Verantwoording
door Ludy Giebels
Dit is de tekst van alle 394 feuilletons die Jacob Israël de Haan schreef tussen januari 1919 en juni 1924 als correspondent van het Algemeen Handelsblad in Jeruzalem. Behoudens correctie van evidente drukfouten zijn zij letterlijk uit de krant overgenomen zoals ze afgedrukt waren. Voor het opstellen van de lijst van de feuilletons is de bibliografie gevolgd die Kees Lekkerkerker in opdracht van de regering in 1951/1952 heeft gemaakt van De Haans werk en waarin onder meer alle feuilletons uit het Algemeen Handelsblad zijn opgenomen.
De teksten zijn te verdelen in drie categorieën:
| 1. | De feuilletons in eigenlijke zin. Zij werden geplaatst onder aan de pagina, verdeeld over zes, soms 12 kolommen onder een streep. |
| 2. | Teksten die werden geplaatst onder de kop ‘Palestina’. Zij werden afgedrukt als en te midden van het buitenlands nieuws in lange kolommen. |
| 3. | Teksten onder de rubriek ‘Onder de Streep’ waarin de redactie van diverse schrijvers faits divers van allerlei soort plaatste onder aan een pagina in zes kolommen. De Haans teksten werden daarin afgedrukt samen met andere inzendingen. |
Omdat er noch qua inhoud noch qua stijl verschil is tussen de drie categorieën, rangschik ik ze samen onder de noemer ‘feuilleton’. Zowel in de tekst zelf als in de lijst met inhoud is aangegeven wanneer ze werden geplaatst onder de twee laatste categorieën.
Bij de volgorde is de datum van publicatie gevolgd, niet die van het schrijven. Dat is soms te merken in de datering die de schrijver zelf gaf en in een enkel geval is het te concluderen uit de context.
De feuilletons waren voorzien van een titel en zijn in de tekst genummerd van 1-394. Aangegeven zijn bij de titels de datum van publicatie, de Ochtendeditie (O.) of de Avondeditie (A.) en de paginanummering in de krant. In de lijst is tevens aangegeven welke feuilletons eerder in bloemlezingen zijn gepubliceerd.
In de tekst zijn alleen evidente drukfouten verbeterd. Variaties in spellingen zijn gehandhaafd: Zo bleven het woord ‘progroms’ naast ‘pogroms’ gehandhaafd; ‘sjech’ naast ‘sjeich’ en ‘sheikh’. Ook bij namen is de verschillende spelling gehandhaafd: ‘Weizmann’ naast Weis(s)man(n); ‘Samuel’ naast ‘Samuël’. Alleen bij evidente misspellingen zoals bijvoorbeeld ‘Stovis’ heb ik verbeterd naar het correcte ‘Storrs’. Men moet bovendien rekening houden met een inconsequent gebruik van diakritische tekens: ‘Suëz-kanaal’ naast ‘Suezkanaal’.
Deze tekst wordt begeleid door drie bijlagen:
| • | Een lijst van de titels van de feuilletons. |
| • | Wie was Wie in de feuilletons. |
| • | Een glossarium, waarin woorden en begrippen uit de tekst zelf worden verklaard die een specifieke historische context hebben of betrekking hebben op joodse dan wel islamitische termen. |
De feuilletons van Jacob Israël de Haan in het Algemeen Handelsblad kan men beschouwen als een kroniek van ruim vier en een half jaar over een land waarin de politieke hartstochten hoog liepen. Veel aandacht werd dan ook gewijd aan de politieke verwikkelingen, vooral natuurlijk de opbouw van het joods Nationaal Tehuis na de Balfour Declaratie van november 1917 maar ook de verwikkelingen in het Nabije Oosten in deze tijd in het algemeen. Daarnaast beschreef De Haan het alledaagse leven van hoofdzakelijk Jeruzalem met uitstapjes naar de rest van Palestina, waarvan hij echter maar een deel heeft bezocht.
Zijn correspondentschap werd afgebroken door zijn overlijden op 30 juni 1924. Wegens zijn onophoudelijke kritiek op de handel en wandel van de zionistische organisatie werd hij vermoord. Het laatste feuilleton, geplaatst 1 juli, werd dan ook begeleid met een mededeling van de redactie: ‘Wij ontvingen gisteren dezen brief, die wel de laatste zal zijn, welken wij van de schrijver publiceren.’
Voor literatuur over het verblijf van Jacob Israël de Haan in Palestina en de historische betekenis van zijn politieke activiteiten zij verwezen naar:
Ludy Giebels, ‘Jacob Israël de Haan in Palestina’ I-III. In: Studia Rosenthaliana XIV (1980) 44-78; XV (1981) 111-142 en 188-233
Idem, ‘Een driehoeksverhouding in Amman: de ontmoetingen van Frederick Kisch en Jacob Israël de Haan met Hoessein, koning van de Hedjaz, in januari 1924’. In: Studia Rosenthaliana XIII (1979) 194-219
Een korte samenvatting van deze artikelen in: idem, Inleiding bij Jacob Israël de Haan. Correspondent in Palestina 1919-1924 (1981)
De Haan heeft vanuit Palestina ook artikelen gepubliceerd in andere bladen, onder meer in Het Vaderland, De Amsterdammer en De Vrouw en haar Huis.
Auteursrecht onbekend