Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

334 Meursius, Joannes

Loosduinen, 1579 - Sorø (Denemarken), 20 september 1639

Na zijn schooltijd in 's-Gravenhage studeerde Meursius te Leiden, waar reeds zijn kennis van het Grieks opviel. Hij werd de leermeester van Oldenbarnevelts zonen en promoveerde in 1608 in de rechten te Orléans. In 1610 werd Meursius hoogleraar geschiedenis en filologie in Leiden. Behalve in gedichten, religieuze beschouwingen en moraaltractaten schreef hij een groot aantal antiquarische studies over de Griekse oudheid. In 1611 kreeg hij evenals D. Baudius* van de Staten-Generaal de opdracht tegen een financiële vergoeding een geschiedenis van de wording van het Twaalfjarig Bestand te schrijven (Resolutiën van 13 augustus 1611 en 14 september 1612). Het boek (zie: a) bleek voor bepaalde contraremonstrantse kringen niet acceptabel en daarom werkte Meursius het om tot de editie van 1614. Wel werd hem verzocht de geschiedenis te vervolgen maar door steeds grotere druk van de contraremonstranten trokken de Staten-Generaal uiteindelijk zijn bezoldiging in (23 mei 1620). In 1625 werd hij door Christiaan IV van Denemarken tot hoogleraar in de geschiedenis te Sorø benoemd en daarnaast tot diens geschiedschrijver.

a Rerum Belgicarum liber unus. In quo Induciarum historia et anni noni reliqua. Lugduni Batavorum 1612 [87 pp.; 4^o].

Deze uitgave werd op verzoek van de Staten-Generaal omgewerkt en voorafgegaan door een relaas over het bestuur van Alva uitgegeven onder de titel: Rerum Belgicarum libri quator. In quibus Ferdinandi Albani sexennium, belli Belgici principium. Additur quinius, seorsim antea excusus, in quo Induciarum historia; et eiusdem belli finis. Lugduni Batavorum 1614, 1615, 1625; Amstelodami 1638; in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, X, 5-204 (zie: w).

[p. 288]

De uitgave Amstelodami 1638 verscheen onder de titel: Ferdinandus Albanus, sive de rebus eius in Belgio per sexennium gestis, libri IV ...

b De populis Atticae liber singularis. In quo antiquitates Atticae plurimae. Lugduni Batavorum 1616 [149 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, IV, kol. 681-816 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 225-394 (zie: w).

c Atticarum lectionum libri VI. In quibus antiquitates plurimae, nunc primum in lucem erutae, proferuntur. Lugduni Batavorum 1617 [376 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, V, kol. 1771-1944 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, II, 1025-1296 (zie: w).

d Gulielmus Auriacus. Sive, de rebus toto Belgio tam ab eo, quam ejus tempore, gestis; ad excessum Ludovici Requesensii. Pars prima. Tributa in libros X. Lugduni Batavorum 1621 [418 pp.; 4^o], 1622; Amstelodami 1638; in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, X, 211-432 (zie: w).

De uitgave van 1638 verscheen met de Historiae Danicae (zie: o en p) onder de gezamenlijke titel: Historica; Danica pariter, et Belgica.
Op begin en eind na is de Gulielmus Auriacus vrijwel letterlijk identiek aan de Rerum Belgicarum libri quator, pp. 95-331 van Gulielmus Auriacus = pp. 5-252 van Rerum Belgicarum libri quator (zie: a).

e Archontes Athenienses. Sive, de iis, qui Athenis summum istum magistratum obierunt, libri IV. Lugduni Batavorum 1622 [192 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, IV, kol. 1145-1262 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 737-904 (zie: w).

f Cecropia. Sive de Athenarum arce, et ejusdem antiquitatibus, liber singularis. Lugduni Batavorum 1622 [93 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, IV, kol. 911-956 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 401-458 (zie: w).

g Fortuna Attica. Sive de Athenarum origine, incremento, magnitudine, potentia, gloria, vario statu, decremento et occasu, liber singularis. Lugduni Batavorum 1622 [113 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, V, kol. 1681-1756 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 5-104 (zie: w).

h Pisistratus. Sive de ejus vita, et tyrannide, liber singularis. Lugduni Batavorum 1623

[p. 289]

[145 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, V, kol. 1403-1480 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 1021-1108 (zie: w).

i Athenae Atticae. Sive, de praecipuis Athenarum antiquitatibus, libri III. Lugduni Batavorum 1624 [184 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, IV, kol. 823-904 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 109-216 (zie: w).

j Areopagus. Sive de senatu Areopagitico, liber singularis. Lugduni Batavorum 1624 [122 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, V, kol. 2071-2132 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, II, 369-452 (zie: w).

Ristretto dell' Areopago di Giovanni Meursio. Venetia 1628.

k Athenae Batavae. Sive de urbe Leidensi, et academia, virisque claris; qui utramque ingenio suo, atque scriptis, illustrarunt: libri duo. Lugduni Batavorum 1625 [351 pp.; 4^o]; in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, X, 441-620 (zie: w).

l Historiae Danicae libri tres in quibus res commemorantur gestae a regibus Christiano I, Joanne, ac Christiano II. [Hafniae 1630, 1631] [252 pp.; 4^o]; Amstelodami 1638 (zie: p); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, IX, 621-992 (zie: w).

m Solon. Sive, de ejus vita, legibus, dictis, atque scriptis, liber singularis. Hafniae 1632 [127 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, V, kol. 1999-2064 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, II, 233-364 (zie: w).

n Regnum Atticum. Sive, de regibus Atheniensium, eorumque rebus gestis, libri III. Amstelodami 1633 [238 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, IV, kol. 1021-1140 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 581-732 (zie: w).

o Historiae Danicae, sive, de regibus Daniae, qui familiam Oldenburgicam praecessere, eorumque rebus gestis, a Dano ad Canutum VI, in quo desinit Saxo, libri V priores. Amstelodami 1638 [118 pp.; f^o]; in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, IX, 7-338 (zie: w).

Zie ook: p.

[p. 290]

p Historiae Danicae continuatio ... a Canuto VI, in quo Saxo desinit, usque ad Christianum I, libri quinque posteriores. Amstelodami 1638 [133 pp.; f^o]; in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, IX, 347-610 (zie: w).

o en p treft men aan met de herdruk van de Historiae Danicae libri tres (zie: l), ook in f^o, en met een herdruk van Gulielmus Auriacus (zie: d), onder de titel: Historica; Danica pariter, et Belgica; uno tomo comprehensa. Operum omnium tomus primus. Amstelodami 1638 (niet verder verschenen).

q Ceramicus geminus, sive de ceramici Atheniensium utriusque antiquitatibus liber singularis. Nunc primum editus cura Samuelis Pufendorfii. Trajecti ad Rhenum 1663 [96 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, IV, kol. 961-1016 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 465-536 (zie: w).

r Miscellanea Laconica, sive variarum antiquitatum Laconicarum libri IV. Nunc primum editi cura Samuelis Pufendorfii. Amstelodami 1666 [337 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, V, kol. 2297-2496 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, III, 89-332 (zie: w).

s Creta, Cyprus, Rhodus sive de nobilissimarum harum insularum rebus et antiquitatibus. Commentarii posthumi nunc primum editi cura J.G. Graevii. Amstelodami 1675 [263 + 175 + 125 pp.; 4^o]; in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, III, 343-776 (zie: w).

De eilanden worden in afzonderlijke boeken behandeld, ieder met eigen titelblad: Creta sive de Cretae rebus et antiquitatibus libri IV; Cyprus, sive de illius insulae rebus, et antiquitatibus, libri duo; Rhodus, sive de illius insulae, atque urbis, rebus memoratu dignis.

t Theseus sive de ejus vita rebusque gestis liber postumus. Cura J.G. Graevii. Ultrajecti 1684 [136 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, X, kol. 491-568 (zie: 190, d); in: J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 915-1014 (zie: w).

u Reliqua Attica; sive ad librum de populis Atticae, paralipomena. Liber singularis ... Ultrajecti 1684 [52 pp.; 4^o].

v De regno Laconico libri II. De Piraeo liber singularis. Et in Helladii chrestomathiam animadversiones. Omnia nunc primum prodeunt. Ultrajecti 1687 [108 + 51 pp.; 4^o]; in: J. Gronovius, ed., Thesaurus Graecarum antiquitatum. 12 tom. Lugduni Batavorum 1697-1702, V, kol. 2217-2280 (alleen boek 1) (zie: 190, d); J. Meursius, Opera omnia. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763, I, 541-576 (zie: w).

Het werk over Piraeus is apart gepagineerd en heeft als titel: Piraeeus sive, de Piraeeo, Atheniensium portu celeberrimo, et ejusdem antiquitatibus, liber singularis. Het titelblad is gedateerd: 1686.

[p. 291]

w Opera omnia in plures tomos distributa quorum quaedam in hac editione primum parent. J. Lamius, ed. 12 tom. Florentiae 1741-1763 [1108 + 1290 + 1284 + 926 + 1048 + 1528 + 984 + 990 + 1147 + 844 + 716 + 760 kol.; f^o].

Literatuur

De Wind, 315-318; Van der Aa, XII, 2, 750-759; F. van der Haeghen, M.-Th. Lenger, ed., Bibliotheca Belgica. Bibliographie générale des Pays-Bas (7 dln.; Brussel, 1964-1975) IV, 367-368; R. Fruin, ‘Meursius' geschiedenis van het Bestand’, in: idem, Verspreide geschriften (10 dln.; 's-Gravenhage, 1900-1905) VII, 449-453; C. Debaive, ‘Het wordingsproces van J. Meursius' “Athenae Batavae”’, Het boek, XVI (1927) 321-336; E. Jørgensen, Historieforskning og Historieskrivning i Danmark indtil aar 1800 (Kopenhagen, 1964).