Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

239 Hornius, Georgius

Kemnath (bij Bayreuth, Duitsland), 1620 - Leiden, 10 november 1670

Als protestant door de oorlogshandelingen verdreven reisde Hornius, aanvankelijk met zijn moeder, later alleen, door Duitsland en Engeland. Hij voorzag in zijn onderhoud als huisleraar, maar zag ook kans zelf te blijven studeren: hij schreef zich vervolgens in aan de universiteiten van Groningen (1638) en Leiden (1644). Na zijn promotie in de theologie werd hij hoogleraar in de geschiedenis en politica te Harderwijk (1648), waar hij in 1652 rector magnificus was. In 1653 werd hij buitengewoon hoogleraar in de geschiedenis te Leiden, een jaar later gewoon hoogleraar. Door psychische instabiliteit werd hij het slachtoffer van bedriegers. Hij kon een reeds aanvaarde leerstoel in Heidelberg niet meer bezetten.

a Honorii Reggii Kemnathensis de statu ecclesiae Britannicae hodierno liber commentarius. Dantisci [=Amsterdam] 1647 [126 pp.; 4^o].

[p. 198]

b Rerum Britannicarum libri septem, quibus res in Anglia, Scotia, Hibernia ab anno MDCXLV bello gestae, exponuntur. Lugduni Batavorum 1648 [368 pp.; 8^o].

Britannischer Maccabaeus, oder von des Englischen Generalen Thomae Fairfax Kriegsexpedition sieben Bücher. Aus Georgio Hornio und anderen Scribenten ... zusammen geschrieben durch Erethur Griephiren von Wahrendorff. S.l. 1668 (verm.).

c De originibus Americanis libri quator. Hagae Comitis 1652 [282 pp.; 8^o]; Hemipoli 1669.

d Accuratissima orbis antiqui delineatio. Sive geographia vetus, sacra et profana. Exhibens, quicquid imperiorum, regnorum, principatuum, rerumpublicarum, ab initio rerum, ad praesentem usque mundi statum fuit. Praemissa est introductio ad geographiam antiquam. Qua orbis vetus, gentium migrationes, populorum origines et quicquid historias illustrare potest, breviter refertur. Amsterodami 1653 [30 pp.; f^o], 1654, 1657, 1660, 1677, 1684; Hagae 1740.

De Introductio is ook afzonderlijk uitgegeven.

A full and exact description of the earth, or ancient geography, both sacred and profane. Amsterdam/London 1700.

A compleat body of ancient geography, both sacred and profane ... The Hague/London 1741.

e Dissertationes historicae et politicae. Lugduni Batavorum 1655 [389 pp.; 12^o]; Lugduni Batavorum/Roterodami 1668.

f Historiae philosophicae libri septem. Quibus de origine, successione, sectis et vita philosophorum ab orbe condito ad nostram aetatem agitur. Lugduni Batavorum 1655 [387 pp.; 4^o].

g Disputatio de Palatinatu superiore et electoratu Rheni, in: Repraesentatio reipubl. Germanicae, sive tractatus varii de Sacri Romano-Germanici imperii regimine, variorum, eorumdemque prae-clarissimorum auctorum ... Norimbergae 1657, 773-780 [4^o].

h Dissertatio de vera aetate mundi, qua sententia illorum refellitur qui statuunt natale mundi tempus annis minimum 1440 vulgarem aeram anticipare. Lugduni Batavorum 1659 [72 pp.; 4^o].

i Defensio dissertationis de vera aetate mundi, contra castigationes Isaaci Vossii ... Lugduni Batavorum 1659 [64 pp.; 4^o](zie: 501, c).

j Auctarium defensionis pro vera aetate mundi. Lugduni Batavorum 1659 [28 pp.; 4^o].

[p. 199]

k Brevis et perspicua introductio ad universalem historiam. Lugduni Batavorum/Roterodamum 1665 [72 pp.; 12^o]; Gothae 1679; Lipsiae 1690; Francofurti ad Moenum 1704.

De uitgave van 1679 verscheen onder de titel: Introductio in historiam universalem.

Introduction clair et succinte à l'histoire politique et universelle, in: G. Hornius, Abregé de l'histoire ecclesiastique. 2 tom. Rotterdam 1700, II, 553-690 (zie: l).

Korte inleydinge tot een algemeene wereltlycke historie. S.l. s.a.; in: G. Hornius, Kerckelijcke historie ... Leiden 1666 (zie: l).

l Historia ecclesiastica et politica. Lugduni Batavorum/Roterodami 1665 [368 pp.; 12^o] (gevolgd door Brevis et perspicua introductio ad universalem historiam), 1666 (verm.), 1671; Lipsiae 1677 (verm.); Gorinchemi 1683; Lugduni Batavorum 1687 (verm. tot 1686 door M. Leydekker*); Francofurti ad Moenum 1694, 1704.

Kerckelijcke historie van de scheppinge des weerelts tot 't jaer des Heeren 1666. Waer by gevoecht is een korte inleydinge tot een weereltlijcke historie. Leiden 1666; Amsterdam 1683 (vervolgd door B. Bekker* tot dat jaar), 1686 (vervolgd door Bekker tot 1684), 1696 (vervolgd door M. Leydekker* tot 1686, op het titelblad: 1696), 1735, 1736, 1739, 1746; 's-Gravenhage s.a. (zie: 41, a, 301, a).

Abregé de l'histoire ecclesiastique, depuis la creation du monde, jusqu'à l'an de grace 1666. Avec une introduction clair et succinte à l'histoire politique et universelle. 2 tom. Rotterdam 1700.

m Arca Noae sive historia imperiorum et regnorum a condito orbe ad nostra tempora. Lugduni Batavorum/Roterodami 1666 [548 pp.; 12^o]; Francofurti en Lipsiae 1674; Gorinchemi 1677.

n Orbis politicus imperiorum, regnorum, principatuum, rerum publicarum. Cum memorabilium historicis et geographia veteri ac recenti. 4 tom. Lugduni Batavorum 1667 [154 + 142 + 156 + 98 pp.; 12^o], 1668; Lipsiae 1668; Vesaliae 1669 (verm.); Francofurti/Lipsiae 1675; Lipsiae 1685; Veronae 1688; Francofurti 1705.

De eerste druk alleen met titel Orbis politicus.

o Orbis imperans. Lugduni Batavorum 1668 [341 pp.; 12^o]; Lipsiae 1668; Lugduni Batavorum 1669; Francofurti 1677, 1693.

p Historiae naturalis et civilis, ad nostra usque tempora, libri septem. Lugduni Batavorum 1670 [374 pp.; 12^o], 1671; Lipsiae 1671, 1679, 1697.

Literatuur

Van der Aa, VIII, 3, 1265-1268; ADB, XIII, 137-138; BLGNP, II, 261-263; NNBW,

[p. 200]

VIII, 848-849; I. von Schmitz-Auerbach, Georg Hornius, ein deutscher Geschichtsschreiber: Ein Beitrag zur Geschichte der deutschen Historiographie des 17. Jahrhunderts (Karlsruhe, 1880); D. Grosheide, Cromwell naar het oordeel van zijn Nederlandse tijdgenoten (Amsterdam, 1951); A. Klempt, Die Säkularisierung der universalhistorischen Auffassung. Zum Wandel des Geschichtsdenkens im 16. und 17. Jahrhundert (Göttingen, 1960); E.J. van der Kley, ‘Europe's “discovery” of China and the writing of world history’, American historical review, LXXVI (1971) 358-385; G. Gliozzi, Adamo e il Nuovo Mondo. La nascita dell' antropologia come ideologia coloniale: dalle genealogie bibliche alle teorie razziali (1500-1700) (Florence, 1976); E. Hassinger, Empirisch-rationaler Historismus. Sein Ausbildung in der Literatur Westeuropas von Guicciardini bis Saint-Evremond (Bern, 1978).