Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

500 Vossius, Gerardus Joannes

Heidelberg, maart-april 1577 - Amsterdam, 17 maart 1649

De vader van Vossius, een predikant, verhuisde kort na de geboorte van zijn zoon naar de Nederlanden. Al op jeugdige leeftijd verloor Vossius zijn beide ouders. Hij bezocht de Latijnse school in Dordrecht en studeerde daarna als bursaal van het Statencollege in Leiden. Vervolgens was hij gedurende vijftien jaar rector van de Dordtse Latijnse school. Vanaf 1613 had hij regelmatig contact met H. Grotius*, wiens geestverwant hij was en voor wie hij tijdens diens ballingschap zaakwaarnemer was. In 1615 werd Vossius benoemd tot regent van het Statencollege, uit welke functie hij in 1619 wegens remonstrantse sympathieën werd ontslagen. Door zijn gematigde opvattingen en doordat hij zich niet in het eigenlijke theologische geschil had gemengd kon Vossius in 1622 benoemd worden tot hoogleraar in de geschiedenis en welsprekendheid in Leiden. In 1631 aanvaardde hij een benoeming tot hoogleraar aan het Athenaeum Illustre te Amsterdam, dat door hem in 1632 samen met C. Barlaeus* werd geopend. Vossius publiceerde naast historisch werk ook verhandelingen op het gebied der klassieke talen (onder andere voor het onderwijs), van de poëzie, de theologie en de filosofie. Hij was de vader van Isaac* en Matthaeus* Vossius.

Voor een volledig overzicht van Vossius' werk zie: Rademaker, Life and work of Gerardus Joannes Vossius.

a Historiae de controversiis, quas Pelagius eiusque reliquiae moverunt, libri septem. Lugduni Batavorum 1618 [790 pp.; 4^o]; Amstelodami 1655; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, VI, 553-830 (onder de deeltitel: Tractatus theologici) (zie: l).

b Ars historica, sive de historiae et historicis natura historiaeque scribendae praeceptis

[p. 428]

commentatio, ad illustrissimum virum Ioannem Berckium. Lugduni Batavorum 1623 [153 pp.; 4^o], 1633, 1653; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, IV, 1-48 eerste paginering (zie: l).

c De historicis Graecis libri quatuor. Lugduni Batavorum 1623 [467 pp.; 4^o], 1624, 1650 (verm.), 1651, 1655; Francofurti ad Moenum 1677; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, IV, 55-225 eerste paginering (zie: l); Amstelodami 1697; Lipsiae 1838.

De druk Francofurti ad Moenum 1677 verscheen zowel zelfstandig als met d onder de titel: Duo tractatus aurei, unus de historicis Latinis, alter de historicis Graecis.

d De historicis Latinis libri tres. Lugduni Batavorum 1627 [840 pp.; 4^o], 1651, 1653; Francofurti ad Moenum 1677; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, IV, 1-263 tweede paginering (zie: l); Amstelodami 1697.

De druk van 1677 verscheen met c.

e Commentarius de rebus pace belloque gestis Dom. Fabiani senioris burggravii a Dhona, domini in Karwinden. Eiusdem Fabiani a Dohna precationes et suspiria. Editore Gerardo Johanne Vossio. Lugduni Batavorum 1628 [200 pp.; 4^o]; in: G. Batesius, Vitae selectorum aliquot virorum qui doctrina, dignitate, aut pietate inclaruere. Londini 1681, 446-492; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, IV, 7-36 vierde paginering (onder de deeltitel: Opuscula. Amstelodami 1698) (zie: l).

Deutsche Uebersetzung Gerhardi Johan. Vossii ehemals in lateinischer Sprache geschriebenen Commentarii, von denen zu Friedes- und Kriegeszeiten geführten Thaten herren Fabiani des Aelteren. Elbing 1738.

f De historiae utilitate oratio. Amstelodami 1632 [19 pp.; f^o]; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, IV, 94-99 vierde paginering (onder de deeltitel: Opuscula. Amstelodami 1698) (zie: l).

g De theologia gentili, et physiologia christiana, sive de origine ac progressu idololatriae, ad veterum gesta, ac rerum naturam, reductae deque naturae mirandis, quibus homo adducitur ad Deum, libri quator. Amsterdami 1641 [1653 pp.; 4^o], New York 1976 (facs.); Amsterdam 1642 (Boek 1-2); Amsterdami 1668 (...libri IX. Editio nova, quorum IV libri priores ab auctore plurimum aucti, addendaque in calce eorum suis locis inserta. Posteriores V libri ex auctoris autographo nunc primum prodeunt); Francofurti 1668 (...libri I, II, III et IV. (maar afgedrukt alleen de eerste twee boeken)); Amstelodami 1669 (met omgekeerde titel: De physiologia christiana et theologia gentili, libri V, VI, VII, VIII et IX); Francofurti 1675 (opnieuw alleen de eerste twee boeken); Amsterdami 1675 (Boek 3-4); in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, V, 1-830 (zie: l).

[p. 429]

h Dissertationes tres de tribus symbolis, Apostolico, Athanasiano, et Constantinopolitano. Amsterdami 1642 [93 pp.; 4^o], 1662; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, VI, 503-537 (zie: l).

i De philosophorum sectis liber. Hagae Comitis 1657 [117 pp.; 4^o], 1658; Lipsiae 1690; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, III, 281-315 derde paginering (zie: l); Lipsiae/Ienae 1705.

De druk van 1658 verscheen onder de titel: De philosophia et philosophorum sectis libri duo.

j Chronologiae sacrae isagoge sive de ultimis mundi antiquitatibus, ac imprimis de temporibus rerum Hebraearum, dissertationes VIII. Hagae Comitis 1659 [132 pp.; 4^o]; in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, VI, 1-40 (onder de deeltitel: Tractatus theologici) (zie: l).

k Historiae universalis epitome antehac numquam edita, in: G.J. Vossius, Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701, IV, 1-110 derde paginering (zie: l).

l Opera. 6 tom. Amstelodami 1695-1701 [693; 468 + 420; 352 + 258 + 315; 225 + 263 + 110 + 152 + 398; 830 + 68; 912 pp.; f^o].

Literatuur

Van der Aa, XIX, 408-416; BLGNP, I, 414-416; BWN, II, 597-598; P.L.M. Grootens, ‘De betekenis van Vossius’ ‘Ars historica’, Historisch tijdschrift, XX (1941) 237-274; J.M. Romein, ‘In Vossius' voetspoor’, in: Jaarboek Universiteit van Amsterdam 1948-1949 (Amsterdam, 1949) 60-73, ook in: idem, Carillon der tijden. Studies en toespraken op cultuurhistorisch terrein (Amsterdam, 1953) 180-200; C.W. Roldanus, ‘Gerard Johannes Vossius’, De Gids, CXII (1949) 43-59; H.J. Erasmus, The origins of Rome in historiography from Petrarch to Perizonius (Assen, 1962); C.S.M. Rademaker, Gerardus Joannes Vossius 1577-1649 (Zwolle, 1967); A. van den Berg, ‘Gerardus Johannes Vossius, 1577-1649’, Spiegel historiael, III (1968) 95-103; A.T. Grafton, ‘Joseph Scaliger and historical chronology: the rise and fall of a discipline’, History and theory, XIV (1975) 156-185; C.S.M. Rademaker, Life and work of Gerardus Joannes Vossius (1577-1649) (Assen, 1981).