Werken. Deel 2: Proza

[p. 69]

[XX]

Die nature daer gherechte minne ute comt, die hevet⁺⁺.xij. uren die de minne berueren uut hare selven ende bringhense weder in hare selven. Ende alse minne dan weder comt in hare selven, soe bringhet si⁽¹⁾ daer se die onghenoemde uren omme ute hadden gheiaghet. Dat es een soekende sen, Ende ene begherende herte, Ende ene minnende ziele. Ende alse Minne dese bringet, soe werpt sise inden abis der sterker naturen, daer minne ute gheboren es ende ghevoedet. Dan comen die onghenoemde uren in die ombekinde nature. Dan es Minne te haer selven comen ende ghebruket⁺haerre naturen beneden hare ende boven hare ende al ome hare. Ende alle die dan beneden deerre kinnessen⁺sijn, hen gruwelt vanden ghenen die hier in ghevallen sijn ende daer in werken moeten ende leven ende sterven alsoe Minne ghebiedet ende hare nature. De ierste onghenoemde ure van den xijsten die de ziele inde nature der⁺minnen trecken, Dat es dat de minne hare selven openbaert⁺ende beruert onversien ende onbegheert, alse mens menst moedet na hare werdecheit, Ende dat sise soe sterke nature, soe si es in hare zelven, dat blivet te verstane ende daer omme hetet wale ene onghenoemde ure⁽²⁾. De andere onghenoemde ure es, dat de minne der herten vander sterker doet ghevet smakelecheit ende doet se sterven sonder sterfelecheit. Nochtan dat de ziele dus corteleke de minne⁽³⁾ bekint hevet, ende datse cumeleke es ghevallen vander eerster uren in die andere⁽⁴⁾. De derde onghenoemde ure es, Dat de minne doet

+ xx

+ sermo de xij. horis

(1) bringhet si] A bringhen si, B bringhetsi, veranderd uit bringhensi.

+ 24d)

+ abhorrent tales

+ prima hora

+ deus visitat improvise

(2) alse mens menst.....onghenoemde ure] ontbreekt in C.

(3) dus c.d.m.] B de m. dus c.

(4) ende datse cumeleke.....in die andere] ontbreekt in C.

[p. 70]

leren bi wat⁽¹⁾ saken datmen sterven ende leven mach⁺in hare, Ende openbaert dat men niet minnen en mach sonder grote pine. De vierde onghenoemde ure es, Dat de minne der zielen ghevet te ghesmakene hare verhoelne⁺oerdele die diepe ende donkere zijn dan die afgronde. Dan doetse hare weten hoe ellendech men es sonder minne. Nochtan en kint se dat wesen der minnen niet. Dat mach wel zijn ene onghenoemde ure, eermen de minne bekint dat men hare oerdele ontfeet. De vijfte onghenoemde ure es, Dat minne de ziele verleidet ende dat herte ende doet haer doen ene opvaert ute hare zelven ende ute der naturen der minnen in de nature der minnen. Ende dan verliest si dat wonderen vander cracht Ende de donkerheit vanden oerdele, Ende verghet der pinen vander minnen. Ende dan en kintse de minne niet in ghene nature dan slechs in Minnen. Dat scijnt ene nederheit ende en es niet. Daer omme maghet wel heten ene onghenoemde ure, als men alre naest soude kinnen dat men dan der kinnessen alre slechtst es. De seste onghenoemde ure es, Dat Minne versmadet redene ende al dat in redenen es, ende daer boven ende daer onder. Wat dat ter redenen behoert, dat es al ieghen saluut der gherechter naturen der minnen. Want redene en mach der minnen nemen noch gheven⁽²⁾. Want gherechte⁺redene der minnen, dats altoes ene wassende vloet sonder peijs ende sonder vergheten. De sevende onghenoemde ure es, Dat gheen dinc wonen en mach in de minne noch hare en mach gheen dinc gherinen⁽³⁾ sonder begherte.

(1) wat] B welke.

+ non potest sine pena diligere

+ 25a)

(2) nemen n. gh.] B gh. n. nemen.

+ 25b)

(3) gherinen] C gherienen.

[p. 71]

Ende hare verborghenste name, dat es gherinen⁽¹⁾, ende dat es ene nature, die uter minnen selve springhet. Want minne es altoes begherende ende gerinende⁽²⁾ ende terende in haer selven. Nochtan es si in hare selven al volmaect.⁺Minne mach wonen in alle dinc. De minne mach wonen in caritate, Mer caritate en mach niet wonen in minne. In minne en mach wonen ontfermecheit, noch⁺ghenadecheit, noch oec⁽³⁾ oetmoedecheit, noch redene, noch vresen, noch sparen, noch mate, noch ghene dinc. Mer in al desen woent minne, Ende alle dese werden ute minne ghevoedet, mer sine ontfeet gheen voetsel dan uter geheelheit haers selves. De achtende onghenoemde ure es, Dat der minnen nature in hare aenscijn es alre wonderlecst te bekinnene⁽⁴⁾. De⁺aenscine pleghen⁽⁵⁾ nochtan alre openbaerst te sine. Ende dat es hare dat verborghenste, want dat esse selve in⁺haer selven. Hare andere lede ende hare werke sijn beter te bekinnene ende te verstane. De neghende onghenoemde ure es, Daer minne es in haren stercsten storme Ende in haren scerpsten ontmoete Ende in haren diepsten besoeke, daer es hare aenscijn alre suetst Ende alre ghemakelecst Ende alre minlecst⁽⁶⁾, Ende daer hevet si alre lieflecste ghedane. Ende soe si diepe wondet dien daer si op stormpt, soe si metter werdecheit van haren aenscine dien si mint, sachte in haer selven verdrenket. De tiende onghenoemde ure es⁽⁷⁾, Dat minne niemanne

(1) gherinen] C ghereinen.

(2) gerinende] A rinende, C ghereinende.

+ amor in caritate sed non e contrario etc.

+ nota bene

(3) oec] ontbreekt in A en C.

(4) bekinnene] C kinnenne.

+ 25c)

(5) pleghen] B de pleghen (de veranderd uit te).

+ facies amoris

(6) minlecst] B gheminlecst.

(7) es] ontbreekt in A.

[p. 72]

te rechte en steet, Mar hare steet alle dinc te rechte. De minne neemt gode de crachte vanden oerdele vanden ghenen die si mint. De minne en wiket heilighen, noch menschen, noch jnghelen, noch hemel, noch erde. Si hevet de godheit bedwonghen in hare nature. Si roepet in de⁽¹⁾ herte der minnender met luder stemme⁺sonder peys ende sonder vergheten: mint de minne. De stemme maect soe grote cracht, si ludet van onghehoertheiden⁺vreseleker dan de donder. Dit waert es de bant daersi hare ghevanghene⁽²⁾ mede bendet. Dit es dat swaert daer si hare ghereenne met wondet. Dit es de roede daer si hare kindere met castijt⁽³⁾. Dit wart es de meesterie daer si hare iongheren met leert. De elfste onghenoemde ure es, Dat si besit met ghewelde dien si mint, soe dat sijn sen ene ure buten minne niet⁽⁴⁾ wandelen en mach, noch sijn herte begheren, noch sine ziele minnen. Die minne maect sine memorie soe enech dat hi ghedinken en can om heilighen, noch om menschen, noch dies hemels, noch der erden, noch der Jnghelen, noch sijns selfs, noch goets⁽⁵⁾, Dander minnen allene, diene beseten hevet in nuwer ieghenwerdecheit. De twalefste onghenoemde ure es, Dat ter minnen overste nature ghelijct, daert⁽⁶⁾ ierst springhet ute hare selven ende si werket met haer selven⁽⁷⁾. Ende si es soe sinkelec in haer selven; Si doet al ghenoeghen in ha-

(1) in de] C in al de.

+ diligite amorem semper clamat

+ 25d)

(2) ghevanghene] A vanghene.

(3) castijt] C casteyt.

(4) buten minne niet] B niet buten minne (minne door een ander hand op den rand bijgevoegd).

(5) goeds] B gods, veranderd uit goets, C gods.

(6) daert] A en C daer.

(7) ende si w.m.h.s.] in C op den rand bijgevoegd.

[p. 73]

⁺re nature. Si es soe ghenoechlec in hare selven. al en minde nieman de minne, hare name gave hare minsamheiden ghenoech in de eersamme nature haers selves. Hare name dat es hare wesen binnen hare. Hare name sijn hare werken buten hare. Hare name es hare crone boven hare. Hare name dats hare gront onder hare.

Dit sijn de .xij. onghenoemde uren der minnen; want in⁽¹⁾ ghene ure van desen .xij. en can men der minnen minne verstaen, dan die ic seide die inden abijs der sterker naturen der minnen gheworpen sijn, ochte die daertoe behoren. Die dat sijn, die ghelovenre vordere in dan si verstaan.

+ 26a)

(1) in] C en.