Het geestelijck bieken, of geestelycke sangh-dichten
(1674)–Herman Harts–
AuteursrechtvrijOp de Feeste van het Heyligh Lichaem ons Heere.Memoriam fecit mirabilium suorum Misericors, & Miserator Dominus: Escam dedit timentibus se. Psal. 110.4. Den Bermhertigen, en medelydenden Heere heeft memorie gehouwen van zyne wonderheden, heeft spyse gegeven die hem vreesen. Christus hoc Sacramentum instituit tanquam Passionis suae memoriale perenne, figurarum veterum impletivum, mirabilium ab ipso factorum maximum, & de sua contristatis absentia solatium singulare reliquit. S. Thom. Aquin. in opusc. 57. Christus heeft ingestelt dit Sacrament als eeuwich memoriael van zyne Passie, de vervullinge van d'oude figuren, het grootste van alle de mirakelen, die hy gevrocht heeft, ende heeft aen de bedroefde om zyn afwesen dat achtergelaten voor een besonder solaes. | |
Op de VVyse: Als-voren van't H. Cruys.O! Schepper aller Creaturen!
O! eeuwich VVoordt, dat met een woort
| |
[pagina 86]
| |
Den blouwen Hemel hebt geboort:
Door wïens onderhoudt blyft duren
De Mensch, de Beest, de Raef, de Vis,
En wat hier in de werelt is.
2[regelnummer]
Die boven alle de gebeden
Daer leerde wel de Vader-ons,
VVy bidden u, en weygert ons,
En weygert ons niet, dat wy heden
U Vader bidden uyt de Borst,
Met grooten honger, ende dorst.
3[regelnummer]
Niet vele schatten, of ryckdommen,
Die al de werelt soo bemindt,
Gelijck een handtvol stof het kindt;
Die menich erme ziel verdommen.
Neen, Vader; allen onse noot
Is alleen VVyn, en VVittebroot.
4[regelnummer]
Ga naar voetnoota Dat ander Satans reys aenveerden,
En volgen den verlore Quandt
Rontom het Aertryck handt aen handt
Als dulle Muylen, en als Peerden:
Voor my, ken vind' niet in dit Dal,
O! mynen Godt, en mynen Al!
5[regelnummer]
Dat ander wenschen, en herwenschen
Naer, ick en weet niet wat een moes,
Ga naar voetnootb Daer Esau zyn Deel om verloes:
O dwase kinderen der menschen!
Die yder tegen het gebodt
Van uwe Buyck maeckt uwe Godt.
6[regelnummer]
Ga naar voetnootc Den vuylen hutspot van AEgypten
O schande! vol ajuyn, en loock
Die nut gy, en die soeckt gy oock,
Al soude vallen in de Dipten.
Het hemels Mann' vol honich douw
Is al te licht, is al te flouw.
| |
[pagina 87]
| |
7[regelnummer]
Wel slechten hals waer syn u sinnen?
De Quackels van de Wildernis,
En wat in 's werelts Vleeshuys is,
En moghdy seker niet beminnen.
VVie sulcks bemindt, is dul, en sot:
Ga naar voetnootd Man Godts, de Doot is in de Pot.
8[regelnummer]
VVegh ydel saken met de Quaden,
VVegh dat ons quelt, maer niet en stilt:
Ick jage naer een ander Wilt.
Ah! wie sal mynen dorst versaden!
Ick bran, ick blaeck, ick snack, ick hygh,
Soo lange dat ick water krygh.
9[regelnummer]
O! VVater dat de ziel doet leven,
En suyvert van het aertsche kaf;
Ga naar voetnoote Dat Christus aen dat Vrouken gaf.
Dat hy my oock, my oock wil geven!
Op dat ick nu niet meer voortaen
Om eenich modder-water gaen.
10[regelnummer]
De soete VVat'ren deser eerden
Gaen en vergaen al in de Zee:
En aertsche wellust al in wee.
De werelt is van geender weerden:
Haer blyschap is maer van een uur;
Het eerst wat soet, het lest g'heel suur.
11[regelnummer]
Den Heere Jesus geeft oock water,
Maer dat verandert hy in wyn:
Die beter is als van den Rhyn.
Gy boose Geus houdt uwe snater.
De Christe-wyn is wonder soet;
Maer die verandert hy in Bloet.
12[regelnummer]
De Goethyt en wil niet bedriegen,
De VVoorden Christi syn voorwaer
Geest, ende Leven: dat is claer.
De VVaerheyt en kan niet geliegen:
Dit is myn Vleesch, dit is myn Bloet.
Tiert Duvel, datge bersten moet.
| |
[pagina 88]
| |
13[regelnummer]
Gy Sone Godts, en Soon des Mensche,
In wyshyt meer, dan Salomon,
In schoonhyt meer, dan Absolon,
En laet u Druyve niet verslensche.
Ga naar voetnootf Al komen veel kleyn Voskens aen,
En laet te VVyngaert niet vergaen.
14[regelnummer]
VVy goede Vader syn u Sonen,
En Kinders van gehoorsaemhyt:
Gelieft dan hier u salichyt
Aen onse vyandt te vertoonen.
Ga naar voetnootg Als gy wert opgericht, terstondts
Hy vlucht ô! Arcke des verbondts!
15[regelnummer]
Al wie u draeght, mach vrylyck saeyen,
En vrolyck oeffenen zyn velt;
Ga naar voetnooth Gelyck Abiathar den helt,
En goede vruchten noch eens maeyên:
Al wie u berght, wert omendom
Ga naar voetnooti Geberght, gelyck Obed-edom.
16[regelnummer]
O! Jeughdigh Taxken van Olyven!
Dat alleen in de water-tyt
De algemeene swarichyt
Der Creaturen mocht verdryven.
Ga naar voetnootk O Excellenten nieuwe most!
Die Noe droncke maken kost.
17[regelnummer]
Daer alle Minnaers veel af houwen,
Ga naar voetnootl O Cyper wynbees! Terwe schoof
Nieuw mysteriê van ons Geloof!
Ga naar voetnootm VVaer niemandt veel en mach aen knouwen.
O claren heerelycke Kelck!
Soet, en gesondt, als geyte melck.
18[regelnummer]
Ga naar voetnootn Het voedtsel van de ghen' die leven;
Hoe crachtich en hoe excellent!
| |
[pagina 89]
| |
Dat levend' maeckt by accident
De dooden self, die niet en geven
Beletsel. Ick laet peysen wat
Het stortin een bequamer vat.
19[regelnummer]
Hier breng 'et en vermeerderinge
Van de Habituële gaef,
En VVerckelycke: die ons laef,
En hoed' voor diês verminderinge.
Spyt Duvel, VVerelt, ende Vlees,
VVie dus gesterckt is, niet en vrees.
20[regelnummer]
Ga naar voetnooto Dees spyse bewaert van dootsonde,
Als tegengif, of medecyn:
En vergeeft al die minder syn.
Ja geneest by nae d'eerste wonde,
En blust de quade vonck; soo niet
Zy werckt daer tegens altyt iet.
21[regelnummer]
O Spyse boven alle Spysen!
Die niet alleen de ziel en voe't,
Maer ziel, en lichaem leven doet;
Ga naar voetnootp In wiens kracht wy oock verrysen.
Ga naar voetnootq O leckeren gebrade Vis!
Soo aengenaem als honich is.
22[regelnummer]
Ga naar voetnootr O! Broot gebacken onder d'asschen!
O vlammich Gedeonis sweert!
Dat alle Duvelen afweert;
Dat sonder vechten quamp verasschen
Soo menich dusent trotsigh man
Van Amalec, en Madian.
23[regelnummer]
Ga naar voetnoots O Hyligh Broodt, dat wert gegeten
Van't hyligh Pristerlijck Geslacht,
En van den gene, die hem wacht:
Die hem aen niet en heeft vergeten.
| |
[pagina 90]
| |
Ga naar voetnoott Het Suyver Maeghden-heir alleen
Volghtt'suyver Lam, en anders geen.
24[regelnummer]
Wie s'heere Bruyl of wil genieten,
Die doe zyn beste kleeren aen,
En leere de geplecte maen,
Den ouwen Adam g'heel vernieten.
Want inder waerhyt, wie niet frae
Verciert en kompt, die kompt te spae.
25[regelnummer]
Ga naar voetnootv En hebde somtyts niet gelesen
Van dïen onbedachte vrindt?
Die sonder eenich Bruylof lindt
Den gramme Koninck heeft verwesen
Tot in de leege duysternis:
Waer niet dan oogh, en tandtsweer is.
26[regelnummer]
Ga naar voetnootx Ick aensien den Verlore sone:
Hoe vuyl hy is, en ongesondt,
De vader kust hem aen de mondt:
Doch al eer hem op zynen Throne,
En aen de hooge Tafel set,
Hy moet g'heel suyver syn en net.
27[regelnummer]
De Sondaer, die keert, wert ontfangen
Wel met de mondt, of in de Bicht,
Ga naar voetnooty Maer niet aen Tafel: waer't gericht
Is dat gemeste Calf. Die't langen,
Of nutten wilt, moet letten hoe,
Dat net zy tot de voeten toe.
28[regelnummer]
O hondertdusendmael verheven!
En alderdelicaetste Calf!
Waer uyt wy halen hertesalf,
Om nu, en eeuwelijck te leven.
Maer wie hier aen kompt, hy moet sien
Dat eerst van Gratiê zy versien.
29[regelnummer]
De Mantel die wy moeten dragen
In dese Catholicke Zael
| |
[pagina 91]
| |
Aen dat hooghweerdich Avondtmael,
Is liefde; voort doen, en verdragen.
De Christelijck' Onnooselhyt
Hoe wel staet die met leydtsaemhyt!
30[regelnummer]
En waerom souden wy niet lyden?
Ga naar voetnootz De Velt-heer, die bereyt de Noen;
Op dat hem yder nae sou doen,
En zynen Esel soo niet myden.
Die niet en lydt, of niet en werck',
Die stérref buyten onse Kerck.
31[regelnummer]
Met Jesus willen wy wel eten,
En drincken zyn Gedachtenis:
Maer als' er iet te lyden is,
Zyn vasten hebben wy vergeten.
Wy soecken altyt op de Bergh
Met Petrus Hypocras, en Mergh.
32[regelnummer]
Neen vrinden; alle dingen kosten;
Wat niet en kost, en gelt'er niet.
De kerckelycke Moeder, siet,
Ja Godt self opent u zyn Borsten.
VVeest yvrigh, en ontfanght dit soch:
Ga naar voetnoota Maer proeft, beproeft u selven toch.
33[regelnummer]
Ga naar voetnootb Elias is gespyst door Raven:
Och! of' er nu geen ander meer,
Dat hyligh Broodt, 't Vlees van den Heer
En namen sels, of qualyck-gaven!
Ah! Priesters, Godt bewaer ons al
Van sulcke quaet, van sulcke val.
34[regelnummer]
Kompt hier niet aen met vuyle handen;
Ga naar voetnootc VVacht u van Isaïias kol'!
VVacht u, en peyst niet dat ick dol'!
Gy sout voorwaer, gy sout u branden.
Den Engel hadt een goude tangh:
Die soo gestelt is, hem vry langh.
| |
[pagina 92]
| |
35[regelnummer]
Ga naar voetnootd Aenmerckt de dichte Zneë vlocken,
Die vallende op quaet saisoen,
Het Aerteryck groot hinder doen:
Die anders haer als wolle docken.
Dat hemels Manna gelijck snee;
Daer't qualyck kompt te vallen, wee!
36[regelnummer]
En waer van komen toch veel qualen?
Ga naar voetnoote En vroege dooden voor den tyt?
Dees meyningh is van Christus wyt:
Maer om dat vele hem daer halen
In quade staet, verdienen zy
De straffe hier, en namaels by.
37[regelnummer]
Ga naar voetnootf Als 't Vrouken maer de boort en raeckte
Van onse Salichmakers kleedt,
Zy wird' geholpen in haer leedt;
Ja tot haer eerste kracht geraeckte
Op staende voet. Hoe veel te meer
Die raeckt, en nutt u Vlees ô! Heer?
38[regelnummer]
VVee ons! die alle daegh feest houwen,
Oock men geen beternis en siet.
Den Heere en ontbreckt ons niet,
Maer het Geloove, en 't betrouwen.
Syt kranck, en soo kranck, alsge syt,
Die wel raeckt, wert zyn quale quyt.
39[regelnummer]
Ga naar voetnootg Als 't volck van Moyses is beschoncken,
Hy gafze honich uyt de Steen;
Niet honich, maer puur water, 't gheen
Haer smaeckte dus, om datze 't droncken
Met dorst, en lust. VVie nutten moet
Siet wat de dispositiê doet!
40[regelnummer]
De Konincklycke Bruydt der Sangen,
Die smaeckte, scheen, dat hemels meel,
En smolt als suycker in haer keel:
| |
[pagina 93]
| |
Ga naar voetnooth Maer Judas is 'er mé verhangen.
Te vveten naer een yders staet
En Godt is goet, en Godt is quaet.
41[regelnummer]
Dit sietmen dagelijcks gebeuren:
VVat is 'er beter als de wyn?
En die is nietemin fenyn
Aen veelderleye quae humeuren.
Den Heer is soet, maer in de Mondt
Van die noyt logen en verstondt.
42[regelnummer]
De Reyne Zielen die hem nutten
Ga naar voetnooti Met honger, en met goede smaeck,
Die vinden hem een edel saeck;
Maer die haer Mage niet en snutten,
Bevinden hem als enckel gal,
Die haer gemoet doorbyten sal.
43[regelnummer]
Ick vonde lest een violette;
De walgelycke spinnekop,
En het soet bieken sat daer op:
De eene trock, en spand' haer nette;
Het ander pitste t' onser baet,
Den honich, en den honichraet.
44[regelnummer]
Ick dachte, dit is onsen handel,
Wy halen uyt een selve Broot
Die zyn leven, en die zyn doot.
En trouwen wanneer ick bewandel
De ware schriften hier, en daer,
Ick make dese reden claer.
45[regelnummer]
De Tafels voeden, en vermoren:
Ga naar voetnootk Waer Magdalena Jesus vandt,
Ga naar voetnootl Ah! daersagh Balthazar de handt,
Die zyne feyten bracht te voren:
Ga naar voetnootm Waer Saul wirde hooghgeacht,
Ga naar voetnootn Is Amnon om den hals gebracht.
| |
[pagina 94]
| |
46[regelnummer]
Wat hoeven wy noch meer te seggen?
Ga naar voetnooto Myn ziele als gy eten gaet,
Let, ô! let wat dat voor u staet,
En wilhet toch wel overleggen.
Ga naar voetnootp VVie aen dees Tafel sonder licht.
Derft, sitten, is slecht onderricht:
47[regelnummer]
En sou oock 't quaet voor't goet licht eten.
In soo peryckeleuse punt
Soo vele als gy immer kunt,
Ah! wilt, en wilt u noyt vergeten.
Ga naar voetnootq Dit Paeschlam moet gebraden syn,
Die t'rouw nut, verdient straffe pyn.
48[regelnummer]
Kom nutt' vry, nutt: maer wilde 'thooren,
Kom met eerbiedingh, en met sin,
En altyt met puur louter min;
Dus sulde nimmer Godt verstooren.
Den grooten Heer is wonder milt;
Nut vry, segh ick, soo veel gy wilt.
49[regelnummer]
Hoe menich vleeselycke moeder
Die't kindt, dat zy gewonnen heeft,
Aen andere te voeden geeft?
Maer soo niet Christus onsen Hoeder,
Ga naar voetnootr En waren Herder. Wat hy doet?
Hy voedt zyn Schaepkens met zyn Bloet.
50[regelnummer]
O Bandt der Goddelycke liefde!
O teeken der Godtvruchtichyt!
VVaer de mystike soetichyt,
En alle Geestelycke welde,
Daer een devote ziel naer haeckt,
Ga naar voetnoots In haer fonteyne wert gesmaeckt.
51[regelnummer]
Ick kniel dan voor dit Tabernakel,
Alwaer en VVeert, en Gast, en Spys
| |
[pagina 95]
| |
Maer een en is op wonder wys.
O groot, en singulier Mirakel!
Ick nut oock hier, als ick begerr',
Nochtans dat ick noyt en verterr'.
52[regelnummer]
Ga naar voetnoott Wat Volck, of Bende heeft zyn Goden
Soo naer, als ons is Onsen Heer,
En onse Godt? en wacht niet meer,
Siet hy is hier, ô Blinde Joden.
Wy nutten op dees blyde Feest
En spys, die vet maeckt onse Geest.
53[regelnummer]
Siet hier het eynde der Figuren:
De Waerhyt jaeght de schaduw wegh,
En 't Licht de Nacht. Hoort wat ick segh:
Gy leest, en hopt in de Schrifturen;
Maer die gy niet en vat. Siet wel,
Wy hebben den Emmanuel.
54[regelnummer]
Ga naar voetnootv En vanden Oosten tot de VVesten,
En van den Suyden tot de Noordt
Is over al dit selve VVoordt,
Dat sigh gedurich geeft ten besten.
Ga naar voetnootx O Meel gebenedyt! het welck
Blyft, en genochsaem is voor elck.
55[regelnummer]
Dat Bloet wert mildelyck geschoncken,
Dat hyligh Lichaem is bequaem
Voor zyne vrinden al te saem:
Dat Bloet wert sterckelyck gedroncken.
O goeden Bet'! ô soeten schonck!
O die hem alle dage dronck!
56[regelnummer]
Dit wenscht de Kerck, maer niet de Duyvel,
Ga naar voetnooty De Vyandt Mensch: die als vernamp,
Dat Jesus naer zyn palen quamp,
Ras teghen liep met schrick, en huyvel.
Hy socht niet, dat den Heere daer
| |
[pagina 96]
| |
Sou komen hem, of zyn soo naer:
57[regelnummer]
Oft ymandt daer lancks sou passeren.
Dus had' hy de Passagiê oock
Vast toebeset: Want 't helsche spoock
Toch wel wiest, dat niet en mocht deren,
Oft kost besitten eene ziel,
Als die 't van Godts gemeynschap hiel.
58[regelnummer]
Ga naar voetnootz Dat alle Menschen dan wie meugen
Dat alle Christe Menschen toch,
Maer sonder haet, of quaet bedroch,
Met volle monden hen verheugen:
Dat niemandt hier te veel en my';
Maer drincke, tot dat droncke zy.
59[regelnummer]
Ga naar voetnoota De kleyne kinderen, die dorsten,
Ga naar voetnootb 't Ghen' merckt Joannes Guldemont,
Soo zy haer Moeders sien terstont
Siet hoeze drucken in de borsten
En lipp, en sin! met meerder vlyt
Laet ons gaen tot dees Salighyt.
60[regelnummer]
Maer gy, Heer, die ons kockt de Spyse,
Ga naar voetnootc En noodt, roept, dwinght te komen, geeft,
't Ghen niemandt van hem selven heeft;
Geest dat wy vatten wel die wyse;
Op dat genieten de genucht,
En oock bekomen al de vrucht.
|
|