Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

283 Laet, Johannes de

Antwerpen, ((ged.) 15 oktober 1581?) - 's-Gravenhage, begin december 1649

Twee maal schreef De Laet zich in als student te Leiden: in 1597 in de filosofie en na reizen naar Londen en Parijs opnieuw in 1605, maar toen in de theologie. In 1618 en 1619 was hij deelnemer aan de synode van Dordrecht. Daarna werd hij aangezocht een geschiedenis van de reformatie in de Republiek na 1600 te schrijven, maar dit werk is niet tot stand gekomen. Hij was na zijn benoeming in 1621 tot een der Heeren XIX van de West-Indische Compagnie betrokken bij het opzetten van een Hollandse kolonie aan de Hudson (1630-1640). De Laet had een brede belangstelling: naast zijn historische werk stelde hij na zijn vroege theologische werken nog een groot aantal compilatieuitgaven over diverse landen voor de uitgever Elzevier, de zogenaamde Elzevierse republiekjes, samen, schreef over kostbare stenen en gaf het werk van Vitruvius uit.

a Nieuwe wereldt ofte beschrijvinghe van West-Indien, uut veelderhande schriften ende aen-teeckeninghen van verscheyden natien by een versamelt. Leiden 1625 [510 pp.; f^o], 2 dln. 1630 (verm.).

De laatste uitgave verscheen onder de titel: Beschrijvinghe van West-Indien.

Novus orbis seu descriptionis Indiae Occidentalis libri XVIII. Lugduni Batavorum 1633.

L'histoire du nouveau monde ou description des Indes Occidentales. Leyde 1640; Quebec 1882.

b Compendium historiae universalis civilis et ecclesiasticae, tam Romanae quam protestantium selectissimis rebus refertissimum ab Augusto ad annum usque Christi Iesu MDCXL. Lugduni Batavorum 1643 [768 pp.; 8^o]; Amstelaedami 1653 (verm.), 1661; L.J. Feller ed. Francofurti 1679.

Volgens Van der Aa is dit werk van een andere De Laet, het NNBW noemt het niet, maar Bekkers, Correspondence, neemt het zonder meer op in de oeuvrelijst van Johannes de Laet.

c Notae ad dissertationem Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum: et observationes aliquot ad meliorem indaginem difficillimae illius quaestionis. Amstelodami 1643 [223 pp.; 8^o]; Parisiis 1643; Amstelodami 1693 (zie: 192, c).

[p. 232]

d Responsio ad dissertationem secundam Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum. Amstelrodami 1644 [116 pp.; 8^o], 1646 (zie: 192, d).

e Historie ofte jaerlijck verhael van de verrichtinghen der geoctroyeerde West-Indische Compagnie, zedert haer begin, tot het eynde van 't jaer sesthien-hondert sesen-dertich; begrepen in derthien boecken. Leiden 1644 [544 pp.; f^o]; S.P. l'Honoré Naber, ed. 4 dln. 's-Gravenhage 1931-1937.

Historia ou annaes dos feitos da Companhia privilegiada das Indias Occidentaes. 2 tom. Rio de Janeiro 1916, 1925.

Eerder verschenen in: Annaes da Bibliotheca nacional do Rio de Janeiro, 30, 33, 38, 41, 42.

Literatuur

Van der Aa, XI, 26-28; BN, V, 273-277; NNBW, VIII, 991-992; J.G.R. Acquoy, ‘Mislukte pogingen der Nederlandsche Gereformeerde Kerk om hare geschiedenis te beschrijven’, in: Geschiedkundige opstellen aangeboden aan Prof. Dr. R.J. Fruin ('s-Gravenhage, 1894) 229-257; H.C.A. Muller, ‘Een weinig bekend werk van Hugo de Groot’, Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, XLII (1925) 805-817; H.F. Wright, ‘The controversy of Hugo Grotius with Johan de Laet on the origin of the American aborigines’, Bibliotheca Visseriana, VII (1928) 211-228; J.A.F. Bekkers, ‘Introduction’, in: idem, ed., Correspondence of John Morris with Johannes de Laet (1634-1649) (Assen, 1970); G. Gliozzi, Adamo e il Nuovo Mondo. La nascita dell' antropologia come ideologia coloniale: dalle geneologie bibliche alle teorie razziali (1500-1700) (Florence, 1976).