Sjofelen

[p. VII]

Woord vooraf.

- Weinige dingen zijn treuriger dan dat een kameraad, die nog jong is, plotseling door den dood wordt weggenomen.

Een kameraad, ja, een goede kameraad, - ik herinner mij hoe Hartog voor een jaar of acht met zijn brieven, met zijn eerste schetsen, en eindelijk persoonlijk, tot mij kwam. Het zal in 1896 geweest zijn, het jaar, dat zijn eerste bijdrage in het Tweemaandelijksch Tijdschrift verscheen.

Wij hadden van elkaâr gelezen, ik had hem over de schetsen, die hij mij zond, geschreven, tot ten slotte een dag was bepaald, waarop wij een onderhoud zouden hebben, wijl men daarmede in korter tijd tot vrucht-dragende over-een-stemming komt.

Na dien tijd ben ik met Hartog in briefwisseling gebleven, maar nimmer liet hij - door een zekeren fieren schroom in verband met ons niet veelvuldig verkeer wellicht weêrhouden - mij gevoelens van genegenheid blijken, - voor de Kunst, voor de Literatuur waaraan ik mijn leven heb gewijd - zóó warm, als die uitkwamen in een vlugschrift over Letterkunde, het vorig najaar door hem uitgegeven.

[p. VIII]

Goede vriend! Deze verdediging van mijne werken is een der laatste geschriften van uw leven geweest. Nu is de hand verstijfd, die door zoo vurig een geestdrift werd bewogen om hoon af te weren van de zaak, die uw aanhankelijkheid had verworven.... Nu, nu de betrekking tusschen ons nauwer nog wellicht zoû zijn geworden, heeft de Koude Dood uw oog gesloten.... Wat is weemoediger dan dit bedenken....

Hartog was een eerlijk en nauwgezet artist. Hij gaf ons in 1896 Een Bevalling, in 1897 Een Zomeravond, in 1898 Een Transport, in 1900 Rondom het inboeltje, in 1902 het eerste gedeelte en in 1904 het tweede gedeelte van Buurtleven.

Sterke eigen persoonlijkheid moge nog niet in zijn werk tot rijpheid gekomen zijn, hij was toch reeds een natuur gebleken zooals wij er behoeven in onze krachtige Letterkunde: een die met heeler harte geloofde in onze Woordkunst en haar met onwankelbare trouw bleef aanhangen. Ook in Kunstzaken had hij een overtuiging en van die overtuiging was hij tevens de propagandist.

Wat hij bij het ontwaken van zijn letterkundig bewustzijn als goed en groot, als natuurlijk, eenvoudig en diep, had leeren kennen, dáárin bleef hij gelooven, dat bleef hem een vaste steun en hulp bij zijn denken.

L. VAN DEYSSEL.