele executie...

De zon blakerde rechtstandig 't kantoor in, glansgeulen borend tot bij de deur van den zolder. Ze dee de ballen van de copieerpers met schamplachjes tintelen, ravotte met 'n stalen vouwbeen, joelde 'n kachelpoot uit z'n stofbuilen op, pijnigde de kasten en piano's van de opslagzolders, die soms door 't werken van 't hout kraakten en knapten, of ze met beitels werden opengestoken.

‘De vriend met wie 'k was, kent dat meissie, waarmee u liep en waarvoor u zoo galant 'n doos droeg’, praatte Semmy Lubinsky, 't formulier vloeiend en den inhoud met de loupe controleerend: ‘hoort u niet wat ik zeg?’

‘Ja, zeker’, knikte Erich: ‘èn?’

‘En niks...’, lachte de eenoog: ‘hoe oud is ze?’

't Vlamde in 't hoofd van den student. 'n Vinnig-snauwend antwoord dat-'t-'m-geen-bliksem-anging drong 'm naar de lippen. Moeilijk, met 'n geforceerden, hinderlijken glimlach, zei-ie ontwijkend dat-ie 't niet wist, dat-ie zulke dingen niet vroeg.

‘Ach!... Nòg!’, gijnde de geldschieter, Erich den lessenaar van Stief aanwijzend, om 't accept te teekenen: ‘...hoe oud ze zijn is alles, alles... Jullie jonge jongens kent je geluk niet!... Jullie krijgt 't geschonken, wij motten 'r voor betalen... As je gisteravond bij mijn thuis was geweest, had je wat kennen beleven... 'n Beeld van 'n meissie, om uit te teekenen, om te portretteeren, om te schilderen... Eerst wou ze wel - toen wou ze weer niet - toen weer wel... En toen 't gebeurd was, 'n traantjes, 'n natte zakdoeken, tot 'r 'n pleister van 'n... - hoeveel zeg 'k niet, nòg! - weer in d'r humeur bracht... Nou, ken je je handteekening niemeer?... Wat kijk-ie?... Wat is d'r?...’

De penhouder zakte in Erich's hand. 't Zwakke, door geen bewijzen te stutten vermoeden - niets stelligs had Wanda in

'r wanhoopsbui losgelaten, niets stelligs zei 't onvoltooid briefje - leek door de gore toespeling van 't gedrochtje zekerheid te worden. Heel 't gruwel-gebeurde van den verloopen nacht, de gil, de lugubere stilte, 't rauwe krijschen van Nathan, 't liggen van 't meisje op de versplinterde spijlen van 't rooster, was door den letterlijken angst voor den bezitter van 't accept, die 'm zoo pas nog in de spitsen van z'n vingers gekneed had, naar den achtergrond gedrongen. 't Idee van den laten avond, dat Lubinsky bij 't geval betrokken was, had-ie in den koel-helderen morgen, los van nerveuze fantaziëen laten schieten. 's Nachts dacht je meer verwards, verhits, onmogelijks... Nu, vlak over 'm, met 't soepele zonnelicht in 't goud van de vernielde onderkaak, met 'n grijnslach, die de litteekens vergrofde, stond Semmy Lubinsky, de woekeraar, die 'm maanden en maanden 't bestaan tot 'n walging had gemaakt, die 'm nog pas op de liederlijkste manier mishandelde, bij 'm, in 't bereik van z'n zich spannende knuisten - en die man, dat uitschot, dat onmenschelijk beest, vulde den ontbrekenden schakel aan...

Ongerust week de eigenaar van 't ‘Lombard & Lagerhaus’ 'n stap terug.

‘Wat is 'r?... Wat heb-ie?... Wat mot je?’, vroeg-ie slapverwonderd.

‘Niets’, zei Erich, suffig-langzaam, zonder 'r besef van te hebben, z'n naam dwars over den wissel schrijvend.

Dan plots onstuimig van de kantoorkruk glijdend, nam-ie de bus sardines weer in de hand, en vlijmend-scherp, voor 't eerst met 'n eigen, niet liegende stem, beet-ie 'r kort, knetterend: ‘Ze is dood!’ uit.

‘Wie?... Wat?...’, vroeg Semmy, 't accept bij de andere leggend, instinctief buiten 't bereik van den bezoeker - en zonder 'n jota van den zonderlingen uitroep te begrijpen.

‘Die van gister avond!’

‘Die van gistere-avond?... Wat smoes je?... Wat klets je?’

‘Wanda Stief!’

‘Wanda Stief...? Wanda Stief...?’, herhaalde Semmy Lubinsky vaal-bleek: ‘is 'r met - met de dochter van me boekhouder wat gebeurd...?’

Door den sterken zonschijn verblind, hield-ie de hand boven 't oog - Nathan weggebleven - de ‘Rohrpost’ niet beantwoord..

De kaakspieren in Erich's gelaat werkten. Hij zocht naar z'n woorden.

‘Wanda Stief is vannacht van vierhoog uit 't raam gesprongen...’

‘Uit 't raam...’, praatte Semmy toonloos na: ‘en, en?’

‘En op slag dood...’

‘Uit 't raam... dood...’, mumden de bloedelooze lippen van den ander - en nog vóór-ie den indruk van 't fatale bericht geheel had ondergaan, was-ie al op verweer bedacht, zwetste-ie 'r zonder houvast op los: ‘... uit 't raam... dóód... Waarom?... Voor wat?... Dan mot 'r toch 'n reden... Dan mot ze... Uit 't raam... vierhoog...’

Met oogen van diepste walging keek Erich den in z'n stoel hijgende aan.

‘Semmy Lubinsky’, zei-ie vernietigend - eindelijk, eindelijk was 't zijn beurt: ‘ze was gister bij jou - bij jou thuis... Je heb 't me voor 'n halve minuut verteld...’

‘Bij mijn?... Bij mijn thuis!... Dat lieg-ie!... Dat lieg-ie!’, stoof de woekeraar op: ‘'k waarschouw je, begin niet overnieuw... Je kent me niet...’

‘Al schreeuw je de boven- en de benejenburen bij mekaar, ploert, schobbejak!’, praatte Erich heesch-driftig: ‘ze was gisteravond bij je...’

‘Dat lieg je!... Dat verzin je!’

‘Jij heb dat kind...’

‘Me kantoor af!... D'r uit!... D'r uit!...’, raasde Lubinsky: ‘ken ik dat meissie?... En as 'k d'r ken, heit 'r eigen vader 'r niet bij me gestuurd voor de boeken?... Is ze niet vóór achten me huis uit gegaan?... Heit me huishoudster d'r geen kop koffie gebracht?... Ben ik d'r an schuld?... Weet ik d'r meer van as jij? Da's bij God om iemand 'n beroerte te bezorgen!... Jij liegt iemand de leugens, de smerige leugens in z'n gezicht!... Ik bijt me nog net zoo lief me tong af as jou je laatste accept werom te geven, kwajongen, leugenbrok!’...

Geel-wit, met vertrokken mond en den door z'n verwoede gebaren half-verschoven lap, die 'n schijf van de gapende oogkas ontblootte, leunde-ie aan de overzij van Nathan Stief's lessenaar.

‘Je heb me gezegd’, hield Erich onverwrikbaar vol: ‘dat 'r gisteravond 'n meisje bij je was, dat ik wat bij je had kunnen beleven, dat...’

‘Dat lieg je! Dat lieg je!’, krijschte Semmy Lubinsky: ‘dat was de dochter van me boekhouder niet!... Daar doe 'k 'n eed

op!... Daar heb 'k getuigen voor... Daar ken 'k dat andere meissie in persoon voor laten kommen...’

‘Dat moet de politie dan maar uitmaken!... Ik deponeer den brief waar-ie hoort...’

‘De brief... 'n Brief?’, bouwde de eenoog met schrik-stuip om de vleezige lippen na: ‘wat mot je van 'n brief?’

‘Dat 's mijn zaak!’, snauwde Erich: ‘en als de brief niet voldoende is, ben ik 'r nog!’

Met de intuitie, die 'm zelden in de moeilijkheden van z'n leven fopte - was z'n bestaan geen up en down, geen tusschenhangen-en-wurgen, geen listig, geslepen ontloopen van de justitie geweest? - voelde Semmy Lubinsky, dat-ie dezen keer in 'n klem zat, die 'm meer dan gevaarlijk kon worden. Als 't kleine ding van gisteravond, dat-ie met geld en goeie woorden gesust had, dat alle eeden gezworen had 'r mond te houden, zoo'n waanzinnige stomheid bestaan had - uit 't raam was gesprongen - zich van kant had gemaakt - kreeg je hoe dan ook inmenging van de politie... Dee 'm niks... Dee 'm niemendal... Was niet te bewijzen... Maar 'n brief... En 't z'n mond voorbijpraten... 't Zweet brak 'm 'r bij uit... As-ie den aap van 'n jongen niet de baas bleef, as-ie 'm niet de duimschroeven anzette, as-ie 'm niet nòg kleiner kreeg as daarnet, as-ie ook maar zóóveel toonde, dat-ie nattigheid voelde, zat-ie 'r zoo zuur voor as in geen jaren. Pardon had-ie niet te wachten. Oogen as die van Erich Schüler waren oogen van 'n bloedsvijand.

Even had-ie tegen 't brandend zonlicht in staan treuzelen, even leek 't of de laatste woorden 'm beduusden, toen met 'n gemaakte woede, door z'n zenuwen gezwiept en gehitst, greep-ie 't pas geteekend accept van 't schrijfbureau, roetschte 't aan flarden, en beknauwde Erich met de strieming van z'n dreigementen.

‘Jij zal... Jij zal... Jij zal niks!... Is kijken of jij 'n fatsoenlijk man, op wie niet dat is te zeggen, die je belogen en bedrogen heb, van wie jij met zwendelstreken af denkt te kommen - of jij die nog langer, nog ongehoord langer oplichten zal... Dat soebat eerst... Dat leit op m'n vloermat te smeeken... Dat dwingt me tegen me zin 'n uitstel van drie maanden op, en zoo as-ie vrij is, as-ie z'n handteekening - 'n handteekening, nòg! - op 't papier heit gezet - leit-ie me leugens in me mond - wil-ie me met geweld - met geweld, nòg! - dingen laten zeggen, waarvan 'k bij God niet gedroomd heb!... Nou is 't voor goed uit!... 'k Leg liever 'n jaar krom as nog is barmhartig te wezen!... En

d'r uit! D'r uit!... Jij na de politie, ik na de politie!... Daar gane we werk van maken, op slag, nog voor 't eten!... As jij je op me wil wreken, zwendelaar, as jij me 'n hak wil zetten, omdat je accept al maanden over z'n tijd is, omdat je scheel ziet van zorg, mot je vroeger opstaan!... D'r uit!... D'r uit!’

‘'t Is goed’, zei Erich, onwillekeurig voor 't bevende, lijkwitte mannetje terugwijkend: ‘we zullen zien...’

Twee, drie stappen dee-ie naar de deur - toen zag-ie niets meer.

‘Zoo de vader zoo de zoon!’, krijschte Semmy Lubinsky 'm na: ‘de vader 'n dief, 'n flesschentrekker, de zoon 'n struikroover!... Je vader heit je 't voorbeeld gegeven, om menschen in d'r ongeluk te storten... Binnen 't kwartier klaag 'k je an, wegens afpersing!... Je vader...’

Meer bracht-ie 'r niet uit. De vuist van den student sloeg 'm met zoo'n kracht tegen 't gelaat, dat-ie achterover tuimelde en den stoel met zich meesleurde.

‘Moord! Hulp!’, gierde de woekeraar, zich oprichtend en naar 't venster toe-tastend.

‘Ploert! Ploert!’, schreeuwde Erich, te dol van drift om zich te beheerschen: ‘ploert, laffe ploert!’

Met de linkerhand hield-ie den zich met trappen verdedigenden eenoog bij de strot. Hij wist niet wat-ie dee. Hij had 'n misvormd hoofd, waarlangs bloed gudste, 'n onmenschelijk hoofd, onder zich, beukte 't razend tegen de vakken van 't schrijfbureau. De worstelende, zich dierlijk-brullend verweerende sjaggeraar klauwde z'n vingers in 't vleesch van z'n hals, trok 'm klitten haar uit de slapen, beet 'm in 't vleesch van z'n duim: hij wurgde vinniger, helscher, waanzinniger en toen 't stuiptrekkend lichaam zich op poogde te richten, mokerde-ie nog eens en nog eens met de sardinebus, die-ie niet los had gelaten.

‘Zoo, ploert!’, praatte-ie hijgend, en in z'n kokende drift gaf-ie 't niet meer bewegend lichaam op den grond 'n schop: ‘zoo had 'k je eerder moeten trakteeren...’

't Uit z'n vest gescheurd halfhemd duwde-ie recht, de van z'n pols gewrongen manchet griste-ie van 't zeil en den bij de worsteling gevallen hoed oprapend, liep-ie naar de deur. Zonder om te kijken, door de overschuimende woede, dat-ie de adder nog erger z'n bekomst had moeten geven, beheerscht, met de trilling van arm- en rugspieren in nagloeiende tinteling, ongevoelig voor de beetwond in den duim en de sniidende pijn, waar 't haar uit

was getrokken, liep-ie de steenen treden rondom de lift af, en eerst benee, op den stoep, in de zengende warmte der zon, plonste 't bewustzijn in 'm terug. Z'n stok, z'n beurs, de sardinebus, alles had-ie in de wilde herrie boven achtergelaten. En dan... En dan...

Door den dronken nevel, de troebele zwaarte van z'n hoofd, begon de werkelijkheid van 't gebeurde - 't naast de omgevallen stoelen liggen van 'n lichaam - 't verwoeld stuiven van papieren - 't gapen van 'n oog met vergroeide, wimperlooze leden en 'n glazig-puilenden appel - 't rinkel-storten van den goud-spuwenden wekker - 't licht-lijnen plassen van de jalouzie - aan te schimmen. Weer zonder 'r bij te denken, door dezelfde zonderling-onbewuste energie gedreven, onevenwichtig van besluit en toch met 'n rapheid, die 'm geen seconde dee aarzelen, holde-ie over de wenteltrap terug.

De nog aanstaande deur smeet-ie open, smeet-ie dicht, en in de beklemmende stilte van 't kantoor en de zolders, waarin enkel 't neergestort wekkertje schel-tikkend rumoerde, en de vlinder de zonnebaan door-klapwiekte, greep-ie den stok van uit den hoek bij 't hek, de beurs van 't betaalplankje, en als-ie de sardine-bus niet op 't schrijfbureau had zien liggen, zou-ie van Semmy Lubinsky geen notitie hebben genomen.

't Bloedend hoofd van den woekeraar met degrimmigewonden, waar de scherpe kant van de bus had gerammeid, 't monsterhoofd met de uitwiggende paarse tong en de twee zichtbare oogen - 't een gebroken, 't ander purper kollend - gilgierde 't onherstelbare op 'm toe.

‘Sta op - laat 'k je helpen’, brabbelde-ie, en met 'n saterendgek reflexgebaar, bestiet-ie den rug van den zich niet bewegende. Toen bukte-ie verwezen, raakte de pupil van 't starende oog met 'n onwilligen vinger aan, betastte den pols, bevoelde de hartstreek met 'n gierig-vragende hand, en met 'n looden kramping in den nek opstommelend, week-ie tot bij 't hek terug. Hij had 'm stellig en zeker, om ook maar niet even te twijfelen, met de hartstocht van z'n knuisten gedood. 't Wond 'm niet op, sloeg 'm met geen deernis, verschrikte 'm niet - 't deed 'm inert, los-van-de-dingen, náást de afschuwelijke realiteit, staren en suffen. 't Beestige, afstootende, huiveringwekkende van de situatie begreep-ie eerst, toen de telefoonschel'm wakkerstriemde. Driemaal, lang-aanhoudend, ging de schel over - driemaal schokte, trilde-ie mee. En begon te leven. Verstandig, met niets

verwaarloozend overleg, zich telkens 't gezicht met den natten zakdoek drogend, onwezenlijk van kalmte, of 't zoo moest, of-ie niet anders kon, of 'n ander achter, naast, in 'm, elk gebaar dicteerde, of 't onvoorwaardelijk goed en uitnemend was, sloot-ie de deur op 't nachtslot, trapte den hinderlijken wekker naar den zolder, wiesch zich de handen onder 't fonteintje, en de bij 't gevecht vernielde doos Queens openrukkend, stak-ie 'n krom-gebogen sigaret op.

‘'k Zal’, dacht-ie met dezelfde overspannen strakheid: ‘hier vandaan naar 't politiebureau gaan - ze zeggen wat 'r voorgevallen is - met Wanda Stief - met George, dien 'k door zoo'n ploert niet heb te laten beleedigen... In Godsnaam, 'k moest 't doen... 'n Ander, Poldi, wie ook, zou 't zelfde hebben gedaan... 'k Zal ze zeggen...’

Voor de latten van de jalouzie, den rook rustig naar buiten blazend, zonder eenige opwinding naar 't sjouwen van werklui, die op de plaats bezig waren leege tonnen op vrachtkarren te stapelen, kijkend, formuleerde-ie de zinnen, zooals-ie ze spreken zou. Woord voor woord beitste in de klaarheid van z'n hoofd. Maar toen 'r iemand aan de ijzeren voordeur morrelde, herhaaldelijk belde en nog eens klopte, kromp-ie klein en willoos ineen. 't Ging niet, kon niet. 't Was waanzin, je aan handen en voeten gebonden over te leveren. Als-ie zich aangaf - hielden ze 'm - kwam-ie niet los - was-ie verloren - zouen ze 't zelfde beweren, wat de ellendeling had beweerd: dat-ie bij 't ‘Lombard & Lagerhaus’ in de schuld zat, dat-ie om 't niet geprolongeerde accept... En de akte... En de dreigbrieven, die de afzetter geschreven had...

Nee. Hij moest tot bezinning komen...

Zich omkeerend lei-ie den handdoek van 't fonteintje over Semmy Lubinsky's hoofd, en in 'n nieuwe koel-zekere, door niets te keeren opwelling, greep-ie den stapel accepten van 't bureau met de ruïne papieren, scheurde ze bij dozijnen tegelijk stuk. Zonder bedoeling, door 'n vreemde kalmte gesuggereerd, niet aarzelend, maar ook niet met 't volle besef waarom-ie 't dee, stopte-ie de snippers in den vulkachel, streek rn lucifer af, stak 'r den brand in. De walm sloeg terug. De pijp trok niet. Kwam 'r niet op aan. Hinderde niet. 't Was uitstekend, voortreffelijk...

Moe van hersens, uitgeput, de beenen moeilijk verzettend, bette-ie zich de slapen, en omdat-ie geen lust had over 't lichaam

van den doode heen te stappen, om den kleinen wandspiegel uit den haak te lichten, liep-ie op z'n teenen, ineens, zonder overgang voor de geringste geluiden bevreesd, naar den grooten, hollen opslagzolder. Daar, tusschen 't druilend geschaduw der buffetten, tafels, op mekaar gestouwde sofa's, voorbij de vleugels en piano's, dicht op 't gesloten houten hek met de stapels koopmansgoederen, bekeek-ie zich in 'n geslepen penantspiegel. Hij zag 'r uit als altijd. Enkel z'n boord was verhavend en in z'n hals roodde 'n vurige plek. Niemand zou 'm nakijken. Geen sterveling. Ondenkbaar. Onmogelijk...

't Kraken van 'n kast dee 'm trillen, schichtig naar den donkeren hoek van de piano's met de witte etiketten staren. Toch bleef-ie kalm voor den spiegel z'n vest gladtrekken, z'n colbert dichtknoopen, z'n laarzen met 'n stuk gonjelap schoon slaan. 'r Was òf iets in 'm gebroken, geknauwd, òf 'r was niets, dat 'm zelf, van dichtbij, persoonlijk raakte, gebeurd. 't Zachte dreunen van 't huis, bij 't voorbijstoomen van 'n trein over de ‘Stadtbahn’, dreef 'm als 'n gewoon nieuwsgierige, als een, die zich over de beving van de dikke muren verbaasde, naar 't spinragvenster. De roetige daken van de spoorwagons gleden benee in de kromming voorbij. De ombuigende rails leien als glinsterkabels over 't bruin-molmige steengebrokkel. Zwart en log stak de overzij-fabriek 'r cementen voorbouw in de weekblauwe lucht, nauwlijks 'n smal, soepel hemelpad sparend.

Zich omdraaiend om de deur uit te gaan, sloeg-ie woestdriftig en met 'n niet te bedwingen schreeuw van zich af. 't Vlindertje, dicht langs z'n oor gevladderd, stuiptrekte met 'n vernielde vlerk over den stof stuivenden vloer.

Voorzichtig voortsluipend, stap na stap, sloot-ie de zolderdeur. In 't zonne-dartelend kantoor keek-ie nog even rond of-ie niets vergeten had. Nee, niets. Semmy Lubinsky's vettig kantoorjasje raapte-ie van den grond, omdat-ie zich verbeeldde dat 't zoo moest - 't bekauwde brokje Noblesse met 't half-verkoold bandje trapte-ie onder den lessenaar, omdat 't hinderde - 'n paar verdoolde snippers smeet-ie in 't zeurig-smeulend papiervuur, omdat-ie niets anders kòn - en als 't niet zooveel gerucht zou hebben veroorzaakt, zou-ie de andere, nog niet neergelaten jalouzie op dezelfde hoogte van die bij 't schrijfbureau hebben laten zakken, omdat dat slordig-ongelijkmatige z'n aandacht trok, 'm dwars zat, 'm prikkelde.

Met den deurknop van de buitendeur in de hand, luisterde-ie

ingespannen of 'r niemand naar boven kwam. 't Was doodstil in 't trappenhuis, 'r bewoog niets.

‘Afgeloopen’, dacht-ie tam-rustig. Voor 't laatst keek-ie om, Van 't lichaam van Semmy Lubinsky bij 't achterste raam was door den lessenaar van Nathan Stief niets te zien. 'r Leek niets gebeurd - 'r wàs niets gebeurd. 't Eenige dat je opviel, voor 't allereerst opviel, was de bij de worsteling opengeklepte portefeuille met banknoten op de schrijf map van den boekhouder. 'n Stapeltje grijs-blauwe biljetten lei tot aan de benedenste glooiïng vergleden. Dezelfde zonderlinge aandrift, die 'm pas had doen ruimen, drong 'm nog even de ziekelijke aarzeling op, de portefeuille te sluiten - toen stapte-ie de gang in, waar-ie voor ruim 'n uur nerveus had loopen wachten. Zachtjes, zonder geruisch, trachtte-ie de ijzeren deur achter zich dicht te trekken - lukte niet - lukte niet dadelijk. En nog terwijl-ie 'r mee bezig was, hoorde-ie iemand, iemand die lenig treden bij treden tegelijk besprong.

Weer 't kantoor in te gaan en de deur aan de binnenzij te sluiten, durfde, kon-ie niet meer. Met 'n krankzinnige, zenuwdolle snelheid, wipte-ie de wenteltrap naarvier-hoogop, luisterde, loerde met 'n hart, dat pijn dee van 't kloppen. De man, die naar boven gekomen was, schelde bij Semmy Lubinsky & Co. aan, duwde de deur open, bleef binnen.

En lang voor-ie weer buiten was, hijgend, buiten adem, maar zich door z'n kalm aanstappen van geen voorbijganger onderscheidend, wandelde Erich Schüler in de schaduwstrook van de huizen.

Achter 't hekje in 't kantoor, zei Arthur Fritz Ginzel van 't ‘Atelier voor moderne haarwerken’ 'n paar malen bescheidenlijk ‘Hum-hum!’, om de attentie te trekken - toen, omdat-ie niemand zag, hield-ie zich aan de ouwe gewoonte en liep den zolder op, waar-ie 't vlindertje met de vernielde vlerk van den grond opnam. Jammer!...


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen