Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

311 Loon, Gerard van

Delft, (ged.) 17 januari 1683 - Leiden, 29 augustus 1758

Van Loon was rooms-katholiek. Na in Leuven gestudeerd te hebben keerde hij in 1702 naar het ouderlijk huis in het Begijnhof te Delft terug. Drie jaar later promoveerde hij in Leiden in de rechten. Omstreeks 1720 verhuisde hij definitief naar Leiden. Ambten kon hij wegens zijn geloof niet bekleden. Van Loon had grote historische belangstelling. Hij geloofde in de echtheid van de vervalste rijmkroniek van Klaas Kolijn*.

a Inleiding tot de heedendaagsche penningkunde ... Amsterdam 1717 [185 pp.; 8^o].

b Beschryving der Nederlandsche historipenningen: of beknopt verhaal van 't gene sedert de overdracht der heerschappye van keyzer Karel den Vyfden of koning Philips zynen zoon, tot het sluyten van den Uytrechtschen vreede, in de zeventien Nederlandsche gewesten is voorgevallen. 4 dln. 's-Gravenhage 1723-1731 [574 + 562 + 556 + 696 pp.; f^o].

Histoire metallique des XVII provinces des Pays-Bas, depuis l'abdication de Charles-Quint jusqu'à la paix de Bade en MDCCXVI. 5 tom. La Haye 1732-1737.

[p. 261]

c Hedendaagsche penningkunde, zynde eene verhandeling van den oorspronck van 't geld, de opkomst en 't onderscheyd der gedenkpenningen; de wyze van 't syfferen der ouden, den oorspronk der syfferletteren, toverpenningen en noodmunten ... 's-Gravenhage 1732 [289 pp.; f^o], 1734.

Een bewerking en uitbreiding van a.

d Aloude Hollandsche histori der keyzeren, koningen, hertogen en graaven; welken, sedert de komst der Batavieren in het thans genaamde Holland, tot de herstelling van 's graaven Florents den eerstens zoon, aldaar het hooggebied gehad hebben. Beweezen en bevestigd door de woordlyke getuygenissen van zoodaanige schryvers, welken in en naast die tyden geleefd hebben, als de beschreevene zaaken zyn voorgevallen: en voorts nog versierd en opgehelderd met de noodige landkaarten, geslachtlysten, keyzer- en koninglyke penningen en veelvuldige andere gedenkstukken, in die overoude tyden gemaakt. 2 dln. 's-Gravenhage 1734 [348 + 360 pp.; f^o].

e Beknopte verhandeling van de week- en jaarmarkten, midsgaders van de kermissen in Holland. Leiden 1743 [96 pp.; 8^o].

f Beschryving der aloude regeeringwyze van Holland. 5 dln. Leiden 1744-1750 [284 + 306 + 348 + 400 + 713 pp.; 8^o].

In het voorbericht van e stelde Gerard van Loon zestien historische studies in het vooruitzicht, met werktitels. Van deze zijn uiteindelijk alleen de volgende vijf verschenen, elk onder bovenstaande verzameltitel:

1.	Hoe en door wie de Batavieren uytgerooid; en op welke wyze derzelver landen door de Fransche koningen veroverd zyn; midsgaders de aloude aldaar ingevoerde regeeringwys dier vorsten, voor zoo verre die den eersten voet tot verscheydene laatere gebruyken in Holland gegeeven heeft.
2.	Welke regeeringgestalte de Fransche koningen, als wetgeevende vorsten van het thans genaamde Holland, aldaar in opzigte van 't geestlyke hebben ingevoerd; midsgaders hoe en op welke wyze de zelfde koningen, ingevolge van de door hen aldaar ingevoerde regeeringgestalte, tot het uytsterven van den Karolynschen stam in Duytschland, dat hooggezag in en over Holland, zoo in 't geestlyke als het werreldlyke geoeffend hebben.
3.	Beschryving zoo van de slaaven en lyfeygenen, als van de magt, de onderscheydene rechten en gerechtigheden; welken de geestlyke en werreldlyke heeren oudstyds over de zelven in Holland gehad en geöeffend hebben; even gelyk ook van de verschillende wyzen, op welken de dienstbaaren aldaar of volkomelyk of onvolkomelyk weer in vryheyd gesteld wierden: alles uyt de oude zoo kerklyke, koninglyke, als Vriesche wetten beschreeven en opgesteld.
4.	Wat den voet tot het eyndigen der dienstbaarheyd hier te land gegeeven heeft; even gelyk ook van de vrygemaakten en welgeboorene lieden; midsgaders van der zel-

[p. 262]

	ver onderscheydene rechten en gerechtigheden: alles uyt en volgens de getuygenis zoo van de algemeene wetten der Fransche koningen, als van de byzondere handvesten der Hollandsche graaven.
5.	Beschryving zo van de onderscheydene ridders en der zelver schildknaapen in Holland, als van de heele, halve, achtste eedelieden en daarbeneden; even gelyk ook van der zelver onderscheydene wapenschilden, krygsrustingen, eertytelen en voorrechten zo in hun leeven, als na hunnen dood; midsgaders van de verschillende ridderordren der graaven van Holland.

g Geschicht-historiaal rym, of rymchronyk van den heer Klaas Kolyn, benedictiner monik der abtdye te Egmont; beginnende met den Simberschen vloed, en eyndigende met de dood van graaf Dirk, vader van Florents den III. graaf van Holland, in 't jaar elfhonderdzesenvyftig voorgevallen: zynde voords nog met de noodige zoo taal- als historikundige aantekeningen opgehelderd, en met eenen bladwyzer der oude Nederduytsche woorden verrykt. 's-Gravenhage 1745 [477 pp.; f^o].

h Historisch bewys, dat het graafschap van Holland, sedert het begin der leenen tot den afgezwooren Philips de II toe, altyd een leen des Duytschen ryks geweest is; en diensvolgens dat des zelfs graaven, als ryksprinsen, de uytgeschreevene ryksdagen en heirvaarten bygewoond, voor de keyzers te recht gestaan, de verleijen hunner graafschappen van de zelven ontfangen, en in de krygs- en rykslasten hun aandeel gedraagen hebben; doch van alle welke afhangelykheden het gemelde gewest alleen, door het aldaar gevoerde stadhouderlyk bestuur der doorluchtige prinsen van Oranje en Nassou, eyndelyk in het geheel is ontheft en vry geworden. Leiden 1748 [364 + 86 + 96 + 75 pp.; 8^o].

Literatuur

Van der Aa, XI, 612-618; NNBW, VIII, 1070-1071; J. Lucas, ‘Een medewerker van Van Rijn's “Oudheden en gestichten van Delfland”’, Haarlemsche bijdragen, LVII (1939) 434-445; E.O.G. Haitsma Mulier, ‘“Hoofsche papegaaien” of “redelyke schepsels”: Geschiedschrijvers en politiek in de Republiek in de eerste helft van de achttiende eeuw’, Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, CII (1987) 450-475.