Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

328 Matthaeus, Antonius

Utrecht, 18 december 1635 - Leiden, 25 augustus 1710

Matthaeus studeerde rechten aanvankelijk in Utrecht en vanaf 1656 in Franeker. In 1659 promoveerde hij in Utrecht, werd er het volgende jaar buitengewoon, twee jaar later gewoon hoogleraar in de rechten. In 1672 vertrok hij naar Leiden.

a De nobilitate, de principibus, de ducibus, de comitibus, de baronibus, de militibus, equitibus, ministerialibus, armigeris, barscalcis, marscalcis, adelscalcis, de advocatis ecclesiae de comitatu Hollandiae et dioecesi Ultrajectina libri quator in quibus passim diplomata et acta hactenus nondum visa. Amstelodami/Lugduni Batavorum 1686 [1151 pp.; 4^o]; Franequerae 1698.

b De rebus Ultrajectinis et inprimis de bello cum Covordensibus, Tarantiis, seu Drentinis olim gesto auctoris incerti. Sed quo ex Belgis Foederatis vetustior hactenus nondum prodiit, viri olim illustris, et qui interfuit rebus gestis, narratio historica ab ann. MCXXXVIII quo nactus episcopatum Herbertus de Berum usque ad ann. MCCXXXIII. Ex ecclesiae Trajectensis manuscripto primus eruit, et notis aliquot illustravit Antonius Matthaeus. Lugduni Batavorum 1690 [203 pp.; 4^o]; Hagae Comitum 1740.

Carasso-Kok, 118, 335.

c Chronicon Egmundanum seu annales regalium abbatum Egmundensium auctore fr. Johanne de Leydis ordinis praedicatorum Harlemi. Accedunt praeter Theodorici a Leydis breviculos Leonis monachi Egmundensis breviculi majores historiam comitum continentes, qui Egmundae sepulti. Eruit hactenus latitantes, collegit, et primus edidit adjectis observationibus Antonius Matthaeus. Lugduni Batavorum 1692 [261 pp.; 4^o].

Carasso-Kok, 303, 323.

d Rerum Amorfortiarum scriptores duo inediti. Alter auctor incertus. Alter, cui nomen, Theodorus Verhoeven. Utrumque primus edidit, observationes, et quae hactenus nondum visa, vetera aliquot monumenta, diplomata, et instrumenta, et ex

[p. 277]

ineditis duobus chronicis Amorfortii olim scriptis adjunxit supplementa Antonius Matthaeus. Lugduni Batavorum 1693 [412 pp.; 4^o] - Nijhoff/Van Hattum, 266 (zie: 108, a en 489, a).

e Veteris aevi analecta seu vetera aliquot monumenta quae hactenus nondum visa. 10 tom. Lugduni Batavorum 1698-1710 [576 + 600 + 576 + 605 + 637 + 555 + 854 + 383 + 507 + 565 pp.; 8^o]; 5 tom. Hagae Comitum 1738.

Het werk bevat:

Deel 1.
1-56	Antonii Ponti Consentini Hariadenus Barbarossa seu bellum Tuneteum quod Carolus V imper. cum Hariadeno Barbarossa et Turcis olim gessit.
57-72	Antonii Schoonhovii Batavi, De origine et sedibus Francorum, de Chamavis, Bructeris, Teucteris, aliisque, et quodnam vocis Germanus ετυμον ad Cornelium Gualterum.
73-91	Vetus chronicon Belgicum ex schedis Petr. Scriverii*. Carasso-Kok, 130.
92-101	Alterius chronici fragmentum. Ex schedis jam dictis. Carasso-Kok, 234, 236.
102-129	Joannis de Lemmege Chronicon Groninganum (zie: 45, a). Carasso-Kok, 307.
130-187	Henricae ab Erp abbatissae coenobii vulgo Vrouwenclooster dicti in suburbanis Trajectensibus Annales vernaculi ab anno MCCCCXXI continuati usque ad ann. MDLXXXIII (zie: 159, a).
188-212	Conclave Ultrajectinum, seu ritus et modus eligendi olim et imponendi dioecesi episcopum. Ex instrumento ann. MCCCCXXII quod continet electionem Jacobi ab Outhoorn.
218-355	Gerardi Noviomagi Philippus Burgundus episcopus Trajectensis, en notae et observationes A. Matthaei (zie: 179, c).
356-494	Rationarium aulae et imperii Caroli Audacis ducis Burgundiae principis Belgii, comitis Flandriae, Hollandiae, Zelandiae etc. auctore Olivario de la Marche aulae ipsius proefecto, en observationes.
495-540	Guilielmi Hermanni Coudani Hollandiae Gelriaeque bellum quod gestum circa ann. MDVII et deinceps. Carasso-Kok, 404.
541-576	Petri Scriverii*, quae variam doctrinam continent, epistolae XV.
Deel 2.
1-140	Annales rerum in Hollandia et dioecesi Ultrajectina gestarum ann. MCCCCLXXXI et duobus seqq. auctore incerto, sed accurato, et aequali eorum temporum. Carasso-Kok, 289.
141-273	Ex Thomae Basini archiepiscopi Caesariensis Historia Gallica excerptum, continens res gestas in Hollandia et dioecesi Ultraj. ann. MCCCCLXXXI et duob. seqq., en observationes.
274-504	Joannis à Leydis De origine, et rebus gestis dominorum de Brederode incipit

[p. 278]

	prologus, en notae et appendix actorum veterum. Carasso-Kok, 304.
505-567	Vetera aliquot testamenta seculo XIII, XIV et initio sequentis scripta.
567-600	Antonii Matthaei recitationes seu praelectiones solemnes ad Tit. cod. de Pign. et hypoth. lib. VIII.
Deel 3.
1-161	Emonis chronicon abbatis primi in Werum apud Omlandos, ab ann. MCCIV usque ad ann. MCCXXXVII. Carasso-Kok, 225.
162-274	Incipit chronicon Menconis abbatis tertii in Werum apud Omlandos. Carasso-Kok, 333.
275-308	Anonymi continuatio. Carasso-Kok, 208.
309-359	Joannis de Castro Sinus Arabici seu Maris Rubri quod navigavit, ejusdem insularum, ejusdem littorum, portuum, rupium, vadorum, brevium, locorumque confinium, quotquot vidit et perlustravit, ad fines usque Aethiopiae, accurata descriptio.
360-516	XX et I Vetera testamenta seculo XV et sequenti conscripta.
517-576	Joh. Isacii Pontani* et Petri Scriverii* viror. clarissimor. epistolae aliquot.
Deel 4.
1-436	Willelmi chronicon monachi et procuratoris Egmondani, ab ann. DCXLVII usque ad ann. MCCCXXXIII, en notae et observationes. Carasso-Kok, 138, 407.
437-557	Conclave Ultrajectinum quo princeps Ultrajectinus et dioecesis antistes constitutus Fredericus Marchio de Baden anno MCCCCXCVI. Ex chartulario majoris ecclesiae Trajectensis.
558-605	Antonii Matthaei recitationes seu praelectiones solemnes ad Tit. Cod. ...
Deel 5.
1-637	Chronycke van Joannes van der Beke canonic t'Utrecht. Al voor de tyden der reformatie uyt het Latijn int Duytsch overgeset door een out onbekent aucteur, die den text onvermindert hier en daer veel van 't syn daer by heeft gevoecht, en voorts daer het Beka gelaten heeft, de historie vervolcht, ten regarde van de bisschoppen van Utrecht tot bisschop Rudolph van Diepholt, en ten regarde van de graven van Hollant tot hertoch Philips van Bourgognen toe, en notae et observationes et ad ejus veterem interpretem. Carasso-Kok, 298-299.
Deel 6.
1-136	Fundationes et fata sacrarum aliquot aedium in Hollandia, Zelandia, Gelria, Frisia.
137-166	Brunonis Fabricii De vitis abbatum monasterii, quod Paderbornae, Sanctorum Petri et Pauli, vulgo Abdinchof nuncupati (zie: 163, a).
167-240	Sibrandi Leonis Frisii Vitae et res gestae abbatum in Lidlum ab aede condita usque ad ann. MDLXXV (zie: 293, a).
241-352	Suederi de Culenburch ex dynastis de Culenburch, origines Culenburgicae. Ab

[p. 279]

	exordio dominii usque ad ann. MCCCCXCIV, en observationes. Carasso-Kok, 412.
353-371	Servii Grammatici glossae.
372-379	Incipit cronica diversorum gestorum.
380-478	Adriani Papae VI, Petri Scriverii*, Jo. Isacii Pcntani*, aliorumque, quae variam doctrinam continent, epistolae aliquot.
479-555	Vetus jus Transisalanicum seu leges Transisalanis datae, a Johanne de Vernenburch episcopo Trajectensi.
Deel 7.
1-854	Chronyck oft historie van Oost-Frieslant, beschreven door ... Eggeric Beningha. Het titelblad vermeldt, in tegenstelling tot de rugtitel, niet dat dit boek tot de Analecta behoort; ook afzonderlijk uitgebracht (zie: g).
Deel 8.
1-173	Arnoldi de Bevergerne civis Monasteriensis Chronicon Monasteriense ab initio episcopatus usque ad ann. MCCCCLVII.
174-243	Anonymi Chronicon Monasteriense ab Henrico de Morsa, usque ad episcopum Joannem de Hoia, missum in possessionem ann. MDLXVII.
244-290	Matthaei Tympii Episcoporum Monasteriensium catalogus.
291-349	Auctoris incerti De vita et rebus gestis dominorum de Arkel succincta narratio. Carasso-Kok, 148, 157.
350-382	Sibrandi Leonis Frisii Vita et res gestae abbatum horti Divae Virginis, seu Mariengard, apud Frisios. De origine candidissime ordinis praemonstratensis (zie: 293, b).
Deel 9.
1-79	Hic incipit cronica de Trajecto, et ejus episcopatu, ac ortu Frisiae, en observationes. Carasso-Kok, 315.
80-507	Cronica de Hollant et eius comitatu, en observationes. Carasso-Kok, 317.
Deel 10.
1-284	Chronicon equestris ordinis Teutonici incerti auctoris. Carasso-Kok, 137.
285-371	Continuatio.
372-415	Ad libellum de vitis praefectorum Trajectensium observationes.
416-452	Modus creandi equitem Teutonicum.
453-514	De equestri ordine Melitensi.
515-565	Joh. Isacii Pontani* quae variam doctrinam continent epistolae aliquot.

f Fundationes et fata ecclesiarum, praesertim quae Ultrajecti, et in ejusdem suburbiis, et passim alibi in dioecesi libri duo. In quibus chronica, acta publica, feudales aedium consuetudines, et alia inedita monumenta. E situ eruit, excussit, illustravit, digessit Antonius Matthaeus. Lugduni Batavorum 1703 [610 pp.; 4^o], 1704.

[p. 280]

g Chronyck oft historie van Oost-Frieslant, beschreven door ... Eggeric Beningha ... nu aldereerst met sommige aanteeckeningen int licht gebracht door Antonius Matthaeus. Leiden 1706 [854 pp.; 8^o].

Ook in het zevende deel van de Analecta opgenomen (zie: e). In de tweede druk van de Analecta is aan de hand van de uitgave door E.V. Harkenroth, Emden 1723, een verbeterde versie van de Chronyck opgenomen.

h Anonymi, sed veteris et fidi, chronicon ducum Brabantiae, ab ipsis gentis initiis usque ad ann. MCCCCLXXXV accedit vita virginis nobilissimae, Elisabethae van Heenvliet, quae ultima ejus gentis, et quarundam aliarum, monialium in Diepenveen scriptore anonyma moniali, quae ejusdem coenobii. Primus in lucem edidit adjectis observationibus Antonius Matthaeus. Lugduni Batavorum 1707 [264 pp.; 4^o].

Literatuur

Van der Aa, XII, 1, 387-389; NNBW, VII, 848; J. Roelevink, ‘Bewezen met authenticque stukken'. Juridisch-oudheidkundige drijfveren tot het uitgeven van teksten op het terrein van de vaderlandse geschiedenis in de achttiende eeuw’, in: K. Kooijmans, e.a., ed., Bron en publikatie. Voordrachten en opstellen over de ontsluiting van geschiedkundige bronnen, uitgegeven bij het 75-jarig bestaan van het Bureau der Rijkscommissie voor Vaderlandse Geschiedenis ('s-Gravenhage, 1985) 78-99.