Gevallen van Friso, koning der Gangariden en Prasiaten
(1741)–Willem van Haren–
Auteursrechtvrij
[pagina 369]
| |
Gevallen van Friso, Koning der Gangariden en Prasiaten.
| |
[pagina 370]
| |
Nu, Zangheldin, verhaal, indien slechts uwe stem
Die der Natuur in kragt gelyken kan en klem,
Wat blydschap der Vorstin van Gange wierd gegeven,
Die nu verwittigd was van 's Konings dierbaar leven!
Maar tevens geef ons ook te kennen, hoe verrukt
Die groote Jongeling, zo lang door 't lot gedrukt,
Zyn Moeder weêr aanschoude, en enkel uit zyne ogen
Deed zien tot welk een' trap zyn hare was opgetogen.
Want in het eerst begin, wanneer hy haar genaakt,
20[regelnummer]
Ontdekt men dat de vreugd hem stom en spraakloos maakt:
Men ziet zyn rozekleur verschieten en verdwynen,
En 't dodelykste bleek op zyn gelaat verschynen.
Geen doodverf rees 'er op zyn voorhoofd, toen 't geluk
Hem dag op dag verliet, en dompelde in den druk!
Geen schrik in 't naarste lot, geen ongeduld in 't lyden:
De Reden was zyn Speer, de Deugd zyn Schild in 't stryden,
Zyn Spreuk was: Moed gegrond op zugt om wel te doen:
En zyn verheven ziel wist van geen vreez te voên!
Thans doed zyn vreugd byna de levens-kragt bezwyken;
30[regelnummer]
Het geen 't verlies niet deed van zo veel grote Ryken.
Ten laatsten, even als uit eenen slaap gewekt,
Zyne ogen met een wolk van tranen overdekt,
| |
[pagina 371]
| |
Als door iets onverwagts genoopt en aangedreven,
Omhelst hy haar, die hem het leven had gegeven;
En zyne ontbonden tong roept uit: Alwetend Oog,
Bereidde gy my zulk een' voorspoed van om hoog!
Wat klaag ik verder van een' Scepter te verliezen,
Genietende een geluk, voor alles te verkiezen!
O, duizendmaal door my beminder dan een' Troon,
40[regelnummer]
O teed're Moeder, ween niet meer om uwen Zoon,
Of ween van vreugde als ik; en zegen deze Kusten,
En koom in mynen arm van alle uw zorgen rusten!
Melite was niet min door blydschap overmand
In 't binnenst haarer ziel. Haar allerdierbaarst Pand,
De Prins, met zo veel zorg en teêrheid opgetogen,
Daar ze al haar hoop op veste in 't wagg'lend Ryksvermogen,
Zo lang beweend, verschynt daar 't al verloren scheen:
Zy zag nooit zulken dag, nooit zulken uur voorheên.
't Was haar onmogelyk van weenen zich te spanen,
50[regelnummer]
En zy besproeid den Prins met de allerdierste tranen:
Zy drukt den onvoorziens haar weêrgeschonken Vorst
Met een volmaakte vreugde aan haar ontroerde borst;
En eind'lyk boord deez taal, door 't hartverligtend wenen
En door de ontsteltenis, en 't diep genoegen henen:
| |
[pagina 372]
| |
O zegeryke Dag, o nooit volprezen uur!
On-overtref baar blyk van 't Hemelsche bestuur!
By 't weêrzien van het geen men 't meest bemind, zyn Ryken,
Of aardsche Grootheên niet het minst te vergelyken!
O dier beminde Zoon, dien 'k lang verloren dagt,
60[regelnummer]
Geen ramp dien 'k om dit lot nu niet gelukkig agt!
Dit vloeijende uit den mond der Koninklyke Moeder
Omhelzen Saxo reeds en Bruno hunnen Broeder.
Hun ogen geven ook getuig'nis hoe hun hert
Door zyn gewenscht gezigt op 't diepst getroffen wert.
Zy vreesden hem de prooy van 't zwaard van den Verrader,
Zy merken hem thans aan als hunnen tweeden Vader.
Zy zagen nooit voorheen een schaduw van geluk,
En zyn verschyning toont het eind van allen druk.
Maar zou de vreugde hier een volle maat verkrygen,
70[regelnummer]
Verwondering moeste ook ten hoogsten toppunt stygen.
Melite in het begin hield haar gezigt verdagt
Wanneer ze Teuphis merkte; al lang ter dood gebragt,
Allange, naar de Faam verbreidde, in 't Ryk der schimmen,
Van waar geen sterveling vermag om hoog te klimmen!
Wie mag 't dan zyn, die hier met de gestaltenis
Van Theuphis praald, indien het Teuphis zelv niet is?
| |
[pagina 373]
| |
Zyn Vorstelyk gelaat, zyn oog en houding melden
Dat hier een' word ontmoet der allergrootste Helden!
Maar Teuphis zag haar pas naar zynen kant gewend
80[regelnummer]
Of, naderend maakt zich op deze wyz' bekend:
Neen 't is geen schaduw, geen van Pluto's onderdanen
Wiens aangezigt gy ziet besproeid met vreugde-tranen.
't Is Stavo's Broeder, d'uwe, en ook uw Boezem vrind,
Hy smaakt de blydschap, die m' op deze Kusten vind!
Hy heeft zyn' pligt volbragt; de vrindschap, u gezworen,
De liefde tot zyn bloed, en trouw bleef onverloren.
Hy geeft u dezen Zoon weêr over. Dit alleen
Weegt de ongelukken op die hy heeft doorgestreên!
Hy zweeg niet of de Prins, dien niets meer in kon tomen
90[regelnummer]
Om voor Melite's oog Atosse te doen komen,
Bragt dit verheven Pand van Cyrus roemryk bloed
In d'arm der Koningin; en zyn verrukt gemoed
Sprak dus: Zie, midden in de rampen van myn leven,
Een blyk hoe 's Hemels gunst my nimmer heeft begeven.
Zie daar de Ryks-Vorstin der Persen, uwen Zoon
Wel waardig! Niet verdiend door 't blinken eener Kroon,
Nooit opgespoord had hy zyn Ryk niet moeten derven,
Gelyk aan 't hoogst geluk, door Deugd slechts te verwerven!
| |
[pagina 374]
| |
Van haar hoedanigheên, van 't geen in 't binnenst leeft,
100[regelnummer]
Dat haar geboorte zelf zeer verr' te boven streeft,
Van haar standvastigheid, wat rampen ons ook kwelden,
Beminde Moeder, zal u de ondervinding melden.
Na dat Melite haar op 't tederst had begroet,
Deed Friso het verhaal hoe hy, met zynen stoet,
Door overal Verraad en Dwinglandy te dugten,
Gedwongen was zo verr' van Gangaris te vlugten:
Hoe dat hy Teuphis vond aan 't Erythreesche strand:
Hoe Dezes taal hem trof; en hy zyn regter hand,
Zyn Raadsman, en zyn steun, geweest was in het zwerven,
110[regelnummer]
En hoe hy hem en troost en wysheid deed verwerven.
Voorts hoe hem het geluk begaf na Charsis dood,
En waarom hy nu laatst naar 't vrye Romen vlood:
En hy besloot met ook zyn Moeder te verzoeken,
Te melden hoe ze zich bevond in deze hoeken.
De Koningin sprak dus: Nog druipende van bloed
Vertoonde Agrammes zich, onzinnig en verwoed;
Drong in 't vertrek daar 'k met uw Broeders was gesloten,
En dreigde ons 't eerloos staal ten boezem in te stoten;
Wanneer hem Sadrocot, wat meer bedaard, belet;
120[regelnummer]
Spreekt, en door deze taal ons van den dood ontzet:
| |
[pagina 375]
| |
Vrees Porus en zyn wraak. Wat zal dit bloed u baten?
Zend hen naar 't verre Egypte in Doloaspes Staten.
Herdenkt gy niet het naauw en ongekrenkt verbond,
Met hem voorheen, wanneer ge in Persië u bevond,
Zo plegtig opgerigt? en kunt gy hem mistrouwen
Van deez rampspoedige niet in zyn Land te houwen?
Tot meer verzekering zend goud en schatten meê:
En Porus, zo hy niet besluiten wil tot vreê,
Zy staâg gedreigd, dat deez zyn allerdierste Panden
130[regelnummer]
De dood weêrvaren zal, door Doloaspes handen!
Wie twyffeld of hy zal, door dit gevaar ontroerd,
Straks afzien van de Kroon, die gy nu vredig voerd?
Zo sprak hy. 't Wierd volbragt. Ik bad om deez vertrouden
In myn bedroefden staat tot troost te mogen houden,
En beefde toen ik sprak; maar 't wierd ook toegestaan,
En ons Verrader gaf bevel van stonden aan,
Om, volgens dezen raad, ons derwaards te doen trekken,
Ten einde als Gyzelaars der wrake te verstrekken.
Helaas! voor 't lot dat ons ter deez tyd wierd bereid,
140[regelnummer]
Bestond ons heil alleen in onz gehoorzaamheid:
En straks verlaten wy, met eenen vloed van tranen,
't Paleis, en onze nog genegene Onderdanen.
| |
[pagina 376]
| |
Wy komen eindelyk aan het Egyptisch strand,
Daar Doloaspes 't al deed vliegen van zyn hand.
Deez, (want wy hoorden daar na kort verblyf ontvouwen
Waarom Agrammes hem zo veel dorst toebetrouwen)
Eer dat men voor de magt der Grieken was bevreesd,
Was te Persepolis in Persië geweest,
Ter tyd wanneer aldaar Agrammes wierd gezonden
150[regelnummer]
Door last van Stavo tot het sluiten van verbonden;
En wyl de Egyptenaar, om zyn gepleegd geweld
In Steden hem betrouwd, ten vonnis wierd gesteld,
Had hem Agrammes, gansch gelyk in snode zeden,
By zynen Vorst beschermd met zo veel loze reden,
Dat hy, door zyne hulp, gelukkiglyk ontvlood
Zyn welverdiende straf, een schandelyke dood.
Ja, hem wierd zelf nog meer gezag en magt gegeven
In 't Land daar ieder moest naar zyn goeddunken leven.
Vervolgens, toen de Vorst der Grieken zich begaf
160[regelnummer]
Naar Ammons Priesterdom, wierp hy het eerst den Staf,
Hem door Darius gunst betrouwd, voor 's vyands voeten,
In hoop van des te meer verhoginge te ontmoeten.
Verraders kennen zich, en spannen ligt te zaam.
Deez trouweloze was maar al te zeer bekwaam
| |
[pagina 377]
| |
Om, ten gevalle van den snoodsten aller Menschen,
Met hart en ziel te zyn d'uitvoerder zyner wenschen.
Men kerkerde ons, en al myn tranen wonnen niet
Dan dat men ons den schat en deez gezellen liet,
Die, was 'er troost geweest in zulk een' staat te ontvangen,
170[regelnummer]
Rust hadden aan 't gemoed vermogt te doen erlangen.
Wy toefden lang alhier, op 't allernaauwst bewaard,
Maar eind'lyk deed hy zelv (door dezen last bezwaard,
Verbreidende aan zyn' Vrind nog des te meer te geven)
Ons naar het nieuw-geboude Alexandrye streven.
Deez Veste, pralende met Alexanders naam,
Zo wel ten oorlog als ter koopvaardy bekwaam,
Daar alle Volkeren reeds onbelemmerd komen,
Legt aan den wyden plas der Middelandsche stromen.
De Landvoogd, daar ter plaats bekleed met het gezag,
180[regelnummer]
Ontving ons, wel berigt der reên van dit gedrag;
En deed ons aan het strand naar eene Sterkte treden,
Daar alle hoop ter vlugt ons eerst scheen afgesneden.
Want zeker, zo daar geen der Mannen, in wier hand
En eenigste bestier deez nieuwe Dwingeland
Ons had gesteld, ontroerd geweest was door ons wenen,
De blyde Vryheid was nooit voor ons oog verschenen;
| |
[pagina 378]
| |
Wy hadden te vergeefs getragt naar dierbre rust;
Ik had u nimmermeer omhelsd aan deze Kust.
Maar ik bespiedde steeds ons Wagters en hun zeden,
190[regelnummer]
Om, die my 't vroomste scheen, tot bystand te overreden:
En binnen korten tyd verbeeldde ik my, genoeg
Te merken hoe zich Een opregt en eerlyk droeg
Om myn gewigtig wit hem voor te kunnen dragen,
En egter niets te ligt, niets te onbedagt te wagen.
Myn hope wierd vervuld. Zyne edelmoedigheid
Gaf op myn voorstel een inschikkende bescheid;
Maar om des Landvoogds oog, onzinnig en verbolgen,
Te ontkomen, eischt hy my ten loon te mogen volgen.
't Geluk hielp de onschuld meê. Wy gaan by duist'ren nagt
200[regelnummer]
Te Schepe: 't Schip was door Sidoniers bevragt;
En 't oog ziet reeds geen strand wanneer de zonne-stralen
Door geene wolk bedekt aan de Oosterkimme pralen.
Wy dagten Sidon aan te treffen, en van daar,
Door d'afstand niet verschrikt, in weêrwil van 't gevaar,
Naar des Hydaspes Vloed door Persië te trekken,
Wanneer een felle storm ons nieuwen ramp kwam wekken.
Wy zworven langen tyd op een verwoede Zee.
De Kunst hield op; 't geluk voer egter met ons meê.
| |
[pagina 379]
| |
Wy dryven op een strand daar geene menschen leven,
210[regelnummer]
En daar tot groter ramp ons Leidsman moeste sneven.
Helaas! die Vrind wiens zorg ons uit den Kerker liet,
(Eer dat ons zwakke kiel nog op de gronden stiet)
't Zy door nieuwsgierigheid, het zy door vlyt gedreven,
Zich hebbende aan 't gevaar te roekloos bloot gegeven,
Wierd door een Bui van 't Schip geslagen, langen tyd
Nog hangende op de baar van ons gezien, en wyd
Geslingerd, eind'lyk, door de golven overrompeld,
In 't grondeloze diep der wateren gedompeld.
Wy treden kort daar na met meerder veiligheid
220[regelnummer]
Aan dit verlaten strand; daar 't ooge vrugtloos weid
Om steên of woningen tot bystand op te sporen,
En ietwes van des Lands gelegenheid te horen.
Men klimt op eene Rots. Helaas! wat droeve Maar!
Men word aan allen kant een ruime Zee gewaar,
Die, rollend overal nog met ontruste baren,
Ons toonde hoe we in een onvrugtbaar Eiland waren.
Wy dugten straks een wrede en ysselyke Dood:
Want, dat ons het geval hier eene kiel aanbood,
Scheen dus en tegen schyn en reden aan te lopen
230[regelnummer]
Dat ons bedrukt gemoed daar zelf niet op dorst hopen.
| |
[pagina 380]
| |
De Hemel heeft nogtans (de Hemel is 't alleen
Die red uit zulken ramp) gehoord naar ons geween:
En met de vyfde Zon deed hy verlossing ryzen.
Terwyl we onz' droeven staat herdenken met afgryzen,
Verschynt op 't onverwagtst voor ons verslagen oog
Een bende Volks, die zich eerbiedig voor ons boog.
Straks doen wy hen 't verhaal der Schipbreuk laatst geleden,
En bidden hunne hulp in ons weêrwaardigheden.
Hun edelmoedig hart stemt ligtlyk alles toe;
240[regelnummer]
Maar, welk een aanzoek, welk een poginge of ik doe,
Zy zyn in hunnen pligt, om 't naar deez Kust te zetten,
En Gades aan te doen, onmoog'lyk te beletten.
Aan 't Eiland geven zy vervolgens mynen naam:
Zo ten gedenken, als om door de snelle Faam
Aan alle Volkeren des te eer bekend te maken
Hoe m' uit het wreedst geval door 's Hemels hulp kan raken.
Vervolgens zeilden wy gelukkig naar deez Stad,
Daar ik 't genot verwerf van mynen diersten schat!
Daar ik u weêr aanschouw, en, moeten we altoos zwerven,
250[regelnummer]
Ten minsten in uw' arm gerust zal kunnen sterven.
Want nog staat ons door veel Gewesten, vele Zeên
Te kruissen, eer we aan 't strand van onze Ryken treên!
| |
[pagina 381]
| |
Hier zweegze: en stemde toe geen ogenblik te dralen
Om naar het Ryk des Nyls de zeilen op te halen,
En d'ongeveinsden Vrind te zoeken, die den Staf
Daar tegenswoordig zwaaide, en alle reden gaf,
Om van zyn groot gemoed een heusch onthaal te wagten,
En hunne ballingschap door hem te zien verzagten.
Men toeft niet tot de Vloot van Gades weder koom'.
260[regelnummer]
De Roomsche Water-magt was veilig op den Stroom;
En Rome, die geheel onzydig wilde wezen,
Had den Siciliaan nog Afrikaan te vrezen.
Sulpitius maakt straks zich weêr gereed ter reis,
En Gange's Koningin betonende naar eisch
Haar dankbaarheid, dat haar vergund wert hier te rusten,
Verlaat met haaren Zoon de Gaditaansche Kusten;
Terwyl veel Duizenden de stranden als om stryd
Door zegen-wenschen doen weêrgalmen wyd en zyd.
Maar wat voorziet de mensch, hoe zeer hem de ondervinding
270[regelnummer]
En redenering heeft beveiligd voor verblinding!
Wat neemt hy voor, helaas! waar van hy d'uitslag weet,
En hoe veel middelen zyn tot belet gereed?
Is 't dat de Hemel iets met hem heeft voorgenomen,
Om tot vervullinge van zeker wit te komen,
| |
[pagina 382]
| |
Waar is alle aardsche kragt, waar wysheid hier beneêr,
Die zich vermeten durft in 't worstelperk te treên;
Ja, slechts een ogenblik de Goddelyke wetten
In hare uitvoering kan vertragen of beletten?
De Nagt, de Vorst der Rust en der Stilzwygendheid,
280[regelnummer]
Had eens zyn armen langs het Aardryk heen gespreid,
En eens had Mithra's Oog ten afgrond hem gedreven,
En 't Koninklyke Paar zien op de waat'ren zweven,
Wanneer de Westen-wind, die hen genegen was,
En hunne kielen bloes door Thetis wyden plas,
Door wien ze reeds 't gezigt van Ga naar voetnoot*Juno's Kerk genoten,
Door d'Oppersten Monarch wierd in zyn hol gesloten,
Geketend, en verboôn te heerschen in de lugt;
Terwyl dat d'Oosten-wind, ter deez tyd zo gedugt
Om regt te stevenen naar Ptolemeus Staten,
290[regelnummer]
Wierd uit den diepen schoot des Caucasus gelaten.
Hy rees met grote kragt, en vreesselyk geweld,
En, zwoegend, bulderend, en brullende langs 't Veld,
Alleen door d'Oppersten des Hemels te beteug'len,
Treft tevens woedend bey de Aspunten met zyn vleug'len;
En, hellende naar 't West, doorvliegt het wyde zwerk,
Genaakt Alcides straat, met minder moeite en werk
| |
[pagina 383]
| |
Dan 't uitgespannen oog des menschen na zou volgen,
En maakt de wateren onzinnig en verbolgen.
Hy werpt zich dwarlend neêr in d'ouden Oceaan,
300[regelnummer]
Hy jaagt het onderste der Zeên ten wolken aan,
Strooit Vloten van elkâar door 't went'len van de Baren,
En vult de gansche lugt met bleeke doods-gevaren.
Hoe zeer Sulpitius op zyne ervarenheid
Mogt roemen, hier verdwynt zyn kennis en beleid:
Hy houd het Roer wel haast in bleek besturven handen,
En ziet den golv met schrik rondom hem henen branden.
Geen ander raad dan slechts te volgen, daar de Zee
De Kiel, dan gints, dan weêr geslingerd, dryven deê,
En in een' korten tyd naar 't Westen joeg door kolken
310[regelnummer]
Daar het bereik verdween der Scheeps-vaart aller Volken.
Ja verder (zey de Faam) was geen Gewest of Land
Te ontdekken, geene Kust, geen dier gewenschte Strand,
Daar, zo men 't al ontkwam aan 't woeden van de winden,
Hulp tegens het gebrek en honger waar' te vinden:
Daar was voor het beleid een's Stuurmans baak nog merk,
Bedekte een donk're wolk of damp het hoge zwerk
En 't flikkerend Gesternt, om weêr te rug te keren,
Hield d'Oosten-wind eens op de Lugtstreek te regeren.
| |
[pagina 384]
| |
Zo ras men deezen nood en wrede tyding meld
320[regelnummer]
Wierd gy, Doorlugte Atosse, op 't allerdiepst ontsteld,
Elk yst wel om dit lot, maar uw beminn'lyke ogen,
Vol rouw, bewegen elk tot innig mededogen:
Elk is verslagen, elk weet uitkomst, weg, nog raad;
En voeld zich niettemin geraakt door uwen staat.
't Is of men eigen smart vergeet, om te betreuren
't Geen uwe onnozelheid uw jeugd hier moest gebeuren.
De Prins voornamelyk, om wien ge uw's Vaders Stad,
Het Vorstlyk Pasargade onlangs verlaten had;
Om wien ge uit uw Gebied en Erff'nis waart gestoten,
330[regelnummer]
Voeld op uw klagen zyn weêrwaardigheên vergroten!
Uw stem dringt door zyn hart en teed'ren boezem heên!
De Koning vreest en zugt om zyne Atosse alleen.
Nu schoot hem in den zin, met welk een reeks van rampen
En wederwaardigheên zy was genoopt te kampen,
Zints zy de zyne, door haar liefde, had verzoet:
Want, voor dat zy zyn Beeld geprent had in 't gemoed,
Was ze in haar's Vaders arm in stilheid opgetogen.
Rust streelde hare ziel, Rust speelde voor hare ogen:
De Vreugde groette Atosse als hare Koningin;
340[regelnummer]
Een groot en magtig Volk stond voor haar welzyn in:
| |
[pagina 385]
| |
De Zorgen wagtten zich eerbiedig haar te naken,
En niets ontbrak Atosse om 't leven zoet te maken.
Met hem, die haar beminde, alom vervolgd, verraân,
Met Friso kwamen haar de eerste ongelukken aan.
Om hem moest Orsines ten afgrond nederdalen,
En zyn bemindste pand door verre Landen dwalen:
't Was of het Ongeluk, met hem nog niet te vreên,
Al wat hy schatte en minde ook met den voet wou treên.
O, had hy, verre van naar Pasargades Vesten
350[regelnummer]
Te reizen, d'ongebaande en dorre Zand-gewesten
Van Indië doorkruist; op de Oevers van den Vloed,
Die Gange's wal besproeid, met eer den dood ontmoet;
In plaats van deez Vorstin, in de allerteêrste jaaren,
Voor 't aangenaamste Lot het wreedste te doen ervaren
Dan zag de jonge Atosse, in Cyrus hogen Wal,
Nog ongestoorde rust, die ze altoos derven zal,
Die niet te wagten was met zyn weêrwaardig leven,
Thans tot den hoogsten top van tegenspoed gedreven.
Zo dagt hy by zich zelv': Zyn Min, zyn dierste Pand,
360[regelnummer]
Aanschouwend met berouw; Ja, ware 't in zyn hand,
Hy had ter dezer tyd de vreugde van zyn leven,
Atosse voor Atosse, om haar geluk, gegeven.
| |
[pagina 386]
| |
De Koninklyke Held, Vorst Teuphis, stond alleen
Stil, even als of hier geen 't minst gevaar verscheen.
Hy, wien de tederheid alleen een' weg kon banen
Tot diepe onsteltenis en onweêrhoudbre tranen,
Was altyd in den nood en wisselvalligheid
Bezadigd van gemoed, en zeker van beleid.
Zyn wysheid, even als een vuur, door felle winden
370[regelnummer]
Vergoot in kragt, zogt dan om midd'len uit te vinden
Ter uitkomst, en hy was ook schrander om terstond
Te keuren waar men meeste en wisse hulp by vond.
Zyn hoge Geest ging dan alle anderen te boven,
Als de Atlas, dien de Faam den Volken doed geloven
Des Hemels zuil te zyn, of de Athos, die den dag
Van 't eiland Lemnos rooft, te boven streven mag
De heuvels, op wier top zy zomers neêr doen vloeijen
De sneeuw, die 's winters scheen aan hunne kruin te groeijen.
Thans, ziende Friso zelv' door droefheid overmand,
380[regelnummer]
Begind hy dus: Wy zien gevaar aan allen kant,
En weinig hoop. Gewis. Het past niet zich te strelen!
Laat nogtans myne reên uwe oren niet vervelen.
Voor my, 'k zal nimmermeer geloven dat wy hier
Gedreven worden door een blind en woest bestier
| |
[pagina 387]
| |
Van noodlot, of van iets, dat, op de deugd verbolgen,
Onschuldigen vermoge uit boosheid te vervolgen.
Daar Oromasdes leeft, daar leeft de hoop der Deugd,
Gevest in ons gemoed van 't tederste onzer jeugd!
En waar toch zoude Hy verdwynen ofte sterven,
390[regelnummer]
Hy, zonder wien 't Heel-al moet licht en leven derven!
't Koomt my dan voor, staat niet myn redenering stil,
Dat iets, ons onbekend (de tyd ontdekt zyn' wil)
Zy door zyne oppermagt geordend, en beschoren.
Wy, die door schuld nog fout onz heerschappy verloren,
Wy zwerven op een Zee van niemand ooit doorkruist,
Van 't Oosterst deel der Aarde in 't Westelykst verhuisd,
Door eene reeks van zo byzondere ongelukken
Dat God alleen vermogt ons in deez' staat te rukken.
Geen kragt van menschen, jâ geen Vorst hoe sterk en groot,
400[regelnummer]
(Altyd bepaald) hoe diep zyn wraake wort'len schoot,
Was magtig om zo veel gevallen 't zaam te dringen,
Die tot naar deze plaats ons onweêrstaanbaar dwingen.
Het is de Godheid dan wiens Staf (van land tot land
Van stroom tot stroom gezwaaid, ja, zonder wederstand
Gehoorzaamd by de vier Hoofdstoffen) ons doed streven,
En verr' van ons Gebied ons moog'lyk wil doen leven.
| |
[pagina 388]
| |
Wie zyn wy? Schepzelen, door zyne hand gemaakt.
Tot welk een einde? Om door een diep ontzach geraakt.
Hem eer en heerlykheid door ons gedrag te geven,
410[regelnummer]
En met standvastigheid te stryden in dit leven.
Is onze onzekerheid en overweging dan
Of zyne magt ons nu nog wel verlossen kan,
't Zy door een goeden wind naar Gades te doen ryzen,
't Zy door een Land, nog niet ontdekt, ons aan te wyzen.
Men heffe het gezigt naar Mithra's licht en glans,
Wel eer door Hem gevest aan 's Hemels hoogen trans
Men overpeinze hoe het Koninkryk der stromen
Voorheen op zyn bevel in wezen is gekomen:
Hoe zyne almagte Stem de onzigtbre Winden schiep,
420[regelnummer]
En tot de Heerschappy der lugt te voorschyn riep:
Op vleugelen van vuur den bliksem doende zweven,
En 't Aardryk op 't geluit van zynen Donder beven.
Dan zal men zien hoe ligt het Hem ook wezen zal
Ons te onderschragen in het âkeligst geval.
Dan zalmen (meester van zyn hart en zyn gedagten)
In alles uitkomst, heil en reddinge verwagten;
En nimmer raadloos zyn: het vreesselykste lot!
En 't deel van hen die zich wantrouwen van hun' God:
| |
[pagina 389]
| |
Als of het hem behaagde om zwakke stervelingen
430[regelnummer]
Tot zyn vermaak in nood en ongeval te dringen:
En of 'er in zyn oog niets zo bekoorlyk scheen
Dan zyner scheps'len smart, gejammer, en geween!
Een redeneering van die hem met reden dugten,
En, om hun boos gedrag, wel wenschten hem te ontvlugten,
Wyl zyn regtvaardigheid, door moedwil lang gesart,
Reeds d'yz'ren Scepter zwaaid in hun bedorven hart.
Maar wy, wat vreezen wy? Wy, die zo veele dagen
Besteedden om een reine en zuivre ziel te dragen!
Vol zwakheên, zekerlyk als menschen, niettemin
440[regelnummer]
Tot nog toe het geluk der Waereld in onz' zin
Meêvoerende, en alleen vol lust, om wel te leren,
Eerst hoe het past zich zelv', voorts and'ren te regeren:
Het al tot lof van Hem die 't Al geschapen heeft,
En in wiens schoot de Deugd als in haar woonplaats leeft!
Schort op, ô mannen, schort uw oordeel op. Verheven
En groot te zyn van moed heeft nimmer ramp gegeven.
Elk hope op 's Hemels God, en niemand zy verschrikt.
Men denke dat men is tot zeker eind geschikt
Door Hem die Wind en Zee gebied; en hope op kusten
450[regelnummer]
Daar 't eens in veiligheid gegund worde om te rusten.
| |
[pagina 390]
| |
Want niemand onzer zal voortaan, naar allen schyn,
Weêr op een' nieuwen tocht belust en vaardig zyn:
En liever, kan men slechts zich eenigsins betrouwen,
Het eerst ontdekte strand voor 't Vaderlandsche houwen.
Men heeft ons wel gezegt dat in deez woeste Zee
Nog land te vinden is nog een bekwame Ree;
Maar wie beweerde zulks dan liên die van hun leven
Niet buiten het gezigt van Gades dorsten streven?
En die, d'ervarenheid en scheepskunst vry wat min
460[regelnummer]
Behartigend dan een gemakkelyk gewin,
De middelandsche Zeen en de aangelegen hoeken
Zich slechts verwaardigden, tot eigen nut, te zoeken.
Zo verr' dit tomeloze en woeste water vliet,
Zo verr' men Mithra's oog, zich daarin spieglen ziet,
Zo verr' kan ook een kust zich aan ons oog vertonen;
En is 't waarschynelyk dat Stervelingen wonen!
Met deze woorden sprak Vorst Teuphis, Koninklyk
Van wezen, kloek van geest, bezadigd, en gelyk
Een Vuurbaak, verr' in zee gezien, om te vermanen
470[regelnummer]
Waar het gevoegelykst een weg zy heen te banen;
Het vuur blinkt des te meer door diepe duisternis,
Die 't halve Rond bevangt, en die vervaarlyk is:
| |
[pagina 391]
| |
De Toren, die de Vlam doed in zyn' boezem blaken,
Voeld ydelyk den Storm tot zyn verderf genaken;
Het hageld en het huilt al kragtloos om hem heen,
Men ziet hem onverwrikt gerezen uit de Zeen.
Melite, en 't Roomsche volk begrepen niet wat woorden
Zy nopens 't hoog bestuur van Oromasdes hoorden:
Deez redenvoering deed nogtans hun zielen aan
480[regelnummer]
Met diepe ontsteltenis. Zy kunnen niet weêrstaan,
Wat hun vooroordeel daar ook moge tegenvoeren,
Aan iets dat hunne ziel koomt raken en ontroeren.
Niets troostelyker trof voorhenen hun gehoor:
De Wysgeer kwam hen zelv als eene Godheid voor.
Zy zagen langen tyd verwonderd op elkand'ren;
Eerst stil, vervolgens d'een dus sprekend tot den and'ren:
Wat's deze? welk een taal! welk een grootmoedigheid!
Nooit heeft men ons aldus de Godheid uitgeleid,
Of Jupiters gezag vermogt dus aan te wyzen,
490[regelnummer]
En zulk een' groten moed op 't onverwagtst doen ryzen!
Zeer weinig scheelde het dat hem Melite aanzag
Voor een' der halve Goôn; wien 't zyn doorlugt gedrag,
Door Goddelyken aard, zeer ligt viel te onderschragen,
En die gewis'lyk dus de Zegekroon zou dragen.
| |
[pagina 392]
| |
Vorst Teuphis hielp haar ras uit deze onzekerheid,
En, hebbende in het kort zyn' Godsdienst uitgeleid,
Bad dat men de uitkomst wou van deze onheilen wagten
Om Oromasdes naam of hoog of weinig te agten.
Maar nu had de Oostenwind zyn' last voleind, en week;
500[regelnummer]
Terwyl de Zuidewind reeds van de middagstreek,
Veel zagter blazende, de Hemel hoge baren
En tevens ook den schrik der harten, deed bedaren.
Want, schoon men Noordwaarts aan met kragt gedreven wierd,
De Stuurman weet nu gansch bezadigd hoe hy stierd.
Het is wel buiten hoop naar Gades kust te keren,
Maar thans herryst zyn kragt, hy kan het schip regeren:
Hersteld met vreugd de schade aan mast, en zeil, en wand,
En 't lang geschokt gevaarte in zynen voor'gen stand.
510[regelnummer]
Voorts toen de Wateren gelyk een kleed zich spreidden,
Steeg Friso naar 't Verdek, en liet het oge weiden,
Zo verr' het reiken mogt langs d'ongemeeten plas,
Of Galo zich liet zien, of wel om Gobrias
Te ontdekken met zyn schip. Maar, waar hy zich mogt wenden,
Hy zag nog mast nog kiel van vreemden nog bekenden,
En hief een' rouwgalm aan met deerelyk geklag,
Als of hy de uitvaart reeds dier trouwe Vrinden zag!
| |
[pagina 393]
| |
O Teuphis, geef my raad, (zo liet de Prins zich horen)
De dapp're Gobrias en Galo zyn verloren!
De bloem van onze Jeugd gedompeld in de zee!
520[regelnummer]
En wy, waar zullen wy belanden? welk een Ree,
Indien 't ons ooit gebeurd of Land of Ree te vinden,
Zal ons, dus magteloos, ontvangen als haar Vrinden?
Maar Teuphis antwoord hem, met een bedaard gezigt:
Gy mede, ô Prins! vergeet ge in kalmte dan zo ligt
Wat ge in den laatsten storm met blydschap scheent te horen?
Wy zyn bewaard: waarom zyn de and'ren dan verloren?
Men zoeke waar men kan, terwyl ons weêr en wind
Nu dienen, tot men Land of tot men Schepen vind.
Maar wyl de Wateren zich in de ronde strekken,
530[regelnummer]
Zo kan men min om laag dan in de hoogte ontdekken.
Het Scheepsvolk klimme om hoog! Die 't eerste Schip of Land
Bespeurd, zal dezen Boog ontvangen van myn hand,
En wagte meerder loon, of ons de Hemel spaarde!
Elk snelt naar boven: elk doeld op dien prys van waarde;
Dien Ascon eindlyk wint. Want schoon een ander hem
Te boven klom, hy was 't, die 't eerst met luider stem
Deed horen eene Kiel te ontdekken in het Noorden.
Men wenschte hem geluk op 't horen dezer woorden,
| |
[pagina 394]
| |
540[regelnummer]
Ten uitersten verheugd deez tyding te verstaan.
Fluks wend men 't roer in ly, men stevent derwaarts aan,
En zag een Zeil van verre allengskens nader komen.
't Was Gobrias, die mede in 't midden van de stromen,
Gêsold, geslingerd, en gedreven hier en ginds,
't Rampzalig einde reeds beweende van zyn' Prins,
En kort te volgen dagt: wanneer hy 't oge wendde
Ten Zuiden, en wel haast het naadrend schip bekende.
Wat blydschap onderling, na zulk een bangen nood
Zich weêr te aanschouwen als verrezen van den dood!
550[regelnummer]
Maar Galo was 'er niet. Wie zal ons kennis geven
(Sprak Teuphis) waar de Wind hem heenen heeft gedreven?
Onz wysheid staat hier stil, wat weg en welk een raad?
Men volge slechts 't bestier des Hemels, en men laat
De Kielen voor den wind heen dryven, om te vinden
Of land voor onz behoud, of tyding onzer Vrinden!
Zo sprak hy, wordende van ieder toegestemd;
Terwyl de middag lugt de Baren effen kemt.
De Koningin des Nagts, op haren Troon gezeten,
Had twaalefmaal het Rond met haren glans gemeten,
En haar stilzwygend licht doen weiden op den plas
560[regelnummer]
Eer een gegrondde hoop van heil te merken was.
| |
[pagina 395]
| |
De dertiende ochtend zag men Mithra's gulden stralen
Op 't sneewit kryt-gebergt van Vectis kusten pralen.
Zy blonken nimmermeer met zegenryker glans,
Nog zonden groter vreugd van 's Hemels hogen trans,
Wyl angst en schrik des doods, zo zwaar als duizend doden,
Nu met de schaduwen des Nagts ten afgrond vloden.
Men zet in 't ogenblik, geheel verkwikt, en bly,
En Roeijers aan het werk, en alle zeilen by.
Een ieder voeld op zulk een nieuws zyn' yver blaken.
Het pekel stuift om 't schip. De hoge stranden naken,
En 't berg-gevaarte ryst elk ogenblik. Men ziet
In korten Veld, en Woud dat dierbre schaduw bied;
Een Schouspel, nooit met zo veel wellust te genieten
Dan als de woeste Zeen den Reisiger verdrieten.
Het eerst werpt Gobrias het anker uit, en rust,
En wagt den Koning in aan deez beminde Kust;
En, naaderend, omhelst, met tranen in zyne ogen,
Den Prins, wiens dier gezicht hem eeuwig scheen ontvlogen.
Straks rigt men Tenten op, diept groeven daar om heen,
580[regelnummer]
't Zy daar onreed'lyk Volk of Wildgediert verscheen,
En doed zyn best om zich genoegzaam te bewallen
Ten wederstand van die hen mogten overvallen.
| |
[pagina 396]
| |
Dezelve kragt van wind en stroom intusschen had
Voor Galo's vlugge Kiel gebaand het zelve pad;
En haar twee dagen van te voren op de kusten
Van Albion gevoerd, maar weinig tyds doen rusten.
Want naauwlyks trad de Held aan land, of wierd ontmoet
Door toegeschoten Volk; dat, heet op roof, verwoed
Hem aanvalt, en dat, door gestadig te vermeeren,
Hem dwingt om zynen boeg naar elders om te keren.
590[regelnummer]
Gelukkig, dat hy zich nog redde uit hunne hand;
Daar duizenden in 't kort verschenen op het strand,
Hem volgden tot aan boord en schromend geen gevaren,
Zich tot den halze toe begaven in de baren.
Zy stevenen daarop weêr Zuidwaarts aan, tot dat
Het half gesloopte schip de mannen afgemat
Nu dwingt, (wat slag van Volk daar woonde en wierd vernomen)
Om Vectis kust, die 't naast zich opdeed, aan te komen.
Der Kiel had langer reis ook ten verderf geweest;
Zo was ze reeds gekneukt. Men was al zeer bevreesd
600[regelnummer]
Zelf in 't gezigt van 't land te zinken en te sneven,
Zo weinig was aan 't Schip een wissen koers te geven.
Het oovrige des daags, en nog den ganschen nagt,
Steld Galo zich aan 't werk; en yverde met kragt
| |
[pagina 397]
| |
Om met een nieuwen moed de Waatren door te boren,
En in de ruime Zee den Koning op te sporen.
Hy plaatste intusschen mede op hoogten hier en daar
De ervarensten zyn's Volks, om, zo de Prins 't gevaar
Waar meê hy worstelde, te boven konde streven,
610[regelnummer]
En herwaarts wierd gejaagd, hem hulp te kunnen geven.
In 't kort verkonden zy hem zulk een dier gezigt,
En hoe des Konings schip ook herwaards wierd gerigt.
Hy naderde den Vorst nu beezig in het werken
Om met verschansingen zich op het strand te sterken.
Hy wierd met vreugde omhelsd, en deed terstond verslag,
Hoe, door de vlyt zyn's Volks, men nog den andren dag
Zyn Kiel op deze Ree weêr zeilbaar zou zien komen,
En zegepralende verschynen op de stromen.
Vervolgens rustte men tot dat de Morgenstond,
620[regelnummer]
Uit de Oosterpoort getreên den Nagt ten afgrond zond.
Toen rees de jonge Vorst om zyne Metgezellen,
Door 't voorbeeld zyner vlyt, op nieuws aan 't werk te stellen.
Terwyl hy van alom het naastgelegen land
Beschoud, en reeds gebied aan meer dan eenen kant
Dit onbekend gewest door uitgezonden lieden,
Tot verder zekerheid, met vlyt te doen bespieden;
| |
[pagina 398]
| |
Verrukt iets onverwagts het oog: Van 't hoge Land
Daald met de grootste haast een Sterveling naar 't strand:
Een Man, wiens lichaams grootte en klederen deên blyken
630[regelnummer]
Dat hy bewoner was van deze vreemde wyken.
Hy had een Wolven-vel geslingerd om hem heen;
Geen Waapens, dan een Zwaard gegord om zyne leên;
En in zyn hand een' Staf: De lang gewassen hairen
Zyn's Baards verkondigden zyn hoog-gerezen jaren:
Zyne ogen stonden hol; 't gelaat verwilderd, bleek,
Als iemand die byna door hongersnood bezweek.
Men ziet hem nakende 't gezigt ten Hemel wenden,
Als of hy hulp en troost begeerde in zyne elenden;
En eind'lyk werpt hy zich ter aarden voor den Vorst:
640[regelnummer]
En spreekt op deze wyze uit eene ontroerde borst:
O Vreemdelingen, hier ter goeder uur gekomen,
Ter goeder uur door my, Rampspoedige, vernomen!
Het zy gy Menschen zyt, of Goden: laat uw hart
Niet ongevoelig zyn voor myne ondraagbre smart!
Indien gy Goden zyt, wilt u te regt erbermen!
Zo niet, ook kan uw arm my helpen, my beschermen!
O, rukt my van dit oord, en uit deez Heerschappy,
En voerdt my met u heen naar welk een Land het zy!
| |
[pagina 399]
| |
Bevrydt gy my voor een' Tiran, op my verbolgen,
650[regelnummer]
Met vreugde zal ik u ten dienste staan, en volgen!
Zo sprak hy, 't aangezigt met tranen overdekt,
Terwyl deez zyne taal nieuwsgierigheid verwekt.
Wy, (sprak de Prins hier op) wy zyn gereed te helpen
Al wie zich te onregt voeld door droefheid overstelpen.
Wy zyn geen Goden, neen, maar in onz' boezem leeft
Een zugt naar troost voor die geen kwaad bedreven heeft.
Wy zelfs, we ontbeeren hulp; wy, Vreemden, hier gekomen,
Geslingerd door 't geweld van winden en van stromen:
Nog gisteren ontrukt aan 't blikken van de dood,
660[regelnummer]
En die deez' wal alleen genaakten in onz' nood.
Maar gy, die voor 't geweld van and'ren schynt te vlugten,
Verhaal, wie dat gy zyt, en wien gy hebt te dugten.
Waar legt de naaste Stad? Hoe noemt men 't Volk? Wat Vorst
Is 't die den hogen Staf in naam der Goden torst?
En, eindelyk, wat is voor ons, voor Vreemdelingen,
Van hem, die hier gebied, te hopen, te bedingen?
Maar, hoe het zy, zie toe dat ge ons hier in misleid:
Uw hoofd strekke ons ten pand van uwe opregtigheid!
Argentorix, (zo was de naam des Onbekenden)
670[regelnummer]
Zich agtende gered uit alle zyne elenden,
| |
[pagina 400]
| |
Ving daar op moedig aan: Ga naar voetnoot*Samothes, wiens gezag
Geen Wederstrevers kent, beware uw' levensdag;
En geve, als de Opperste Bestierder aller Menschen,
U de vervullinge van uwe dierste wenschen.
Voorts stiere Ga naar voetnoot†Andate dus den Krygs-staf in uw hand
Dat m'uwen roem verkonde in 't verst gelegen land!
Ik zal de waarheid voor uwe oren open leggen,
En U den ganschen staat van deze Landen zeggen.
't Gewest, waar in gy thans door Storm geworpen zyt,
680[regelnummer]
Word van alom besproeid door 't ongemeten Wyd:
Een Eiland zonder Volk, of Stad, of Dorp, of Haven,
Waar aan onze Ouderen den naam van Vectis gaven,
En dat ik, tot myn smart, alleen betreê, bewoon;
Ik, dien het Lot zo na geplaatst had aan den Troon,
Ik, die myn' Broeder met den Scepter heb zien pralen,
Eer dat my 't onheil trof waar van ik zal verhalen!
Aan de and're zy' der Zee, ten Noorden van dit strand,
Legt een vermogend Ryk, een Vet en Volkryk land,
Brittannia genaamd, 't welk met haar nagebuuren,
690[regelnummer]
De Schotten, dikwyls moet een' fellen kryg verduuren.
| |
[pagina 401]
| |
Coilus, die het laatst deez Volkeren gebood,
Wierd in een heet gevegt door 's vyands Hoofd gedood:
En 'k zag op eenen dag deez' mynen Broeder sterven,
En 't Schotsch gehaatte volk de Zege op ons verwerven.
Hem volgde, naar de Wet, zyn Zoon: een Jongeling,
Trots, opgeblazen, stout; die slechts by zynen kling
Zyn heil en welstand zogt, die naar geen raad wou horen,
Maar jonge en losse Liên zyn hart leende en zyne oren.
Weet dat een ieder hier in volle vryheid leeft,
700[regelnummer]
Zo dat de Koning zelf gering vermogen heeft:
En, schoon hy zy het Hoofd der Heerschappy te noemen,
Hy kan slechts op 't bevel der Legerbenden roemen;
Van welk een hoog bewind hy nog, van tyd tot tyd,
De rekenschap moet doen ten teken zyner vlyt.
Hy kan uit eigen magt geen' Kryg of Vreê verkonden,
Nog is alleen bevoegt in 't treffen van Verbonden.
Het gansche Volk heeft regt in 't geen den Volke raakt,
En niets word Wet dan 't geen, op 't plegtigste opgemaakt
Door de Oudsten van het Land, zelfs door het Volk verkoren,
710[regelnummer]
Na rypen raad en keur, het heilzaamst koomt te voren.
Cunobellinus nu (zo noemde men den Vorst)
Die geenen toeleg schroomde, en alles wagen dorst,
| |
[pagina 402]
| |
Besloot, in het geheim, de Godheid na te streven,
Door zich alleen 't gebied der Menschen te doen geven.
Der hitte zyner Jeugd kwam t'onverdraaglyk voor
Dan deez dan geene Wet te lenen zyn gehoor,
Zo wel als 't denkbeeld, dat hy goedvond zich te maken,
Door de Oudsten van het Volk zomwylen te zien wraken.
Hy wenschte in plaats van zulks dat zyn Gebod alleen
720[regelnummer]
Mogt strekken tot een Wet en regel voor 't Gemeen;
Ja, dat hy dus den Staf konde onaf hanglyk dragen
Dat niemand meer vermogt hem rekenschap te vragen;
Zich zelven met een magt bekleedend, zo gehaat
Wanneer ze rustede by de Oudsten van den Staat!
Hy wist het grootste deel der Krygsliên door geschenken
Te brengen in zyn wit, te stieren op zyn wenken:
En, toen hy zyn gezag genoeg bevestigd dagt,
Bestond hy, buiten 't Land, der Vyandlyke magt,
Door een' Vertrouweling, berigten toe te zenden,
730[regelnummer]
Om in het Britsch Gebied te vallen met hun Benden.
Hy waande in deez wanorde elks Ooge op hem gevest
Te zien, dewyl alleen voor het Gemeene-best
By 't Krygsvolk, hem gewyd, bescherming was te erlangen;
Zo dat het alles moest aan zyn gevallen hangen.
| |
[pagina 403]
| |
Te minder wierd hy dus weêrstaan: Hoe meer gevaar
Hoe meer men rust, vertroud, en toestaat aan elkaar!
Wat my belangt, ik hield my buiten deze zaken,
Nog pryzende dat wit nog durvende het laken.
'K beken, ik was hier in flaauwmoedig; 'k heb gedwaald,
740[regelnummer]
En mooglyk weinig roem uit dit gedrag gehaald:
Maar 'k wil myn feilen niet verbergen voor uwe oren,
Gy zult uit mynen mond alleen de waarheid horen.
Ik wierd ook voor myn schuld gestraft in korten tyd,
Myn lafheid heeft my niet ontschuldigd of bevryd.
Had ik de aloude Wet vrymoedig willen staven,
En op het pad der Eer besloten door te draven,
Ik had geen slimmer Lot genoten; en myn smart
Was door geen wreed verwyt vermeerderd in myn hart!
De Vorst liet onderwyl zich meer en meer gebieden
750[regelnummer]
Door herssenloze, jonge, en onervaren Lieden,
En eindlyk nood'de hy 's Volks Oudsten by malkaâr.
Een hunner, omgekogt, begon met vreemd gebaar
Den voorslag, om den Vorst het gansch gezag te geven,
Om met te meerder vrugt den Vyand te weêrstreven.
Hy zei: Terwyl wy hier verward om hulp en raad
Te zoeken bezig zyn, genaakt het woedend kwaad:
| |
[pagina 404]
| |
Terwyl men het bevel den Koning voor moet schryven,
Vaart steeds de Vyand voort zyn Volk in 't Ryk te dryven;
En in den tyd dat de Een dit wil, en de Ander dat,
760[regelnummer]
Verbrand hy dit Gewest, berend hy deze Stad!
Is eindelyk de Vorst gereed in 't veld te streven,
Een nieuw geval veryld het voorschrift, hem gegeven!
In d'oorlog moet men kloek en vaardig zyn. Die 't eerst
Te velde koomt is ook die daar het laatste heerscht!
In plaats van dus den pligt een's Veldheers regt te schiften
Van 't binnen landsch bestuur, ontvonkt hy veeler driften.
Men hoorde een groot gejuig, dat steeds vermeerderd word,
Als waar' dien Vleyer dit van boven ingestort.
Dit laatste wisten straks de Priesters te verkonden,
770[regelnummer]
De Priesters, die hun' pligt op 'teerelooste schonden!
De Krygsliên klapten met de Zwaarden op het Schild;
Kort om, 't was alles woest, onzinnig, toornig, wild.
Maar veel der Oude Liên, verr' van 't gedruis te vrezen,
Zo min als in 't belang van deze Schaar te wezen,
Misprezen openlyk deeze ongepaste daad.
De gryze Adminius, een Man van eere, en raad,
En wysheid, en beleid, en orde, en ondervinding,
Ontleed'de 't allereerst den Koning zyn verblinding.
| |
[pagina 405]
| |
Hy rees met Majesteit, en als een God, om hoog;
780[regelnummer]
Zich zelven Meester zynde, en, met een vrindlyk oog
Den Vorst beschouwende, deed hem wel klaar bezeffen
De dwaasheid van zich dus geweldig te verheffen.
Hy deed de redenen, door 's Prinssen Volk verspreid,
Verydelen in rook door zyn welsprekendheid.
En, elk, die 't Land getrouw, geen Staatsverwisselingen
Wou dulden, zag men straks dien grooten Man omringen.
Cunobellyn zag zich ter dezer tyd verpligt
Te ontwaken met het zwaard, of niets ware uitgerigt.
'T was niemand mogelyk het denkbeeld op te vatten
790[regelnummer]
Dat zyne drift zo verr' verwoed'lyk uit zou spatten;
'T geschiedde niettemin: Ik, die naby hem stond,
Stilzwygend, en het oog gevestigd naar den grond,
Kreeg last om door myn staal den Gryzaard te doen sneven
Die hem zo wys een raad had, tot zyne eer, gegeven.
Het hair rees my te berge op dit vervaarlyk woord,
En 'k vond my niet bekwaam tot zulk een' wreden moord.
'K bleef staan, en ik besloot deez' wil niet te volbrengen,
En eer myn eigen bloed te storten, te zien plengen.
Straks zag hy my met gramme en vuurige ogen aan,
800[regelnummer]
En liet my door een' wenk myn nakend Lot verstaan.
| |
[pagina 406]
| |
Voorts deed hy meer dan een' der stoutste Krygsliên naad'ren:
De gryze Adminius wierd midden uit de Vaad'ren,
In weêrwil van 't aloud hen toebehorend Recht,
Gevat, en vast geboeid, verdediging ontzegt,
Verr' dat zyn lange dienst erkentnis kon verwerven,
Beschuldigd, en gedoemd in 't openbaar te sterven.
'K zag hoe 't ontaarde Volk, onzinnig, en verwoed,
Met lust zyn dood aanschouwde, en dorstte naar zyn bloed.
Ik zag dien groten Man door 'tschuim dermenschen honen,
810[regelnummer]
Vergeefs zyn kruin, bedekt met witte hairen, tonen;
En, wyl men hem bespotte, en nawees met de hand,
Ging 't zwaard hem door den nek, en 't hoofd rolde in het zand.
Hy bad nog, stervende, voor 't Land en de Onderzaten,
Verr' van dit heilloos Rot te vloeken, en te haten:
En had hy 't niet gedaan, had zyn vergramde mond
Zo wel om wraak gebeên der Wetten die men schond,
De Bliksem had voor 't laatst waarschynelyk geblonken
Of 't Land was in den Poel des Afgronds weg - gezonken!
Terwyl ik door den schrik voor zulk een gruweldaad
820[regelnummer]
Byna niet denk om myn, nu reeds verordend, kwaad,
Slaat m' ook de hand aan my. 'K wierd in een hol gestoten,
En op het allernaauwst in Ketenen gesloten:
| |
[pagina 407]
| |
En eindelyk ter dood veroordeeld op myn beurt:
Maar 't Godendom had zulks als nog niet goed gekeurd!
'K vond middel door den muur des Kerkers heen te breken,
En vlugtte in 't duistere des Nagts naar deze streken.
Een Visscher heeft my hier gevoerd van 't Britsche strand,
En 'k vind myn heil en rust alleen in zyne hand.
Want, schoon hy van myn' staat niet onderrigt mag wezen,
830[regelnummer]
'K heb zyne onwetendheid daarom niet min te vrezen.
Misschien hoord m' uit zyn' mond dat iemand onbekend,
Naar deze kust zich heeft gansch hopeloos gewend:
En, magteloos om van dit Eiland weg te vlugten,
Staat ieder ogenblik de dood voor my te dugten.
Voorts, oordeel ik, ô Prins, dat U niet raadzaam zy
Te wonen in een zo verwarde Heerschappy;
Alwaar een Dwingeland de Wetten heeft geschonden,
En niet betroud kan zyn in 't aangaan van Verbonden.
Maar (daar de Galliers van schrikken, en het geen
840[regelnummer]
Gy mooglyk ook mispryst, gy die langs zo veel Zeen
Uit verre Landen zyt naar deze plaats gedreven)
Wy hebben hier nog een byzondre wyz' van leven:
Geen band des Huwelyks is hier bekend, geen Trouw,
En niemand roeme alleen op 't minnen eener Vrouw.
| |
[pagina 408]
| |
Deze alle zyn gemeen, en, mogte U dit mishagen,
Gy zaagt in korten tyd den laatsten uwer dagen.
Maar zugt ge om eene Kust, daar ge in uw ongeluk
Een eind van ballingschap moogt treffen en van druk,
Noord-Oostelyk van hier is een Gewest te vinden
850[regelnummer]
Wiens Volk aan trouw, en deugd, zyn werk maakt zich te binden:
By wie men eere ontmoet, en een beschaafd gebied,
Dat goede Zeden mint, en boze daden vlied.
Men zegt dat, lang geleên, de onsterfelyke Goden,
Om 't overtreên van nunne ontzachlyke geboden,
Daar zich een dwaze Vorst had tegen aangekant,
Een yss'lyk Wangedrocht formeerden in hun Land:
En dat een lange reeks van jaren moet verlopen
Eer 't einde dezer wrake en gramschap is te hopen;
Ten ware een Held (zo luid de Godspraak,) in wiens hert
860[regelnummer]
Niet dan een reine zugt tot eer gevonden wert,
Wel willende zich zelv' voor hun belangen wagen,
Verschyne, en 't Schrikdier kome in 't Helleryk te jagen.
Zo veel nu mooglyk is, het Godendom ten zoen,
Legt ieder een zich uit om wel en regt te doen,
Op hope dat een Held, door 'sHemels gunst gezonden,
Hun Kroon en Scepter winne, aan dezen dienst verbonden;
| |
[pagina 409]
| |
Want hy, die hen verlost van 't vreesselyke Dier,
Krygt, volgens hunne Wet, het hoge Ryks - bestier,
Dewyl het Blikzem-vuur, ten wolken uitgezonden,
870[regelnummer]
Wel eer het gansch Geslagt der Prinssen heeft verslonden.
Ik heb in myne jeugd geweest in deze streek,
Hun wyz' van doen geleerd, en weet wat of ik spreek.
Ik zelv' (wil uwe gunst en goedheid zulks gehengen)
Zal U naar deze plaats en wyse Mannen brengen.
Dit zy my tot een loon! Dit 's wat myn wenschen vleid!
'K blyf eeuwig U gewyd voor deez weldadigheid!
O, ruk my van een oord, daar 'k altoos omme zwerven
En, door de vrees des doods, elk ogenblik moet sterven!
O laat Argentorix, aan 't oge van d'Alaan,
880[regelnummer]
Verstrekken tot een proev van uw verheven daân!
Op deze wyze sloot de Britsche Prins zyn Reden,
Die straks een denkbeeld gaf van geene ruwe zeden.
De Koning trad daar op met Teuphis aan een' kant,
Om raad te slaan of dit, dan of't Alaansche strand,
Hen door Argentorix zo zeer geroemd, geprezen,
Het einde van hun reize en dolingen zou wezen.
Terwyl zy bezig zyn genaakt hen Diocaar,
En boodschapt dat men word gewapend Volk gewaar;
| |
[pagina 410]
| |
Dat, schoon nog verre heen, door 't schitt'ren van de stralen
890[regelnummer]
Der Zonne, en Oorlogs-staal, en Vaandelen doed pralen.
Deez tyding deed te meer besluiten om terstond,
De zeilen in den top, het anker uit den grond
Te halen, om, met hulp der wakkerende winden,
En raad van hunnen Gids, een beeter Land te vinden.
De schone Atosse ging nooit vrolyker aan boord
Dan na ze 't woest gebruik der Britten had gehoord,
Die 't onwaardeerbaar pand des Egtenstaats versmaden,
En hunnen lust gelyk het wild gediert verzaden.
Geen minder vreugd gevoeld de gryze Argentorix,
900[regelnummer]
Gerukt uit de eenzaamheid, en eenen staat vol schriks.
Want zeker had de Prins zich thans niet hier bevonden
Cunobellinus volk, tot 's ouden straf gezonden,
En naderend bereids, door geene magt gestaakt,
Had nog ter dezer uure een eind met hem gemaakt.
Deez Mannen zagen nu verrukt, en opgetogen,
Drie Kielen op den rug der Wateren bewogen,
Met eene kunst geboud, hen gansch'lyk onbekend.
Zy dagten dat de God, wiens ordening men schend
Door een' onschuldigen ter dood toe te vervolgen,
910[regelnummer]
Hem deze hulpe zend, op hun besluit verbolgen.
| |
[pagina 411]
| |
Zy keren vrugteloos te rug, en doen verslag
Hoe, door Samothes wil en opperste gezag,
Drie Zee Godinnen hen aan Vectis strand verschenen,
En met Argentorix in d'Oceaan verdwenen.
Intusschen zeild de Prins zyn reisgenoten voor,
En, met Argentorix, de naauwe stromen door
Die naar de koude zeen der woeste Skyten leiden,
En van het Britsche Ryk het groote Europe scheiden.
Hier leefde een oud gerugt, dat Vader Oceaan,
920[regelnummer]
Vermoeid langs Thyle's kust ten Noorder Troon te gaan,
Om d'Yszeen aan het strand des Samojeeds te stieren,
Een zamenkomst beval der Westersche Rivieren.
Den Betis, die den Wal van Hispalis besproeid,
En door een vrugtbaar Land en vette Weiden vloeid;
De zil'vre Gadiane, op Zwanendons gedragen;
Den ryken Taag, gevoerd op eenen gouden wagen,
Met Vorstelyk gebaar, en Koninklyken zwier;
Den Durias, gekroond met Roos en Violier,
En houdende eenen krans van Bloemen in zyn handen;
930[regelnummer]
De snoevende Garonne in 't midden harer banden;
De Loire, die, hoewel groot van gestaltenis,
Der gunsten van de Faam het minst deelagtig is;
De Sein, die, door zich zelv' met Lauweren te cieren,
| |
[pagina 412]
| |
De Heerschappy begeerd van alle de Rivieren;
En een oneindig tal van mindre Watergoôn;
Riep Triton's schelle hoorn voor Amfitrites Troon.
Daar op deed de Oceaan hen alle in orde scharen,
En, duizend voeten hoog verheffende zyn baren,
Viel op de Landstreek aan, die 't Albionsche strand
940[regelnummer]
Aan 't ryke Europe hegtte; en, duwend met zyn hand,
De Bergen van hun' grond, de Rotsen van haar vesten,
Gaf hy 't verwonnen Land aan 't gramme Volk ten besten.
Elk nam, op dezen last, een Rots of heuvel meê,
En maalde die tot gruis, en spreide ze in de Zee.
De Koning Oceaan reed fluks langs effen zanden,
Van 't bruisschend nat gevolgd, naar de Aloceesche stranden:
En van dien tyd af aan wierd Albion een Ryk
Voor buitenlandsche magt, onoverwinnelyk.
Terwyl Argentorix hen deez byzonderheden
950[regelnummer]
En and're dingen meer, betreffende de zeden
Der menschen, die men haast zou groeten, deed verstaan;
Helpt Wind en Stroom de kiel, en dryft ze noordwaarts aan:
Tot dat de Britsche Prins de kusten zag genaken,
954[regelnummer]
Die 't einde van de Reis des Konings zouden maken.
Einde van het Tiende Boek. |