Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

[p. 257]

309 Long, Isaac le

Frankfort aan de Main, 16 april 1683 - Hanau (Duitsland), 1762

Als afstammeling van Franse en Vlaamse emigrantenfamilies die naar Duitsland waren uitgeweken, sprak Le Long drie talen: Nederlands, Frans en Duits. Hij vestigde zich omstreeks 1714 in Amsterdam en verzamelde er boeken. Hij voorzag in zijn levensonderhoud door boeken uit te geven. Daarnaast vertaalde hij veel uit het Duits, onder andere de geschriften van de theoloog F.A. Lampe*. Sedert 1744 woonde hij weer in Duitsland.

a Het leven van den heldhaften Carel den XII, koning der Sweden. Behelsende: behalven syne wonderbaare krygs- en andere verrichtingen, desselfs vyf-jaarig verblyf in Turkyen, syne terugkomst, bysondere levens-wyse, en een naauwkeurig verhaal van den geheelen Noordschen oorlog, tot op de tegenwoordige successie. 6 dln. Amsterdam 1721 [644 + 616 + 832 + 809 + 707 + 558 pp.; 8^o].

b Spiegel historiaal, of rym-spiegel; zynde de Nederlandsche rym-chronyk, van Lodewyk van Velthem, voor ruym 400 jaaren in dichtmaat gebracht. Behelsende een meenigte van aanmerkenswaardige geschiedenissen, voorgevallen in Hollandt, Zeelandt, Utrecht, Henegouwen, Brabandt, Vlaanderen, Vrieslandt, ... Waar onder zich verscheyde seer opmerkelyke geschiedenissen bevinden, die by andere schryvers syn overgeslaagen. Beginnende met het jaar 1248 toen graaf Willem van Hollandt keyser werdt, en eyndigende met het jaar 1316 van welke de schryver is tydtgenoot geweest. Nooyt voor desen gedrukt. Getrouwelyck uytgegeven, volgens het oorspronklyke handtschrift, op perkement geschreeven, en met noodige verklaaringen opgeheldert door Isaac Le Long. Amsterdam 1727 [483 pp.; f^o].

c Kabinet van Nederlandsche en Kleefsche outheden, geöpent, opgeheldert en wydlopigh beschreven in steden, dorpen, sloten, adelyke huizen, kloosters, kerken, godshuizen, poorten, en andere voorname stads- en landgebouwen door Matthaeus Brouërius van Nidek, R.G. en Isaac Le Long. 6 dln. Amsterdam 1727-1733 [311 + 323 + 327 + 311 + 328 + 319 pp.; 8^o]; 6 dln. Dordrecht 1770-1771; 8 dln. Amsterdam 1792-1803.

Het gedeelte van Brouërius loopt tot deel 2, p. 145; daarna nam Le Long het werk over (zie: 86, c).

d Historische beschryvinge van de reformatie der stadt Amsterdam. Behelsende, na een korte aanwysinge, van d'opkomst en voortgang der Roomschgesinde bygeloovigheeden in 't algemeen, hoedaanig deselve in het bysonder tot Amsterdam zyn ingevoert, allengskens vermeerdert, en eyndelyk door de reformatie a^o 1578 wederom afgeschaft. Doormengt met veele weetenswaardige oudtheeden van dese landen; en in 't bysonder van d'eerste beginselen van Amsterdam, ook hoedanig dese stadt allengskens is groot geworden; met aanwysinge van de stichtingen en afbeeldingen van alle de kerken, kapellen, kloosters, gasthuysen, en andere soogenaamde geestelyke gebou-

[p. 258]

wen, die hier eertyds geweest hebben; en hoedanig deselve eyndelyk met de reformatie meest zyn vertimmert, of tot een ander en beter gebruyk geschikt ... Amsterdam 1729 [574 pp.; f^o].

e Boek-zaal der Nederduytsche bybels, geopent, in een historische verhandelinge van de oversettinge der Heyligen Schriftuure in de Nederduytsche taale, sedert deselve eerst wierdt ondernomen; beneffens de veranderingen, welke daar omtrent door de Gereformeerde, Luthersche, Mennoniten en Roomschgesinde, van tydt tot tydt tot nu toe gemaakt zyn. Met een omstandig bericht, van meer dan hondert oude handtschriften, van bybels en bybelsche boeken des Ouden en Nieuwen Testaments, tot op de vindinge van de drukkonst; als meede van meer dan duysendt diergelyke exemplaaren, van verschillende drukken, sedert de vindinge der druk-konst, tot nu toe; alle in de Nederduytsche taale. Doormengt met historische, taalkundige, geestelyke en wereldtlyke aanmerkingen, en met een meenigte van heerlyke en egte bewys-stukken gestaaft, daar van veele nooyt het licht gesien hebben. Amsterdam 1732 [893 pp.; 4^o]; Hoorn 1764.

f Godts wonderen met zyne kerke, vertoont in een gedenkwaardig verhaal, van meest Boheemsche en Moravische broeders, die het pausdom ontweken zynde, nieuwelyks een evangelische broeder-gemeente gesticht hebben, in Opper-Lausnitz, te Hernnhuth, in 't gebiedt, en onder 't opsicht van den heere graaf Lodewyk van Zinzendorff en Pottendorff, enz. enz. enz. Amsterdam 1735 [... pp.; 8^o], 1738.

g Hondert-jaarige jubel-gedachtenisse der academie van Utrecht. Bestaande in een beknopt verhaal, van derselver oorsprong, opkomst, inwydinge en jubelfeesten; als meede in een reedenvoeringe, tot derselver inwydinge, den 13 maart o.s. 1636 van de nuttigheit der academien en schoolen, gedaan door wylen den heere professor Gysbertus Voetius*, van nieuws beschaaft. Voorts in een naam-lyst van alle de heeren professoren deser academie, geduurende de 100 jaaren, sedert derselver stichtinge tot nu toe, enz.; beneffens een korte levens beschryvinge van den voorsz heere professor G. Voetius, en eyndelyk volgt'er een lyste, van alle de academien en van de meest voornaamste illustre schoolen in't Christenryk; eerst ontworpen door den meergemelden heere professor G. Voetius, thans grootelyks vermeerdert. Utrecht 1736 [211 pp.; 4^o].

h Kort historisch verhaal, van den eersten oorsprong der Nederlandschen gereformeerden kerken onder 't kruys; beneffens alle derselver leer- en dienst-boeken, soo van de Nederduytsche, als Fransche gemeentens, en derselver veranderingen, tot naar de reformatie ... Tot een byvoegsel van het kort historisch berigt der publieke schriften van wylen den heere professor Johannes Ens. Amsterdam 1751 [144 + 44 pp.; 4^o].

i Het boek der tyden in 't korte: of chronyk van de geheele wereldt; voornaamentlyk

[p. 259]

behelssende, het geen 'er in de gesaamentlyke Nederlanden is voorgevallen; van 't beginsel der wereldt, tot in den jaare Christi 1560. Beschreven door Wouter van Heyst. Volgens desselfs origineele handtschrift, voor d'eerstemaal uytgegeven, door Isaac Le Long. Amsterdam 1753 [312 pp.; 8^o].

j Naleesingen en verbeeteringen in eenige van myne uytgegevene werken: Kort historisch verhaal, van den eersten oorsprong der Nederlandschen gereformeerden kerken onder 't kruis; als meede tot de Boekzaal der Nederduytsche bybels, de Historie der reformatie van Amsterdam, en den Spiegel historiaal, van Lodewyk van Velthem. Ten dienste der liefhebbers van kerkelyke en wereltlyke historien, kortelyk meedegedeelt. Amsterdam 1760 [20 pp.; 4^o].

Literatuur

Van der Aa, XI, 589-592; BLGNP, III, 255-257; NNBW, VIII, 1023-1028; C.C. de Bruin, ‘Isaac Le Long (1683-1762)’, in: J.A.A.M. Biemans, ed., Boeken verzamelen. Opstellen aangeboden aan Mr J.R. de Groot bij zijn afscheid als bibliothecaris der Rijksuniversiteit te Leiden (Leiden, 1983) 66-88.