Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

141 Dapper, Olfert

Amsterdam, (ged.) 6 januari 1636 - Amsterdam, (begr.) 29 december 1689

In 1657 en 1658 studeerde Dapper te Utrecht. Daarna is hij bekend als doctor in de medicijnen, al is hij niet in de Republiek gepromoveerd. Of hij praktiseerde is onbekend, maar hij was niet ingeschreven bij het Amsterdamse Collegium Medicum. Hij bekleedde geen openbare functies. Naast zijn belangstelling voor het verleden ging zijn interesse uit naar geografische bijzonderheden, getuige zijn vele werken op dit gebied. Hij vervaardigde de eerste Nederlandse vertaling van het werk van Herodotus.

a Historische beschryving der stadt Amsterdam: waer in de voornaemste geschiedenissen (na een kort verhael van gansch Hollant en d'omleggende dorpen, als ambachtsheerlijkheden, onder deze stadt gelegen) die ten tijde der herdoopers, Nederlantsche beroerten, en onder prins Willems, de tweede, stadt-houderlijke regeering, hier ter stede voor-gevallen zijn, verhandelt, en al de stads gemeene, zoo geestelijke als wereltlijke, gebouwen, in meer als tzeventigh kopere platen, met haer nevenstaende beschrijving, vertoont worden. Door Dr. O.D. Amsterdam 1663 [552 pp.; f^o], 1975

[p. 115]

(facs.) - Nijhoff/Van Hattum, 75; in: T. van Domselaer, ed., Beschryvinge van Amsterdam. Amsterdam 1665 (zie: 144, b); in: C. Commelin, ed., Beschryvinge van Amsterdam. Amsterdam 1693, 1694, 1726 (zie: 116, a).

In de uitgave van Van Domselaer staan boek 5: Van de stats regeeringe, en een deel van boek 6: Historisch verhael ... op naam van Dapper. Boek 4: Van alle de stats oude en nieuwe gebouwen door I. Commelin (zie: 117, d) is voor een aanzienlijk deel op het werk van Dapper gebaseerd.

b Naukeurige beschrijvinge der Afrikaensche gewesten van Egypten, Barbaryen, Libyen, Biledulgerid, Negroslant, Guinea, Ethiopiën, Abysinie ... Amsterdam 1668 [728 pp.; f^o], 1676.

c Naukeurige beschrijvinge der Afrikaensche eylanden: als Madagaskar, of Sant Laurens, Sant Thomee, d'eilanden van Kanarien, Kaep de Verd, Malta, en andere ... Amsterdam 1668 [120 pp.; f^o], 1676.

Dit werk volgt op b. Zowel in b als in c zijn in de landbeschrijvingen korte historische stukken opgenomen; b en c werden gezamenlijk of afzonderlijk vertaald:

Eigentliche Beschreibung von Afrika. Amsterdam 1670, New York 1967 (facs.); Nürnberg 1681; Stuttgart 1964.

Description of Africa. London 1670.

Eigentliche Beschreibung der Inseln in Africa. Amsterdam 1671.

Description de l'Afrique. Amsterdam 1686.

d Gedenkwaerdig bedryf der Nederlandsche Oost-Indische Maetschappye, op de kuste en in het keizerrijk van Taising of Sina: behelzende het tweede gezandschap ... en het derde gezandschap ... Beneffens een beschryving van geheel Sina. Amsterdam 1670 [504 + 263 pp.; f^o].

De beschryving van geheel Sina komt ook voor met een zelfstandige titelpagina: Beschryving des keizerryks van Taising of Sina. Het werk bevat historische uiteenzettingen, bijvoorbeeld over Formosa.

Atlas Chinensis, being a second part of a relation of remarkable passages in two embassies from the East India Company of the United Provinces. London 1671, 1673; in: A new general collection of voyages and travels ... 4 vol. London 1745-1747, III, 431-440, 1968 (facs.).

De vertaler verkeerde in de veronderstelling dat A. Montanus* de schrijver was.

L'Ambassade de la Compagnie Orientale des Provinces Unies, in: A.F. Prévost, ed., Histoire generale des voyages ... 20 tom. Paris 1746-1789, V, 282-368.

Denkwürdige Verrichtung der Niederländischen Ostindischen Gesellschaft. Amsterdam 1673, 1674, 1675, 1676; in: Allgemeine Historie der Reisen ... 21 Bde. Leipzig 1748-1774, V, 283-377.

e Asia, of naukeurige beschryving van het rijk des grooten Mogols, en een groot

[p. 116]

gedeelte van Indiën ... Beneffens een volkome beschryving van geheel Persie, Georgie, Mengrelie en andere gebuur-gewesten ... Amsterdam 1672 [379 + 184 + 43 pp.; f^o].

Asia in two parts ... London 1673.

Asia oder ausführliche Beschreibung des Reichs des grossen Mogols. Nürnberg 1681, 1688.

f Naukeurige beschryving van gantsch Syrie en Palestyn of Heilige Lant ... Amsterdam 1677 [262 + 581 pp.; f^o], 1680.

Hierin opgenomen de geschiedenis van Damascus, Akko, Tyrus, Tripolis en van geheel Syrië.

Asia oder ... Beschreibung des gantzen Syrien. Amsterdam 1681; Nürnberg 1688, 1712.

g Naukeurige beschryving van Asie: behelsende de gewesten van Mesopotamie, Babylonie, Assyrie, Anatolië, of Klein Asie, beneffens eene volkome beschrijving van gansch gelukkigh, woest, en petreesch of steenigh Arabië ... Amsterdam 1680 [357 + 324 pp.; f^o].

Het werk bevat de geschiedenis van diverse steden, Babylonië, Arabië en van de Arabische filosofie, sterrekunde en geschiedschrijving.

Umbständliche und eigentliche Beschreibung von Asia ... Nürnberg 1681.

h Naukeurige beschryving der eilanden, in de archipel der Middelantsche Zee, en ontrent dezelve gelegen: waer onder de voornaemste Cyprus, Rhodus, Kandien, Samos, Scio, Negroponte, Lemnos, Paros, Delos, Patmos, en andere, in groten getale, behelzende der zelver benamingen, gelegentheden, steden, kastelen, gedenkwaerdige aeloude en hedendaeghse geschiedenissen, bestieringen, veroveringen, gewassen, dieren, etc. ... Amsterdam 1688 [92 + 320 + 40 pp.; f^o].

Archipelagus turbatus. Augsburg 1688; Nürnberg 1712.

Description exacte des isles de l'archipel ... Amsterdam 1703; La Haye 1730.

i Naukeurige beschryving van Morea, eertijts Peloponnesus; en de eilanden, gelegen onder de kusten van Morea, en binnen en buiten de golf van Venetien: waer onder de voornaemste Korfu, Cefalonia, Sant Maura, Zanten, en andere in grooten getale ... Amsterdam 1688 [168 + 164 pp.; f^o].

Literatuur

Van der Aa, IV, 59; NNBW, VII, 354-356; J.F. Niermeyer, ‘Dapper en Montanus’, Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, 2e serie, XXV (1908) 125-133; J. Zwernemann, ‘Zwei Quellen des 17. Jahrhunderts über die Vai in Liberia: Samuel Brun und Olfert Dapper’, in: J. Lukas, ed., Neue afrikanistische Studien (Hamburg, 1966) 293-319; G. Thilmans, ‘Le Sénégal dans l'oeure d'Olfried

[p. 117]

Dapper’, Bulletin de l'Institut Fondamental de l' Afrique Noire, serie b, XXXIII (1971) 508-563; P.E.H. Hair, ‘Barbot, Dapper, Davity: a critique of sources in Sierra Leone and Cape Mount’, History in Africa, I (1974) 25-54; I.H. van Eeghen, ‘Illustraties van de 17de-eeuwse beschrijvingen en plaatwerken van Amsterdam’, Jaarboek Amstelodamum, LXVI (1974) 96-116; J.H. van de Hoek Ostende, ‘Iets over de auteur en zijn werk’, inleiding in de facsimile-editie van Historische beschryving der stadt Amsterdam (Amsterdam, 1975); E. Fauste, Arabien 1680. Olfert Dappers Arabienbuch und seine Quellen, geprüft an Nachrichten über Kaffee, Sesam und Träumen (Keulen, 1977); J. van der Zande, ‘Amsterdamse stadsgeschiedschrijving vóór Wagenaar’, Holland, regionaal-historisch tijdschrift, XVII (1985) 218-230.